Als je zwanger bent, kun je veel hebben aan de adviezen van je verloskundige of gynaecoloog. Die is ervaren en heeft kennis die jij niet hebt. Maar let op: jij hebt de regie. Het gaat om jouw baby en, niet te vergeten, om jouw lijf. Er zijn procedures die wellicht gangbaar zijn, maar die jij helemaal niet wil. Voor jezelf, omdat je bepaalde handelingen aan je lichaam niet prettig vindt. Of voor je baby, omdat je een ander idee hebt over wat het beste is voor je kind.
Jouw rechten als zwangere
Tijdens je zwangerschap en je bevalling ben je gefocust op je baby. Tegelijk onderga jij zelf de grootste veranderingen, en doet het er ontzettend toe dat je op je eigen welzijn let. En dat begint bij de zorg voor jouw rechten. Rechten als goed geïnformeerd zijn, en toestemming geven voor medische handelingen. De zorgverlener moet op zoek gaan naar de manier om jou de zorg te bieden waar jij je prettig bij voelt. De zorgverlener is er om jou bij te staan, niet andersom.
Middenin een bevalling kan het een hele kunst zijn om nog aan je eigen rechten te denken. Je bent immers druk bezig met de komst van je baby. Zelfbewustzijn is hierin toch wezenlijk. Want zelfs nadat je bevallen bent van een prachtig gezonde baby, kan het zijn dat je ervaring over de bevalling negatief of zelfs traumatisch is. Dit zijn twee zaken die los van elkaar staan; je kunt én dolblij zijn met je baby en tóch met een knoop in je maag aan je bevalling terugdenken. Om goed te zorgen voor je eigen gezondheid, fysiek en emotioneel, maakt het veel verschil hoeveel jij in je bevalling hebt kunnen sturen.
Gratis Ebook baby
Dit wil je weten als je een baby krijgt!
Meer keuze dan je denkt
Je hebt meer keuze dan je denkt. Je kunt dingen weigeren, hoe ‘normaal’ ze ook schijnen te zijn. Doula Annelies begeleidde veel bevallingen en ziet dat zwangeren veel baat hebben bij het kennen van de opties, om vervolgens te durven gaan staan voor de eigen wensen. Annelies: ‘Als je vooraf echt weet wat er mogelijk is, en welke dingen je absoluut niet verplicht bent, kun je veel beter aansturen op een bevalling die voor jou een prachtige waardevolle ervaring wordt. Veel van wat nu gangbaar is in de aangeboden zorg, kan het fysiologische proces van de bevalling in de weg staan. Veel vrouwen zijn niet op de hoogte van hoeveel je mág. Je regie vergroten is belangrijk voor je eigen ervaring die je de rest van je leven bij je houdt, en voor de start met je baby. De gezondheidsvoordelen van een goede geboorte-ervaring zijn gigantisch.’
Waar moet je aan denken, als het gaat om je opties? We zetten 5 dingen die je mag weigeren voor je op een rijtje.
1 (Niet) Bij je verloskundige blijven
Je bent vrij om je eigen verloskundige te kiezen. Het standaard uitgangspunt is de dichtstbijzijnde praktijk, en natuurlijk is afstand een belangrijk criterium. Je verloskundige moet snel bij je kunnen zijn.
Maar je kunt zelf kiezen waar je naartoe gaat, en ook mag je tijdens je zwangerschap nog wisselen. Als je op welk moment dan ook niet verder wilt met de verloskundige of praktijk waar je bent, kun je met een ander verder gaan.
De laatste decennia is de geboortezorg flink veranderd. Was het van oudsher gewoon dat je één vertrouwd gezicht bij de bevalling had, iemand die kwam en blééf, nu is het bij grotere groepspraktijken niet ongewoon dat er zes verloskundigen werken en dat het maar de vraag is wie er bij jouw bevalling dienst heeft. Zo geef je als vrouw de ‘leiding’ aan iemand met wie je niet altijd een vertrouwensband hebt opgebouwd. Maar het gaat om jouw bevalling, en hoe jij die vol vertrouwen inricht.
Annelies: ‘Kiezen wie jou begeleidt is zo belangrijk! Je bevalling doet ertoe. Je kunt het maar één keer doen. It better be good. Echt zelfzorg begint bij het kiezen van een zorgverlener die bij jou past en die jouw wensen kan volgen. Veel zwangeren durven niet over te stappen omdat ze het bezwaarlijk vinden voor de verloskundige. Hier gaat het al om je ruimte in durven te nemen. Ik zie in de praktijk dat vrouwen enorm opgelucht zijn als ze het wel doen. Het doet er toe wie er aan je bed of bevalbad staat. Dus dit is het moment om voor jezelf en je gevoel en je baby te kiezen.’
Jezelf goed kennen is dus een nummer 1 prioriteit. Dan weet je ook wie er echt bij jou past en wie jou bij kan staan in je bevalling.
2 (Niet) Inleiden
Annelies geeft aan: ‘Je gaat een samenwerking aan met je verloskundige of gynaecoloog. Een inleiding kan de beste keuze zijn; het gaat om het weten wat het effect is en waarom je het doet – of waarom je het niet wil doen. Niet inleiden terwijl je een harde medische indicatie hebt kan onverstandig zijn, waarmee je risico’s neemt. Moeder natuur maakt ook fouten.
Ook met een inleiding kun je een fantastische bevalling hebben. Belangrijk is om voldoende tijd te krijgen, en niet een sneeuwbal-effect aan medische interventies ‘omdat we het altijd zo doen’. Je lichaam de ruimte geven en het over te laten nemen.
Als je in contact staat met je lijf en met je wensen, weet je wat je wil en wat je weigert. Het gaat erom dat je het fundament in jezelf zo ankert, dat je weet wat je wil, en dat je je eigen weg kan volgen vanuit je kracht, niet vanuit angst of boosheid.’
Annelies: ‘Tijd is alles. De bevalling staat of valt met tijd. We mogen onszelf die tijd gunnen. Een inleiding betekent dat je een systeem ingerold wordt. Terwijl je lichaam er vaak helemaal nog niet klaar voor is. Je baarmoeder heeft tijd nodig voor ze rijp is. Jezelf de tijd gunnen is essentieel. Je mag jezelf de regie laten houden. Ook hier is het belangrijk dat je je hebt voorbereid over het verloop van ontsluiting en de intensiteit van weeën in een natuurlijke situatie.’
3 (Niet) Strippen
Er zijn voordelen en nadelen aan strippen, en het is weer: jouw keuze. Strippen kan andere ingrepen voorkomen, dus het is ook hier belangrijk om je eigen risico-afweging helder te hebben. Ben je om welke reden dan ook echt toe aan bevallen, dan zijn er wel meer manieren uit de natuur om je bevalling een zetje te geven.
Heel terecht stelt Milli Hill (the Positive Birth Movement, auteur van Positief over bevallen): wees een bevallingsmonster. Bereid je voor. Weet wat iets betekent, zodat je voor het zover is jouw pad kunt kiezen. Je ‘moet’ niet gestript worden, maar het kan wel zo zijn dat er een handeling nodig is om je bevalling op gang te brengen. Fijn als jij dan een idee hebt wat voor jou goed werkt.
4 (Niet) Toucheren
Zorgverleners zien graag vordering in de ontsluiting. Heel lang gingen ze uit van één centimeter per uur als gemiddelde, onlangs stelde de wereldgezondheidsorganisatie WHO dat een normale bevalling ook best langer kan duren. Helaas is dat besef nog niet overal doorgedrongen en wordt er toch veel op de klok gekeken en willen ze regelmatig controleren hoe ‘ver’ je bent. (Er geldt een richtlijn die er vanuit gaat dat er een bepaalde vordering is in de ontsluiting. Die vordering wordt elke twee uur gecontroleerd.) Maar je kunt jezelf afvragen of bevallen op de klok jou dient, of dat je jouw lichaam meer tijd gunt.
We zijn enorm gewend geraakt aan actie, aan hándelen. Liever iets doen dan afwachten. Terwijl bevallen ook een oefening in geduld is. De tijd zijn werk laten doen. Wachten op hoe de natuur het in haar eigen tempo regelt.
Wil je wel graag weten hoe ver je ontsluiting is, dan is het goed om te weten dat toucheren niet de enige manier is. Toucheren is de meest gangbare methode geworden, terwijl het een behoorlijk invasieve manier is voor jou als vrouw. De verloskundige voelt met haar vingers in de baarmoedermond hoe groot de opening is. Maar bevallen gaat om ontspannen en vertrouwen, zodat je je kunt openen. Dat lukt niet vanzelfsprekend wanneer er iemand zo dichtbij je komt.
Wil je niet dat je verloskundige je toucheert, dan mag je dit aangeven. Er is geen risico voor je baby wanneer je niet getoucheerd wordt. Er zijn ook andere methoden om de ontsluiting te peilen, zoals letten op de paarse lijn (boven de bilspleet ontstaat vaak een lijn naarmate de ontsluiting vordert. Dit is meteen ook een argument voor verticaal bevallen, want liggend op de rug is deze lijn niet te zien), de barende zelf goed observeren, letten op geur (de lichaamsgeur verandert bij volledige ontsluiting).
5 (Niet) De navelstreng doorknippen
De navelstreng wordt tegenwoordig vaak doorgeknipt of met een koord afgenaveld nadat deze uitgeklopt is. Je hebt de keuze om dit uit te stellen of zelfs helemaal niet te doen, en de navelstreng intact te laten. Je kunt voor een zogeheten halve lotus of hele lotusgeboorte kiezen. Dat betekent dat je de placenta langer in contact laat met je baby, om de bloedtoevoer na de geboorte te verhogen. Over de voordelen lees je hier meer.
Ken je keuzes
Bewuste keuzes, daar gaat het om, het niet klakkeloos aannemen. Voorbereiding is in alle gevallen wel de sleutel. Het is niet per definitie zo dat ‘niet ingrijpen’ beter is. Evenmin zijn ingrepen per definitie beter. Het hangt af van jouw omstandigheden en zeker ook van jouw wensen.
Nieuwsgierig naar al je opties? Ga op onderzoek uit. Lees je in, vraag een doula als Annelies het hemd van het lijf, maak een geboorteplan en bespreek dit met je verloskundige.
Boekentips
Positief over bevallen, Milli Hill
