8 tips om naar je lichaam te luisteren in je zwangerschap

Je lichaam weet hoe het moet baren. Daar heeft het geen cursus of instructieboekje voor nodig. Integendeel. Maar je moet nog wel even leren luisteren naar wat dat wijze lichaam van jou te zeggen heeft. Hoe dan? Doula en masseur Loes Madern geeft tips.

Naar je lichaam luisteren is belangrijk. Niet alleen als je zwanger bent en moet bevallen, trouwens, maar gewoon altijd. Loes: ‘De meeste mensen zijn verleerd om naar hun lichaam te luisteren. Als je iemand al hoort zeggen dat hij naar zijn lichaam moet luisteren, dan is dat meestal te laat. Het lichaam schreeuwt dan inmiddels om aandacht. Hij heeft alle voorafgaande signalen gemist.’ Met als gevolg dat hij griep krijgt, of een burn-out. 

Te veel in je hoofd

Bij een bevalling krijg je maar één kans. Als je te veel in je hoofd zit, omdat je bijvoorbeeld bepaalde verwachtingen hebt, of je probeert te herinneren hoe je ook alweer al-tijd-is-kort-jak-je-ziek moet puffen, is dat niet zo handig. Er komt een punt waarop je naar binnen ‘moet’ gaan keren. Dat je lichaam het overneemt. En misschien ontdek je dan wel dat alles anders gaat dan je verwacht had, dat je de controle verliest. ‘Daar ontstaat een discrepantie. Je wordt angstig of raakt zelfs in paniek. Met als gevolg dat je ontsluiting niet vordert. Je hebt dan niet veel opties om op terug te vallen, omdat je het contact met je lijf bent verloren. En een bevalling op wilskracht is best moeilijk. Het kan langer duren of er wordt zelfs ingegrepen.’ 

Een bevalling op wilskracht is best moeilijk

Doortastende geboortepartner

Tijdens de bevalling zelf is daar nog wel iets aan te doen. Als je geluk hebt, heb je een doortastende geboortepartner, verloskundige of doula naast je ‘die daar doorheen prikt,’ aldus Loes. ‘Die je laat uitspreken dat je angst hebt, en van daaruit verder met je gaat.’ Dat uitspreken is een eerste stap, in plaats van je ertegen te verzetten. ‘Want van te voren had je bedacht dat je geen angst wilde voelen.’ 

Verwachtingen

Überhaupt is het de kunst om tijdens de geboorte je verwachtingen los te laten. ‘Ook als je bijvoorbeeld van te voren bedacht hebt dat je op de baarkruk wilt, maar toch liever op handen en knieën gaat zitten. Of dat je verticaal wilt blijven, omdat iedereen dat zegt, maar je merkt dat je heel graag wilt gaan liggen, doe dat dan gewoon. Misschien heb je dat nodig omdat jouw ontsluiting juist supersnel gaat. Besef je dat je zelf kunt kiezen. En bespreek met de mensen om je heen wat jij nodig hebt. Veel vrouwen houden ervan om ritmisch te bewegen, door met hun bekken te wiegen of te draaien. Bij een wee raak je dat ritme wel eens kwijt. Vraag bijvoorbeeld je partner of hij je na iedere wee kan helpen om weer in dat ritme terecht te komen.’

Luisteren naar je lichaam betekent dat jij je zo fijn mogelijk voelt

Vertrouwen

Het liefst ga je vol vertrouwen je bevalling in (en door). Luisteren naar je lijf betekent dat je met al je aandacht in het hier en nu, bij de geboorte van je kindje kunt blijven. Het betekent dat je ruimte maakt voor de baby, en je houding aanpast aan de positie van je kindje. Het betekent dat je je zo fijn mogelijk voelt, zodat alle benodigde hormonen vrij kunnen komen en alle reflexen automatisch voor een soepele geboorte zorgen. Dat je helemaal naar binnen kunt keren en de natuur haar werk kan laten doen. 

Blijven zoeken

Maar let op, waarschuwt Loes: ‘Luisteren naar je lijf klinkt makkelijker dan het is. Het is hard werken. Je kunt het er niet even bij doen en denken, ach, dat doe ik tijdens mijn verlof een keer of drie, en dan verwachten dat je helemaal in sync bent met je lijf. Zo werkt het niet als je de signalen van je lichaam jarenlang hebt genegeerd. Je moet blijven oefenen en blijven zoeken naar wat goed voelt voor jou. Als je het mij vraagt is dit echt stukken belangrijker dan het juiste babybedje, of het decoreren van de babykamer. Door je bezig te houden met dit soort randvoorwaarden, leid je de aandacht juist af van waar het echt om gaat: jezelf voorbereiden op de bevalling en de periode daarna. Daarbij zijn die praktische zaken echt ondergeschikt aan hoe jouw bevalling verloopt en hoeveel controle jij tijdens je bevalling ervaart. Die controle krijg je ironisch genoeg door te vertrouwen op je lijf, waardoor je de actieve controle uiteindelijk los kunt laten.’ 

Met deze tips van Loes kun je jezelf oefenen om de taal van jouw lichaam te verstaan en erop te vertrouwen dat je lichaam weet wat het nodig heeft: 

Sta gedurende de dag een paar keer stil bij jezelf.

‘Of je nu zit, ligt of loopt, vraag jezelf af: hoe voelt mijn lijf? Is mijn lijf comfortabel? Pas je houding aan, stretch, beweeg, doe wat jij nodig hebt en blijf zoeken naar wat het beste is. Don’t settle for less. Je denkt misschien dat het relaxed is om onderuit op de bank te hangen, maar als je goed gaat voelen, is het dan wel echt lekker? En als je de hele dag achter je computer zit, voel je op een gegeven moment niet eens meer hoe verkrampt je zit. Maak jezelf daar bewust van. Op deze manier train je jezelf om de impulsen van je lijf te volgen, net zoals je tijdens de bevalling doet. En als je heel vaak je impuls volgt, weet je zelf ook waar je pijnpunten zitten. Je leert je lichaam en zijn behoeftes kennen.’

Doe lichaamswerk.

‘Je kunt op allerlei manieren lichaamswerk doen. Bijvoorbeeld door Thaise yogamassage, die ik geef, maar ook door haptotherapie, holistische massagetherapie of cranio sacraal therapie. Vormen waarbij je ontspant, waardoor je veel beter kunt voelen wat je nodig hebt. Daarbij: als iemand anders je aanraakt op een manier die je niet kent, ontdek je nieuwe kanten van jezelf. Wat gebeurt er met je als iemand je buik aanraakt, je rug actief ondersteunt, of je juist uitnodigt om de controle los te laten. Hoe reageer je als sensaties intenser worden, richting pijnprikkel? Ga je verdwijnen naar je boodschappenlijstje? Of kun je erbij blijven, wellicht iets met je adem doen om meer te ontspannen? Het voelen doe je zelf, maar het geeft je ook informatie over wat je geboorteteam zou kunnen doen om je te ondersteunen. Welke soort aanraking is prettig voor jou? Bespreek dat met je partner of doula.’

Visualiseer de geboorte.

‘Je lichaam kan geen onderscheid maken tussen iets dat echt gebeurd is, of in verbeelding. Dat geldt zowel positief als negatief. Al je gedachten hebben invloed op je gevoel. En dat doe je onbewust heel vaak al, bijvoorbeeld als je je zorgen maakt over risico’s. Sta dus eens wat vaker stil bij hoe jij het wél zou willen. Hoe je je achteraf voelt, als jij tijdens de geboorte alle touwtjes in handen hebt gehad. Als je je kind op de borst hebt, en alles goed is gegaan. Dat gevoel kun je terughalen als je straks bezig bent. Het verschil tussen iets bedenken en visualiseren is dat je heel bewust nagaat hoe het voelt. Met deze verbeeldingskracht gebruik je een beeldtaal die je lijf beter begrijpt dan (geschreven) woorden.’

Beweeg intuïtief, bijvoorbeeld door te dansen of aan yoga te doen.

‘Je kunt in een groep bewegen, dat is een zinvolle manier om je te leren uiten en minder schaamte over je lijf te hebben. Maar je kunt ook zelf in je huiskamer je eigen impulsen volgen. Heb je al ervaring met yoga? Vaak ga je dan even op internet een oefening opzoeken en die volgen, maar probeer ook eens een oefening uit die je al kent, zoals de zonnegroet, en kijk zelf tijdens de serie wat aangenaam aanvoelt. Speel daarmee. Wat doet dit voor je nek en schouders? Hoe voelt dit met een dikke buik? Zoek een houding die prettig is.’ Ook doula Siri Amrit Khalsa vertelt over het belang van luisteren naar je lichaam tijdens je bevalling

Neem regelmatig de tijd voor meditatie.

‘Of je nu een bodyscan doet, even stil wilt zijn, of juist een geleide meditatie of muziekje wilt luisteren, bouw voor jezelf momenten in om in te checken bij jezelf. En wat ik dan vooral interessant vindt is: wat komt er in je op? Aan niets denken kan niet, dus laat de gedachten in je opkomen en bekijk of je die gedachten ook weer kunt laten gaan. Dat geeft je informatie na de meditatie: wat houdt je bezig en wat heb je nodig? Dat moet je oefenen om je patroon te leren kennen. Doe het dan ook het liefst zo vaak mogelijk. Liever elke dag vijf minuten dan een keer per week een half uur. Of bouw het in je dagelijks leven in. Ga in je lunchpauze een stukje wandelen, alleen. Of neem vijf minuten de tijd voor het slapen gaan om je af te vragen: waar ben ik dankbaar voor?’

Oefen in het ontspannen van specifieke lichaamsdelen.

‘Besteed extra aandacht aan je bekkengebied, je lies, benen, billen en kaken. Daar houd je vaak onbewust spanning vast, terwijl een ontspannen bekkengebied essentieel is om je kind geboren te laten worden. Gespannen billen betekenen een gespannen bekken. En je kaken staan ook in verbinding met je bekkengebied. Dus let er eens op. Als je staat te koken, wat doe je dan met je billen? Laat ze los. Masseer je kaakgewricht zo nu en dan of open je mond eens wagenwijd. En als je mediteert, voel dan even of al deze gebieden ontspannen zijn.

Je kaken staan ook in verbinding met je bekkengebied

Geef aan wat je nodig hebt.

‘Als je eenmaal doorhebt wat je nodig hebt, geef daar dan ook gehoor aan. Bijvoorbeeld door het aan te geven bij je werkgever. We hebben onszelf heel veel opgelegd en werken vaak in de laatste weken voor ons verlof extra hard door. Maar vaak kan er heel veel, als je het maar bespreekt. Dan blijkt dat je bijvoorbeeld een dag per week thuis kunt werken, waardoor je veel reistijd bespaart. Tijd die je kunt gebruiken om te mediteren. En neem ook tijdens je verlof niet te veel hooi op je vork, maar geef jezelf de ruimte om naar binnen te keren. Dat gebeurt, als het goed is, automatisch wel. De babykleertjes vouwen of de box in elkaar zetten? Dat kunnen anderen ook voor je doen. Vinden ze juist leuk.’

Voer niet per se al deze tips uit.

‘Nu je dit allemaal gelezen hebt, denk je misschien dat alles wat ik gezegd heb ‘moet’ om goed te kunnen bevallen. Maar nee, voel je vooral vrij. Probeer gewoon een week of twee uit wat goed voelt voor jou, en bekijk vervolgens of je ermee verder wilt. Het laatste wat ik wil, is jou druk op leggen, want ook hier geldt: jij weet het beste wat bij jou past.’

Meer lezen: 

• De site van Loes: loesmadern.nl
• Milli Hill | Positief over bevallen
• Nancy Bardacke | Mindful birthing
• Melanie Visscher | Wat baby’s nodig hebben