Leren omgaan met geld is belangrijk. Het Nibud spreekt daarom van een financiële opvoeding. Hieronder valt niet alleen het leren omgaan met zakgeld, maar ook ‘hoe spaar je ergens voor’, ‘wat is een kasboek en hoe hou je dat bij’? Het begint allemaal bij het geven van zakgeld.
Het krijgen van zakgeld leert kinderen al jong dat je met een vastgesteld bedrag een bepaalde periode moet overbruggen
Zakgeld
Je kunt je kind al vrij jong kennis laten maken met zakgeld. Het is per kind verschillend vanaf welke leeftijd dit kan. Zijn ze jonger dan zes jaar dan gaat het om een klein bedrag wat zij kunnen opsparen of waar ze iets van kunnen kopen. Het is dan puur ter kennismaking met zakgeld. Vanaf ongeveer zes jaar kun je je kind zakgeld geven en hier afspraken over maken. Wil je weten hoeveel zakgeld je kunt geven? Op de website van het Nibud staan richtlijnen met betrekking tot hoeveel zakgeld een kind krijgt op welke leeftijd. Vanaf ongeveer zes jaar kun je afspraken maken over hoeveel er vrij te besteden is en of er ook zaken zijn die ze zelf moeten betalen zoals cadeautjes. Laat kinderen zelf bepalen waar ze het vrij te besteden geld aan uit willen geven. Hiervan leren ze zelf beslissingen nemen, na te denken over wat iets kost en dat geld maar één keer uitgegeven kan worden. Je kunt ze hierin wel begeleiden door ze met behulp van vragen aan het denken te zetten. Het krijgen van zakgeld leert kinderen al jong dat je met een vastgesteld bedrag een bepaalde periode moet overbruggen, dat je niet alles kunt kopen wat je wilt en dat je soms ergens voor moet sparen. Het is belangrijk dat kinderen hier al jong mee om leren gaan zodat ze kunnen oefenen. Geef ze ook de ruimte om hierin fouten te maken. Gooien ze alles in één keer over de balk, dan ervaren ze dat ze verder niets meer te besteden hebben. Dat is duidelijker dan wanneer je ze er alleen voor waarschuwt, wat voor kinderen vaak te abstract is. Wees actief betrokken bij het beheren van het geld. Bepaal bijvoorbeeld samen of je kind misschien een spaardoel heeft en hoe ze het beste geld kunnen spreiden over een bepaalde periode. Bij een ouder kind kun je samen een kasboekje bijhouden. Je kunt ze ook winkeltje laten spelen met het spaargeld. Ze leren dan spelenderwijs tellen en uitkomen met hun geld.
Sparen
Het samen vaststellen van een spaardoel is een goede manier om kinderen te leren dat het uitstellen van behoeftes lonend kan zijn. Zo heb je de voorpret en vervolgens het bereiken van het doel. Het wachten geeft tijd om na te denken over het spaardoel. Het kan dan zo zijn dat spaardoelen veranderen naarmate een kind aan het sparen is. Schrijf van te voren het spaardoel samen op met eventueel een plaatje erbij, zodat ze voor ogen houden waar ze voor sparen. Herinner hen ook regelmatig aan het spaardoel. Dit vergroot niet alleen het plezier, maar maakt het wachten ook makkelijker. Schrijf ook op hoelang het duurt voordat het doel bereikt is en hoe het bereikt kan worden. Wordt alleen het zakgeld gespaard of zijn er ook klusjes waarmee geld verdiend kan worden? Is er een spaardoel vastgesteld, dan is voor kleine kinderen een spaarpot handig. Hierdoor kunnen ze zien hoeveel ze gespaard hebben en hoeveel ze nog nodig hebben. Zo wordt de waarde van geld langzaam maar zeker begrijpelijk. Zijn ze wat groter dan kun je ook een bankrekening openen waar geld op gestort kan worden. Voor kinderen vanaf ongeveer tien jaar kun je ook een gedeelte van het zakgeld maandelijks op de bankrekening storten en een klein bedrag wekelijks contant geven. Hierdoor leren ze dat er contant geld is en geld op papier. Dit maakt duidelijker dat pinnen niet eindeloos kan. Ook het geld op de bank kan opraken. Dit is voor kinderen vaak lastig te begrijpen omdat het niet goed zichtbaar is. Een bankrekening waar ze geld vanaf kunnen halen en geld op kunnen storten maakt dit inzichtelijker. Bekijk ook samen de afschriften en reken eventueel uit wat het oplevert aan rente als je je geld wat langer laat staan.
Geld verdienen
Andere manieren om kinderen te leren met geld om te gaan is het ze te laten verdienen. Dit kan door klusjes voor anderen te doen, door spullen te verkopen op Koninginnedag en (als kinderen groter zijn) via een bijbaantje. Hierdoor leren kinderen dat je door te werken geld kunt verdienen. De waarde van geld en wat je ervoor moet doen om het te verdienen wordt zo een stuk duidelijker. Daarnaast doen ze ervaring op in de werkende wereld en leren ze dat werk verschillend beloond wordt. Dit is gelijk een mooie gelegenheid om het over ambities te hebben. Hierbij kun je ze laten zien dat het niet alleen om geld verdienen gaat, maar ook om het plezier dat je uit een leuke baan kunt halen. Verder leren ze omgaan met een maandelijks salaris. En wanneer ze sparen voor iets groots kunnen ze het doel sneller dichterbij brengen door er zelf voor te werken. Dit betrekt hen meer bij het realiseren van hun doelen en geeft ze er verantwoordelijkheid over.
Een praktisch hulpje
Krijgt je kind zakgeld en kan het lezen en schrijven dan is het boek ‘Tel je geld’ een fijne hulp. Het is een boek waarin geschreven en geplakt mag worden, wat het voor kinderen aantrekkelijk maakt. Zo biedt het boek de ruimte om zelf een kasboek bij houden. Met een controleformulier kun je tussentijds samen nagaan of het kasboek klopt. Ook worden er vragen gesteld die je samen kunt doornemen om na te gaan hoe je kind het bijhouden van de geld administratie ervaart en wordt er aandacht besteed aan sparen. Daarnaast staan er allerlei leuke weetjes in over geld: hoe je kunt zien of het echt is bijvoorbeeld. Ook krijgen ze de opdracht om uit te zoeken wat boodschappen nu eigenlijk kosten, kunnen ze verlanglijstjes invullen en is er ruimte om je eigen geld te ontwerpen.
Naast het bezig zijn met de praktische kant van geld is het ook goed om na te gaan wat jouw relatie is tot geld. Opvoeden is voor een groot deel voorleven en dat geldt ook voor de financiële opvoeding. Hoe praten jullie thuis over geld, hoe open ben je naar je kind toe over wat zaken kosten, hebben jullie veel te besteden of juist weinig en wat vertel je daarover? Voor dit artikel gaat het te ver om hier dieper op in te gaan, maar het is interessant om hierover na te denken en het er eens met je partner over te hebben. Geld is vaak nog een taboe, maar wel belangrijk om met je kinderen te bespreken: iedereen krijgt er immers mee te maken.
Meer weten?
Tel je geld | Annelou van Noort | ISBN 9789081577410
