Kinderen eten te vet, te zout en te zoet. Dat stelt Foodwatch in hun rapport over kindermarketing van ongezonde voeding. Op dit moment gaat er een petitie rond waarin de overheid wordt opgeroepen om deze vorm van marketing te stoppen. Goede zaak, zou je denken. Alleen zal de overheid zich in dat geval wel moeten verdiepen in wat ongezonde voeding dan is. Halvarine en aanmaaksoepen bevatten het logo ‘gezonde keus’, omdat ze weinig calorieën bevatten. Maar gezond is het niet. Voedingsdeskundige Nienke Tode-Gottenbos legt uit wat Echt Eten is.
De laatste jaren is er iets vreemds gaande. We tellen massaal calorieën, maar worden intussen steeds dikker. Dik, dat staat in de ogen van veel mensen gelijk aan ongezond. Andersom ook: slank staat voor veel mensen gelijk aan gezond. Maar is dat wel zo?
De verpakkingen leren ons hoeveel calorieën een product bevat, maar ze zeggen niets over waar die calorieën vandaan komen. Ja, uit suikers of uit eiwit of uit vet; maar als de ene soort vet gezond is en de andere ongezond (en hoe zat het ook alweer?), kom je al een beetje in de knoop. Sonja Bakker vertelt vrolijk dat je beter een eierkoek kunt eten dan een banaan, want die laatste bevat meer calorieën en van calorieën word je dik. Dat een eierkoek gemiddeld vier klontjes suiker bevat en verder vooral wat witmeel, is blijkbaar niet belangrijk.
Calorieën zijn nauwelijks belangrijk; waar ze vandaan komen is veel belangrijker
Je krijgt er vreemde conversaties van. “Natuurlijk eten we gezond hoor, maar ze krijgen ook écht wel eens snoep. We zijn gelukkig niet te dik, dus daar hoeven we ook helemaal niet op te letten” “Nou, wij juist wel. Anne moet echt afvallen dus nu zijn we overgestapt op Cola light en tussendoor krijgt ze een eierkoek, want dat mag van Sonja. Maar eigenlijk snap ik het niet, want we eten nooit vet dus hoe kan het dat we allemaal zo dik zijn?”.
Verwarring
Dit mag u en mij dan vreemd in de oren klinken, maar dit soort ideeën bestaan écht. Ouders worden zo in de war gebracht door het bombardement aan informatie van voedingsindustrie, diëtiste, internet en het Voedingscentrum, dat ze van gekkigheid niet meer weten wie ze moeten geloven. En dat begint al vroeg: kinderen worden om de oren geslagen met tegenstrijdige adviezen.
Vorig jaar herschreef ik een lespakket over Voeding voor kinderen op LZK-scholen (scholen voor Langdurig Zieke Kinderen). Juist voor die groep kinderen is het belangrijk om gezond te eten, maar de begeleiding daarin vanuit huisarts en ziekenhuis is soms ronduit treurig. De eerste versie van het lespakket was geschreven door een diëtiste in opleiding. Het hoofdstuk over vetten zat ongeveer zo in elkaar: vet is slecht – vet is slecht – vet is slecht – verzadigd vet is extra slecht – eet vooral lightproducten – om het hoofdstuk vervolgens af te sluiten met: ‘maar vet heb je ook nodig, dus je mag best een keer 40+ pluskaas op je boterham met margarine eten’. Kiem voor verwarring: gelegd.
Calorieën tellen
En dat is dan ook gelijk het probleem van het veelgebruikte ‘calorieënsysteem’: de focus wordt op een verkeerd punt gelegd. Er wordt gedaan alsof calorieën, energie-inname, de enige manier is om te bepalen of iets ‘gezond’ is of niet. En dus alsof ‘dik’, ‘dun’ of ‘slank’ de enige ijkpunten zijn voor de gezondheid. Het eeuwige ‘meer calorieën verbranden dan je inneemt’, geeft de suikerindustrie de kans om met droge ogen te beweren dat suiker in een gezond dieet past en dat je er niet dik van wordt, als je maar genoeg beweegt (zoals te zien in deze aflevering van Zembla). Het zorgt dat diëtistes avocado’s afraden omdat dit de ‘vetste’ groenten zijn en dat men nog altijd massaal aan de lightproducten en dieetmargarine geholpen wordt.
In deze wereld met alle verschillende boodschappen is het dan ook niet makkelijk om je eigen weg te bepalen. Toch kan het; namelijk door je eigen gezonde verstand te gebruiken. Onze voorouders waren over het algemeen een stuk gezonder dan wij, terwijl ze soms de vetste dingen aten. Calorieën zijn nauwelijks belangrijk; waar ze vandaan komen is veel belangrijker.
Kijk voor de lol eens een aflevering ‘Supersized vs. Superskinny’. Je kunt hyperslank blijven op een dieet van een halve witte boterham en drie happen bonen in tomatensaus per dag. Maar gezond? Niet echt. Je kunt behoorlijk stevig zijn op een dieet van echt voedsel, biologisch vlees, eieren en veel groenten. Maar ongezond? Hoeft helemaal niet. Het is dus wel degelijk belangrijk wat je in je mond (en in je kinderen) stopt, óók als jullie niet ‘te dik’ zijn.
Als je nooit geleerd hebt wat gezonde voeding nu eigenlijk inhoudt, is het makkelijk te geloven wat de fabrikanten en diëtisten beweren. Wie moet je anders nog geloven, als je niet op die informatie kunt vertrouwen? Nou, jezelf bijvoorbeeld. Je eigen lijf weet veel beter wat goed voor je is dan alle wetenschappers ter wereld bij elkaar. Houd bijvoorbeeld een voedingsdagboek bij, waarin je opschrijft wat je eet, hoe je je voelt, hoe je ontlasting eruit ziet en bijvoorbeeld of je last hebt van je huid. Op die manier kun je ook volgen wat de invloed van voeding op je kind is. Wordt hij energieker, opgewekter, kan hij zich beter concentreren? Je zult zien dat jullie je op een dieet van koffie, cola en eierkoeken een stuk minder prettig voelen dan na het eten van echt voedsel, groenten en fruit. Nog een aantal tips:
- Eet vooral echt voedsel, zo min mogelijk bewerkt door de industrie. We denken dan al snel aan verse groenten (en terecht), maar ook biologisch vlees, echte roomboter en biologische eieren voorzien je lichaam van belangrijke voedingsstoffen. Doe rustig aan met bewerkte voedingsmiddelen zoals kant-en-klaarmaaltijden, koekjes, ontbijtgranen en dergelijke.
- Zorg dat je met iedere hap je lichaam voedingsstoffen binnen brengt. Dat betekent automatisch dat je ‘lege’ voeding zoals donuts, chips, en frisdrank laat staan.
- Vang je snacktrek op met worteltjes, komkommer, noten of (zelfgemaakte) vruchtenrepen.
- Laat je niet verleiden door ‘light’. Er bestaan producten zonder vet en suiker (een appel ofzo), maar producten met ‘light’ op de verpakking staan zonder uitzondering garant voor een warboel aan ingrediënten zoals zoetstoffen en goedkope plantaardige oliën.
- Vervang je margarine en bakboter door roomboter, dat is één van de beste dingen die je voor je gezondheid kunt doen!
Meer op Kiind
Voeding met gebakkenlucht (Tips van Michael Pollan)
Niet diëten, maar gezond eten
Wat ontlasting ons over gezondheid zegt
Nienke Tode-Gottenbos is ‘eigenwijs voedingskundige’, en oprichtster van De Groene Vrouw. Ze behandelt mensen voor uiteenlopende gezondheidsklachten, en maakt daarbij gebruik van haar kennis over en eigen kijk op voeding, darmflora en kruiden. Via haar blog lees je regelmatig logische en verrassende zaken over voeding & gezondheid.
