‘Ik heb er zin in’, verklaar ik desgevraagd aan vriendinnen. Vol ongeloof en ongemak kijken ze me aan. Onrustig schuiven ze heen en weer op hun stoel. Ik zie ze denken: oei, wat ben jij naïef. Ik zie ze twijfelen: moet ik de akelige waarheid vertellen of moet ik mijn vriendschap koesteren en deze argeloze optimistische verklaring ondersteunen met bemoedigende woorden? Meestal is het resultaat van hun innerlijke worsteling iets in het midden. ‘Nou, het is jouw bevalling, wie weet wordt het een goeie ervaring. Voor jou dan.’
Algauw laten we het hele onderwerp los en praten we verder over de minder heikele zaken in het leven, zoals nieuwe rompertjes en de controles bij de verloskundige.
Naïef?
Waarom ik er tegenop zou moeten zien? Een bevalling is toch zeker niet meer dan een noodzakelijk kwaad om je kind toegang tot het leven te verschaffen? De laatste horde in een negen maanden durende uitputtingsslag waarin je baby neemt en jij geeft? Je baby groeit en bloeit terwijl jij uitgeput raakt, en je minder aan eten, bewegen, helder denken of slapen toekomt dan je ooit gedacht had. Het geluk kan echt pas na je bevalling ontstaan. Eerst weeën, krampen, bloeden, inscheuren, aambeien krijgen en, o ja, poepen in het bijzijn van je geliefde en een vreemde vrouw. Hoe kun je dáár nou zin in hebben? En dan hebben we het nog niet over de mogelijke complicaties, een rit naar het ziekenhuis en alle ingrepen die daar plaats kunnen vinden. Echt waar, het is wijzer om er met gepaste walging naar uit te kijken, dan kan het alleen maar meevallen. Met deze insteek kan ik niet instemmen, maar toch ben ik niet naïef vind ik. Optimistisch ben ik wel. Wat is er dan zo mooi aan een bevalling dat ik me erop verheug in plaats van ertegen op te zien?
Ik wil ultieme levensgebeurtenissen niet verdoofd ondergaan
Natuur
Laat ik de stelling omkeren. Waarom zou ik opzien tegen een volkomen natuurlijk proces? Ik ben ervoor gemaakt, als vrouw, om leven te geven. Ik ervaar het als een privilege. De intimiteit tussen moeder en ongeboren baby is al waanzinnig. Het geboren worden – een kind door jou heen laten gaan de wereld in – dat moet op z’n minst magisch zijn.
Je kunt je afvragen: kan het echt magisch zijn als het pijn doet? Wat mij betreft gaat het hierbij over balans, wezenlijk onderdeel van de natuur. Grijp je in een brandnetel, dan kun je erop vertrouwen dat de weegbree in de buurt is. De helende plant gedijt in dezelfde omgeving als de ‘boosdoener’. Je zult de krachtige werking van de weegbree nooit ontdekken als je de brandnetel niet voelt. Het zijn twee kanten van dezelfde medaille. Alles kent volgens mij een eigen ordening, en slechts in het geheel woont harmonie. Harmonie bereik je door álles te ervaren en niet door sommige onderdelen te kiezen en andere te vermijden.
Zo werkt het met een bevalling ook: je lichaam gaat door een complex proces waarbij alles op elkaars is afgestemd. De som van fysieke en emotionele ervaringen en hormonen maakt de geboorte tot wat die is. Bovendien, zoals de weegbree gedijt op dezelfde bodem als de brandnetel, zo maakt je lichaam tijdens de bevalling in reactie op de pijn endorfine aan: een natuurlijke verdoving die de scherpe kantjes van de pijn afhaalt en hem draaglijk maakt. De totaalervaring van aandacht is waar het mij om gaat. De mix van pijn, focus en levenskracht die de natuur aan een barende vrouw meegeeft.
Cultuur
De afgelopen eeuwen zijn we collectief verschoven in onze visie: we bestempelen onszelf eerder als een cultureel wezen dan als een natuurlijk wezen. We zijn verschoven van overgave naar maakbaarheid en van ondergaan naar handelen. We willen grip op ons leven en vooral controle over narigheid. Vanuit deze visie is pijn lijden een overbodige bijkomstigheid waartegen medicatie voorhanden is. Onze remedies richten zich echter steeds op een deelaspect van het geheel. We kunnen bepaalde klachten, kwalen of ongemakken verhelpen, maar het totaal overzien we niet. Zoiets complex als een bevalling kunnen we in essentie niet veranderen. Het enige wat we kunnen doen, als we de natuur niet willen volgen, is alle onderdelen loskoppelen van het harmonieuze geheel en ze stuk voor stuk te lijf gaan met kennis. De ene pijn bestrijden we met middel x, de andere met verdoving y, en de kwaal die daardoor eventueel ontstaat roeien we uit met een volgende ingreep. Zo maakt je lichaam na een ruggenprik minder endorfine en oxytocine aan, wat kunstmatig aangevuld moet worden. Daarnaast duurt je bevalling vaak langer en eindigt die vaker met een vacuümpomp of keizersnee. Een medische ingreep in een natuurlijk proces vraagt dus om medische vervolgstappen, waarbij de kans op bijwerkingen telkens op de loer ligt.
Heilig en heel
Ik zoek ervaringen die raken. Het leven barst ervan. Elke dag biedt kansen om iets nieuws mee te maken. Maar de echt diepe overgangsmomenten zijn een stuk schaarser. Geboorte is zo’n klassiek moment. Voor het kind dat geboren wordt, en de vrouw die moeder wordt. Het is een moment van heelheid, een heilig moment. Een moment dat ik in alle volheid wil ervaren, zonder pijnbestrijding. Want wat mij betreft wijst pijn de plek aan waar je aandacht volledig naartoe mag gaan. De pijn bestrijden betekent voor mij een essentiële ervaring negeren, en mijn heelheid en eigen kracht verzwakken. Ik wil op het moment suprême niet in stukjes opgedeeld en per onderdeel opgelapt worden. Ik wil heel zijn.
Pijnlijk
De meest betekenisvolle perioden in mijn leven waren niet de zachtste of de gelukkigste. Een breuk in een relatie, veranderingen in werken en wonen, het sterfproces van iemand die me verschrikkelijk dierbaar is: verscheurende pijn was ermee gemoeid. En: ik voelde het leven intenser dan ooit door me stromen. Niet ondanks, maar dankzij de pijn.
Helder weet ik wat me te doen staat, als ik me in zulke extreme situaties bevind. Levenskracht is dan mijn metgezel, aanweziger dan ooit. Het is niet zo dat ik de levenspijn opzoek. Ik ben geen thrillseeker die elke maand moet bungeejumpen om te kunnen ervaren dat ik leef. Wel is het zo dat ik ultieme levensgebeurtenissen niet verdoofd wil ondergaan. Het leven zelf draait voor mij om heelheid, is voor mij niet minder dan heilig. En de geboorte van mijn kind is vermoedelijk het intiemste dat ik ooit mee zal maken. Geen ruggenprik dus om mijn bevalling te ‘verzachten’, geen middelen om te ontsnappen aan de werkelijkheid. Alsjeblieft. Laat mij mijn kracht ontmoeten in samenwerking met het wonder van de natuur.
Meer lezen?
Probeer eens Vrije geboorte, De doula, Bevallen op eigen kracht, De negen magische maanden, en Hypnobirthing.
Nelleke Bos schrijft het leven aan elkaar. Van huis uit neerlandica en (stief-)mama met een grote liefde voor poëzie, dromen, kinderen en op blote voeten lopen. Zet deze talenten in via creatief schrijfwerk, droomworkshops voor groot en klein en veel buiten zijn.
