Of je kind nu wel of niet naar de vrije school gaat, de school kent een paar grondbeginselen die in elk gezin een plekje verdienen.
Leestip: Het hele jaarfeesten, Lisa Wade en Daan Rot
1 Maak een seizoenstafel
Met stip op één de seizoenstafel, omdat het een prachtige traditie is die kinderen houvast biedt. Tijd is nu eenmaal een abstract en ongrijpbaar gegeven voor jonge kinderen. Een jaar is daardoor ontzettend lang. Maar via de seizoenstafel kun je het jaar heel gemakkelijk opdelen in wat kleinere, behapbare stukken; de vier seizoenen. Vier je tussendoor de bekende feesten, dan wordt het jaar nog verder opgedeeld. Het volgen van de seizoenen geeft niet alleen houvast, het maakt ook de natuurlijke processen duidelijk.
Benoemen alleen is voor kinderen vaak niet genoeg. Het wordt veel duidelijker wanneer het niet alleen buiten, maar ook binnen zichtbaar is. En nog meer als ze het kunnen ervaren. Met een seizoenstafel haal je buiten naar binnen. Helemaal leuk als je een combinatie maakt tussen spulletjes om naar te kijken, om te voelen en mee te spelen. De tafel krijgt zo extra aantrekkingskracht en je kind raakt er meer bij betrokken. In elk huis is wel een plekje te vinden. Je kunt bijvoorbeeld kiezen voor een tafel, vensterbank, plank in de kast of een klein kastje.
2 Zie de kindertijd niet als race
Kinderen ontwikkelen zich allemaal op een eigen tempo en dat is iets waar de vrije school aandacht voor heeft. Je kind volgen is een mooi principe om aan vast te houden wanneer je je zorgen maakt of je kind zich wel op de juiste wijze ontwikkelt. Dat begint soms al in de babytijd wanneer je je als ouder afvraagt of je baby wel goed groeit. Het vergelijken met de standaard kan behoorlijk onzeker maken. Hetzelfde geldt voor zindelijk worden, leren praten en fietsen. Laat het gemiddelde los en kijk naar de autonome ontwikkeling die je kind doormaakt.
3 Speel met natuurlijk speelgoed
Op de vrije school gaat de voorkeur uit naar speelgoed van natuurlijke materialen met een open einde. Dit betekent dat het op verschillende manieren gebruikt kan worden en de zintuigen stimuleert. Denk hierbij aan een houten auto die taxi, ziekenwagen, brandweer én politie kan zijn. Of stoffen poppen zonder al te duidelijke gezichtsuitdrukkingen, zodat kinderen zelf kunnen bepalen hoe pop zich voelt. Ander speelgoed met een open einde zijn: blokken, doeken, stenen, dozen, stokken, kapla, klei en kosteloos materiaal wat je in de natuur vindt. Zoals schelpen, dennenappels, eikels, zand en water. Kinderen kunnen zo hun fantasie helemaal de vrije loop laten.
4 Word een verhalenverteller
Of zoals Einstein al zei: “Als je wil dat kinderen intelligent worden lees ze sprookjes voor. Wil je dat ze briljant worden lees ze nog meer sprookjes voor.” De vrije school deelt deze visie. Zij zien het vertellen van verhalen als een manier om te verbinden, nieuwe woorden te leren en kinderen mee te nemen naar nieuwe werelden. Het vertellen van een verhaal in plaats van voorlezen is een plus, omdat kinderen op die manier hun fantasie ontwikkelen. In het begin is het moeilijk en zijn de verhalen kort. Maar ze worden vanzelf steeds uitgebreider. Dat geldt zowel voor jou als voor je kind overigens. Kinderen vinden het heerlijk om naar verhalen te luisteren. Mijn zoon genoot altijd van mijn zelfverzonnen verhalen waarbij ik soms vingerpoppetjes gebruikte. Zodra ik klaar was wilde hij, geïnspireerd als hij was, dolgraag zelf een verhaal vertellen. En net als met voorlezen geldt met vertellen ook dat kinderen houden van herhaling. Nu mijn zoon wat ouder is geniet hij nog steeds van verhalen en dan met name avonturen over toen ik klein was.
5 Ga elke dag de natuur in
Dat de natuur goed is voor kinderen is vast geen nieuws. Niet alleen het spelen in de natuur, maar ook de frisse lucht en beweging zijn gezond. Daarnaast is het zo dat kinderen die op jonge leeftijd veel in én met de natuur hebben gespeeld, zich er meer mee verbonden voelen. Als volwassene zullen zij daarom sneller geneigd zijn goed voor de natuur en dus voor de aarde te zorgen.
Dus laat kinderen lekker aanrommelen met takjes, stenen, water, blaadjes en zand. Manieren om kinderen meer in aanraking te brengen met de natuur kan door veel buiten te spelen, niet bang zijn om vies te worden, de natuur dichterbij te halen, erop uit te gaan en onder alle weersomstandigheden naar te buiten gaan.
6 Breng ritme aan
Ritme is belangrijk volgens de vrijeschoolprincipes. Niet alleen het ritme van de natuur via de seizoenen en de jaarfeesten, maar ook een dagelijks ritme. Zo openen ze met de spreuk en heeft op sommige scholen elke dag een eigen kleur. Een ritme zorgt voor houvast, duidelijkheid en voorspelbaarheid. Iets waar ook gezinnen van kunnen profiteren. Het introduceren van een bepaald ritme of routine brengt rust en overzicht. Dat is niet alleen fijn voor kleine kinderen, voor wie tijd nog een vaag begrip is. Ook voor jou als ouder kunnen vaste punten in de dag rust en ruimte geven in je hoofd. Denk hierbij aan een vast voorleesmoment of een dagelijkse wandeling in de natuur.
7 Maak tijd voor kunst
Kunst en creëren is belangrijk op de vrije school en daar wordt dan ook veel tijd aan besteed. Vanaf de start van de eerste school in 1919 is de nadruk gelegd op het kunstzinnig vormgeven van alle lessen. Wat wil zeggen dat elke les eigenlijk een kunstwerk moet zijn. Zo worden kinderen meegenomen in het creatieve proces en gaat de lesstof echt leven. Om creativiteit te ontwikkelen is er ruimte en gelegenheid nodig om er helemaal in op te gaan. Dat betekent verschillende materialen tot je beschikking hebben en het liefst een vaste plek waar kinderen vrij kunnen creëren. Thuis kun je dit realiseren door een tafeltje met stoel en materialen binnen handbereik neer te zetten. Ook belangrijk is het investeren in materialen van hoge kwaliteit. Want het tekent en verft zoveel beter als de potloden en verf goed zijn. De kleuren zijn mooier en het gaat vaak langer mee.
Meer lezen
Het hele jaarfeesten, Lisa Wade en Daan Rot
Bron vrijeschoolprincipes
Fotografie: Daan Rot (die van dat hele toffe boek inderdaad)
