Jelger (41 jaar, werkt in de facilitaire dienstverlening) heeft met zijn vriendin Karish (33 jaar, applicatiespecialist en scrum master) een zoon, Otis (2 jaar). Hij kwam veel eerder dan verwacht: met 35 weken begonnen de weeën.
Dit is één van de bevalverhalen uit het boek Wonderbaarlijk, Alles wat je moet weten als je vrouw gaat bevallen. Voor aanstaande moeders is er een kast vol goede boeken over de bevalling. De partners komen er bekaaid vanaf, terwijl het ook voor hen een heel indrukwekkende gebeurtenis is. Je gaat je kind geboren zien worden en je vrouw zien bevallen, en daarbij heb je een onmisbare rol.
“Ik vond het zo abstract dat er een baby was ontstaan. Er zat daarbinnen een sesamzaadje dat half Karish was en half Jelger, en ik heb toch biologie gehad en ik weet van de bloemetjes en de bijtjes, maar het was zo onwerkelijk. De eerste echo vond ik spannend. Je leest wat er allemaal fout kan gaan en dan is het eigenlijk een mirakel als het níét fout gaat. Ik hield haar hand vast en toen kwam op het scherm een soort mix van Escher en Kandinsky, met allemaal vage schaduwen, dat je denkt: het is dat jij het zegt, maar ik zie hier geen baby in. Het hartje was er, een hele snelle housebeat, maar dat was wat het moest doen. Nadat ik dat had gehoord, wilde ik het voelen ook. Maar dat duurde nog best lang. Ik legde wel regelmatig mijn hand op haar buik of ik ging tegen hem kletsen of voor hem zingen, en dan was ik soms ook wel ontevreden als er geen reactie kwam. Hé vriend, papa wil met je communiceren! Ik zocht bevestiging, ik wilde meevoelen. Soms werd Karish er moe van. Ze had het al zwaar genoeg met die buik zonder dat ik het als een attractie zag.
Roze bubbel
Karish heeft een goed figuur en de buik paste erbij. Sierlijk vond ik het. Omdat Otis te vroeg werd geboren hebben wij ook niet de fase meegemaakt dat het een enorme watermeloen wordt. Wat ik wel lastig vond, was hoe haar mentaliteit veranderde. Hormonen kunnen tijdelijk iets heel anders van iemand maken, zonder dat ze zich daarvan bewust is. Stemmingswisselingen. En dan had ik het nog makkelijk, want ze kreeg er ook hele erge lachbuien van. We deden samen een zwangerschapscursus die alles vanuit vertrouwen bracht, heel cool. Fijn om bevestiging te krijgen dat bevallen een natuurlijk iets is. We wisten gelijk dat we thuis wilden bevallen. Het ziekenhuis is voor nare dingen en een baby’tje krijgen is leuk. Karish wilde graag in bad bevallen en we hadden afgesproken dat ze haar niet moesten storen. Ik was nummer één om mee te praten en wat echt belangrijk was, zou ik aan haar doorgeven. Daar kreeg ik ook vertrouwen van. Dat ik op het moment suprême een rol had. Ik vond het heel fijn dat zij op die manier op mij vertrouwde. Wij gingen dit rocken. Dat was een hele fijne roze bubbel om in te zitten, zolang hij roze was…
Huilend in bad
Vijf weken voor de uitgerekende datum ging ik een vriend helpen verhuizen. Karish had ’s nachts buikpijn gehad, kon niet lekker liggen, was al in bad geweest en weer eruit. Ik wilde de verhuizing afzeggen, ze was immers zwanger, dat is de beste troefkaart die je kan hebben. Zij wilde liever dat ik wegging: ‘Ik vind het soms wel fijn om in mezelf te zitten. Dan doe jij je best, en dat doe je goed, maar dat helpt niet altijd.’ Ze wilde niet dat ik op de fiets ging, want met de auto kon ik sneller thuis zijn als het nodig was. Ik weet nog dat er een heel mooie zonsopkomst was. Een andere vriend had daar een foto van gemaakt, die hebben we later op de babykamer gezet. Om twaalf uur werd ik gebeld. Al puffend zei ze dat ik naar huis moest komen. Ik heb gelijk de doos die ik aan het tillen was neergezet, niemand meer gedag gezegd, ik dacht: nu gaan we racen. Ik was kalm, maar alle onnodige dingen werden direct uitgeschakeld. Thuis vond ik haar huilend in bad. Ik heb zo’n weeëntimer gedownload en die zei al snel: Gefeliciteerd, je gaat bevallen. Ik dacht: hoezo gefeliciteerd, het is veel te vroeg! Toen hebben we de verloskundige gebeld, die vond het zorgwekkend, dus ze kwam eraan. We zaten bij een grote praktijk, dus we wisten niet wie er zou komen. We botsten gelijk met haar, want het eerste wat ze zei was: ‘Waarom bel je nu pas?’ Terwijl ik dacht: wat gaan we doen? We hebben Karish uit bad geholpen en ze bleek al vijf centimeter ontsluiting te hebben. De verloskundige heeft ons in haar autootje gezet en naar het ziekenhuis gereden. Daar waren mensen gelukkig heel lief. Ze wilden ons echt goed helpen: ‘Ik zie in het bevalplan dat je graag in bad wilt, zullen we dat gaan regelen?’ Ze waren niet alleen gefocust op de noodsituatie, maar ook echt betrokken bij ons gevoel. Daardoor werden wij ook kalmer. Er gingen wel dingen door mijn hoofd als: wat voor gevolgen heeft zoiets eigenlijk? En: we hebben nog helemaal geen flesje of luiers.
Broodje kaas
Het bad was fijn, daar kon ze goed haar weeën opvangen. Dat deed ze fantastisch. Echt fantastisch. Ze was helemaal ergens anders en ik aaide over haar hoofd, gaf slokjes water en hield haar arm vast. Ik vond het wel moeilijk om haar zoveel pijn te zien hebben, dat had ik graag van haar overgenomen. Maar ze heeft nooit gezegd: ik kan dit niet. Dat vond ik wel een geruststelling. Jij kent je eigen lichaam, ik ken jou, en al is het te vroeg, dan moet-ie ook maar komen. Van alle plekken op de wereld is een ziekenhuis in Amsterdam niet zo slecht. Karish had zelfs nog de helderheid van geest om tegen mij te zeggen: heb jij wel gegeten? Dat hadden we in de cursus geleerd: als de papa niet heeft gegeten, kan-ie jou niet helpen. Toen kwam er een broodje kaas in plastic voor mij en dat heb ik heel snel erin gepropt. Geweldig dat ze daaraan dacht, wat een superster.De banden van de hartmonitor gingen steeds af, dus toen moest ze toch naar het bed. Daar hebben ze een schedelelektrode op het hoofdje van de baby aangebracht. Zijn hartslag was hoger dan normaal, maar ik dacht: dat is de mijne ook. Terug naar het bad wilde ze niet meer, dus uiteindelijk heeft ze de baby ter wereld gebracht in wat volgens de cursus de meest tegennatuurlijke houding was: op de rug met de benen wijd. Maar de dames om ons heen waren lief. Eentje was nog zo goochem, die zei: zal ik foto’s maken? Heel tof, daar was ik helemaal niet mee bezig. Ik zei tegen Karish dat ze het heel goed deed, dat ze er bijna was, dat het goed zou komen, de dingen die je zegt als je ziet dat je vrouw keihard aan het werk is. Een openbaring om haar zo te zien. Je weet dat baby’tjes op die manier geboren worden, maar je kunt je je vrouw onmogelijk voorstellen in die positie. Normaal gesproken komen daar ook geen hoofdjes uit. Als ik die foto’s niet had gehad, had ik denk ik allemaal gemist wat er gebeurde. Om 12:00 uur belde ze me bij die verhuizing, en om 16:00 uur was Otis geboren.
Tussen de monitors
Hij bleek echt te lijken op de 3D-echo die we hadden gedaan: mijn wenkbrauw, haar wangetje. Hij hoorde er direct bij, hij vulde iets aan waar wij op zaten te wachten. Ik vond ’m heel klein, hij paste in mijn hand. Maar hij ging gelijk hard blèren, dat was goed. Ze hebben ook niet ontdekt waarom hij te vroeg kwam. Hij moest een slangetje in zijn neus om elke drie uur gevoed te worden. Nadat hij de eerste nacht bij ons op de kamer had geslapen, moest hij naar de couveuseafdeling, tussen al die hele kleine baby’s en monitors. Dat is niet de start die ik hem en ons gewenst had. We hebben veel tranen gehad, we waren ook ongerust: wat zou het betekenen, ook op de lange termijn? En over Karish, zou zij het er moeilijk mee houden, qua zelfvertrouwen?Ik had nog nooit een luier verschoond, maar de verpleegster liet het me gelijk zelf doen. Beetje eng vond ik het: hij was zo klein en ielig en ik heb grote handen. Maar ze zei: ‘Je moet de balans vinden tussen gevoelig en effectief, want als je te lang bezig bent met voeden en verschonen heeft hij daarna te weinig tijd over om te slapen en jij ook.’ Otis en ik begrepen elkaar al snel. Na het voeden viel hij vaak in slaap op mijn schouder. Zo ging ik een keer om 18.00 uur naar hem toe en toen ik er om 24.00 uur nog zat, vroeg de verpleegster of ik zelf niet even moest rusten. ‘Heel even nog,’ zei ik. Ik had het idee dat hij begreep dat ik zijn vader was en dat het goed was. Zo fijn. Ik wilde daar de hele nacht blijven zitten
Andere hersenen
Otis ging al snel flesjes drinken en bleef goed op temperatuur. Hij deed ook wat langer zijn oogjes open. We mochten hem samen in bad doen, dat vond hij helemaal niks, maar ik vond het fantastisch. Na vijf dagen ging het met hem zo goed dat hij naar de kinderafdeling mocht, maar dan moesten wij naar huis. Moesten we hem weer achterlaten, daar kreeg ik een brok in mijn keel van. Na veel gesnotter en knopen in de maag kwam er de volgende dag iemand vertellen dat ze een kamer voor ons drieën hadden. Dat werd ons wereldje, daar konden we verder eigenlijk niks bij hebben. We zaten meestal een beetje wazig voor ons uit te kijken, zelfs tv-kijken lukte niet echt. Het was ook wel een trauma, we konden het niet bevatten. Karish had heel veel tranen, dus we hebben veel geknuffeld. We moesten natuurlijk allebei wennen aan het idee, maar zij ook op een fysieke, biologische manier. Weer die hormonen, die ineens veranderen. Zelf was ik vooral opgelucht toen de ergste stress voorbij was en ik echt iets voor Otis kon doen. Kon kennismaken met wat ik al die tijd dat hij in de buik zat niet kon zien, maar waar ik zo nieuwsgierig naar was. Dat de hersenen van mannen ook veranderen als ze een kind krijgen, heb ik heel duidelijk gemerkt. Ik kon geen romcom kijken of ik zat erbij te janken. En Otis hoefde maar een poging tot bewegen te doen of een geluidje te maken en ik was gesmolten tot een zompig plasje.
Niet buitenspel
Na acht dagen mochten we naar huis. Mijn werk had me een maand vrijgegeven en daar had ik zelf nog twee weken bij genomen. Toen ik eenmaal weer begon, voelde ik me totaal miserabel op het werk. Ik wilde daar helemaal niet zijn, het boeide me geen ene moer. Ik heb ook meteen gezegd dat vijf dagen werken ’m niet meer ging worden en ben naar vier dagen gegaan. Alles wat niet met kind of vrouw te maken had, was totaal onbelangrijk voor me. Ik heb er vraagtekens bij of de staat het genoeg mogelijk maakt dat vaders betrokken worden bij de komst van een kind. Hoe kan het dat het zestig jaar heeft geduurd voordat iemand bedacht: als we willen dat vrouwen meer kunnen doen, moeten we zorgen dat de papa’s meer thuis kunnen zijn. Meer verlof voor vaders zou beter zijn. Maar het geldt ook voor de voorlichting. Al die folders zijn gericht op de moeder. Alle ouders en baby’s zijn natuurlijk anders, maar hoe je het ook gaat doen, zorg dat je er tijd voor maakt. Ook om jezelf dingen te leren. Lees boeken, praat erover met je ouders en met vrienden. Maar vooral ook: maak tijd voor je vrouw, al tijdens de zwangerschap. Dat betaalt zich uit in vertrouwen tijdens de bevalling en daarna. Dan creëer je gelijkwaardigheid en dat je je niet snel buitenspel gezet of teleurgesteld voelt. Als dat gebeurt is dat eigenlijk het resultaat van elkaar niet goed begrijpen en daar moet je dus extra moeite voor doen.
Zorgen en liefde
Otis is geen probleemkindje meer, hij heeft het allemaal ingehaald. Maar als ik over die couveusetijd vertel, krijg ik weer tranen in mijn ogen. Zo kwetsbaar en puur. Ik begreep ook ineens mijn vader veel meer. Hoeveel zorgen hij zich over mij heeft gemaakt, over wat er allemaal verkeerd kon gaan, ook nog toen ik achttien was. En al maakte hij soms keuzes die ik niet leuk vond, hij heeft wel altijd het beste gedaan wat hij op dat moment kon. Dat moet ik nu ook doen. Als je van het ene probleem doorhebt hoe het werkt, komt er een nieuwe. Dat is de aankomende jaren denk ik het devies. Tegen een vriend die vader wordt zei ik: ‘Als je de keuze hebt tussen slapen of iets anders doen, kies dan vooral voor slapen, haha. Hoe heeft de natuur het zo kunnen fiksen dat een baby je zoveel wakker houdt, terwijl slaap best belangrijk is om geduld op te brengen en liefdevol te zijn. Maar misschien is dat juist wel de les, dat je dat in alle omstandigheden moet kunnen zijn. Het is de ultieme challenge en het leukste en mooiste wat er ooit in mijn leven is gebeurd. Niet altijd makkelijk, maar wat je ervoor terugkrijgt is wel onvoorwaardelijke lobi.”
Wat ga je eigenlijk meemaken en wat kun je voor je vrouw betekenen? Daarover schreven verloskundige Joyce Schouten en schrijver en zwangerschapscoach Marijn van der Zwaard dit heldere boek, vol onderbouwde informatie, gespreksstof en handvatten. Een mustread voor iedereen die iemand gaat ondersteunen bij het baren. Je koopt het (online) bij Uitgeverij Samsara of via bol.com (dan krijgt Kiind een klein percentage, het kost jou niks extra).
Joyce Schouten is sinds 2008 caseload-verloskundige en heeft twee verloskundigenpraktijken. Ze bedacht en geeft Bier, bitterballen, bevallingen, een voorlichtingsavond voor aanstaande vaders in de kroeg. In haar podcast Verloskees verdiept ze zich graag in allerlei thema’s rondom de bevalling en de geboortezorg.
Marijn van der Zwaard werkt sinds 2015 als zwangerschapscoach en is al veel langer tekstschrijver. Bij haar eigen bevalcursus zijn beide aanstaande ouders even belangrijk en in haar praktijk komen zowel moeders als vaders voor coaching op het gebied van de zwangerschap, geboorte en het ouderschap.
Foto Jelger: Nienke Maat
