Je hebt ze vast wel eens gezien: de angstaanjagende filmpjes van de Rijksoverheid, waar een baby’tje in het ouderlijke bed ligt te slapen en een nietsvermoedende ouder het dekbed over het hoofdje van het kind trekt. De waarschuwing is duidelijk: samen met je baby in bed slapen is levensgevaarlijk. Maar wat is hier precies van waar?
Discussie
Niet veel, zegt Dr. James McKenna, wereldwijd beschouwd als expert op het gebied van co-sleeping. McKenna heeft jarenlang onderzoek gedaan naar samen slapen van ouders met baby’s. Volgens McKenna wordt de doodsoorzaak van baby’s die om onverklaarbare reden in hun eigen bed overlijden, toegeschreven aan SIDS (Sudden Infant Death Syndrom, in Nederland wiegedood genoemd). Als het overlijden echter in bed bij de ouders plaats vindt, dan wordt het samen slapen zelf gezien als doodsoorzaak. Dit is volgens McKenna vaak niet terecht. Als aan alle veiligheidsvoorschriften voldaan wordt, is een baby apart in een eigen bed op een eigen kamer leggen een stuk risicovoller.
Een baby ’s nachts bij je nemen hoort bij normaal menselijk gedrag
De Stichting Wiegedood zegt iets anders. Nabijheid van de ouder verlaagt weliswaar het risico op SIDS, maar dan wel als het kind in een eigen bedje naast het ouderlijk bed slaapt. Roken, medicijngebruik, flesvoeding, synthetisch beddengoed, spleten tussen het matras, overgewicht van de ouder: het zijn allemaal mogelijke risicofactoren. Slapen met een baby op een bank of in een stoel is zo mogelijk nog gevaarlijker en wordt helemaal afgeraden. Ook wetenschappers zijn er nog niet over uit of samen met je baby in het ouderlijk bed nu de kans op SIDS verhoogt. De discussie woedt voort en daaruit blijkt dat het sluitende bewijs nog niet geleverd is.
Natuurlijk gedrag
Antropologen en psychologen zijn het er wel over eens dat een baby ’s nachts bij je nemen hoort bij normaal menselijk gedrag. Uit onderzoek blijkt dat over de hele wereld bijna alle ouders wel eens hun baby bij zich in bed nemen. Het is ook logisch: de baby komt hulpeloos ter wereld, en is voor zorg en overleving aangewezen op zijn ouders. De baby is bij geboorte nog niet af: hersenen, longen en andere organen zijn onderontwikkeld en functioneren nog niet optimaal. Een baby hoort de ademhaling van de ouder en reguleert daarmee de eigen ademhaling. Door aanraking maakt een baby endorfine aan en dat heeft direct effect op de rijping van de organen. Wanneer een baby stopt met ademhalen, blijken co-sleepende ouders in hun slaap de baby weer op gang te brengen, door het bijvoorbeeld aan te raken. De baby kan de eigen temperatuur nog niet reguleren en het lichaam van de ouder helpt hierbij. Ouders die samen slapen reageren instinctief op wat hun kind nodig heeft.
Borstvoeding en cultuur
Er zijn nog meer gunstige effecten van samen slapen. Borstvoeding verlaagt het risico op SIDS aanzienlijk en samen slapen blijkt de borstvoedingscijfers weer positief te beïnvloeden. Borstvoedende moeders blijken ook anders te slapen met hun baby: zij liggen vaak met het gezicht naar het kind toe en met de baby op borsthoogte. Over de hele wereld gezien is samen slapen van ouders met de baby naast zich de norm.
Daar moet wel een kanttekening bij: in veel landen liggen mensen niet op heel zachte matrassen, bedden op hoge poten of onder een synthetisch dekbed. In ons koude klimaat is huid-op-huid contact tijdens het slapen een stuk lastiger. Ook lopen baby’s die incidenteel bij de ouders in bed worden genomen vaker risico dan baby’s die structureel in het bed van de ouders slapen. De meest veilige plek is weliswaar vlak naast de moeder – zij is hormonaal gezien ingesteld om instinctief op haar baby te reageren en zal zelfs slapend weten wat er met haar kind aan de hand is – praktisch gezien betekent het dat je goed op de hoogte moet zijn van de mogelijke gevaren.
Het is ook goed om te weten dat in bijvoorbeeld Japan waar co-sleeping en bedsharing de norm is, het laagste percentage SIDS gerelateerde ongevallen wordt gemeten. Het lijkt dus een stuk genuanceerder te liggen dan alleen zeggen dat het gevaarlijk is om met je baby in een bed te slapen. Door het landelijk af te raden, worden ouders niet veel wijzer van wat precies de ‘risicofactoren’ zijn. Om een goed geïnformeerde keuze te maken en op de hoogte te zijn van de veiligheidsmaatregelen die genomen kunnen worden, is het belangrijk dat die informatie ook beschikbaar is. Bijna elke ouder slaapt wel eens met zijn of haar baby in bed; laten we dan vooral zorgen dat dat zo veilig mogelijk gebeurt.
* Kijk hier voor veiligheidsvoorschriften.
Bronnen
Samen slapen: Wel of niet samen slapen | Medisch Contact
Wiegedood: wiegedood.nl/risico
James McKenna: naturalchild.org/james_mckenna
Co-sleeping guidelines: cosleeping.nd.edu/safe-co-sleeping-guidelines
Co-sleeping: naturalchild.org/james_mckenna/cosleeping.pdf
Gabriëlle Jurriaans is schrijver en journalist en maker van KROOST – Hét platform voor Onvoorwaardelijk Ouderschap.
