Aflevering 2: De geschiedenis

Hoe werd er in het verleden tegen borstvoeding aangekeken? Wat kregen baby’s als moeders geen borstvoeding konden geven? Hoe lang bestaat de kunstvoeding bijvoorbeeld al?

In deze tweede aflevering van de 4-delige podcastserie Machtige Melk duiken journalist Marilse Eerkens en lactatiekundige Annegien Bakkers in de historische context van borst- en kunstvoeding.

We maken deze podcast omdat ouders eerlijke informatie verdienen. Omdat Kiind de verhalen vertelt die anderen laten liggen.

Machtige Melk is een vierdelige podcastserie van Kiind

In aflevering één van de vierdelige podcastserie Machtige Melk duiken we dieper in de feiten en cijfers van moeder- en poedermelk.

In aflevering twee zoomen we in op de geschiedenis: hoe zijn we in deze huidige situatie beland?

Vervolgens gaan we in de derde aflevering in op de lobby en de beïnvloeding van de wetenschap, iets dat ook wel wordt beschreven als het marketing playbook van de babymelkindustrie.

Om tot slot in de vierde en laatste aflevering in te gaan op de vraag in hoeverre borstvoeding echt een vrije en neutraal te maken keuze is.

We onderzoeken de historische, economische, culturele, interpersoonlijke én politieke factoren die meespelen. En er blijkt veel meer te ontdekken dan je misschien denkt. Zet je schrap voor verbazingwekkende schandalen, mooie inzichten, verrassende feiten én antwoorden op de vraag:

Wat hebben ouders nou nodig om een geïnformeerde, vrije keuze te kunnen maken over die eerste, intense, ingrijpende voedingsmomenten van hun kind?

Transcript aflevering 2

00:00:00:01 – 00:00:21:08

Annegien Bakkers:

Als voorbeeld lees ik even voor uit een voorlichtingsboekje uit de jaren twintig of dertig van de vorige eeuw. Over het algemeen zal de geneesheer u aanbevelen vijf of zes maal daags en alle drie of vier uren een maaltijd te geven, terwijl baby ’s nachts een ononderbroken slaap van acht uur heeft. Als je deze adviezen opvolgt, dan vind ik het best een wonder als je voldoende borstvoeding kan geven.

00:00:21:11 – 00:00:23:04

Marilse Eerkens:

O ja, maar waarom is dat dan?

00:00:23:06 – 00:00:44:19

Annegien:

Ja, omdat je melkproductie zich afstemt op de vraag. Dus als je restricties gaat opleggen over hoe vaak je zou mogen voeden, dan werk je dat natuurlijk heel erg tegen. Die baby wil misschien wel vaker drinken, maar dat ga je dan niet geven En ’s nachts ga je helemaal acht uur niet voeden. Ja, dan geef je eigenlijk je borst ook niet de kans om een volwaardige melkproductie te maken.

00:00:44:21 – 00:00:57:06

Yvonne Woldberg:

Dit is een podcast van Kiind. Kiind vertelt ouders de verhalen die anderen laten liggen.

00:00:57:08 – 00:01:16:09

Marilse:

Welkom in deel twee van de podcast Machtige Melk. Mijn naam is Marilse Eerkens en naast mij zit Annegien Bakkers. In deze aflevering duiken we in de geschiedenis. Hoe werd er in het verleden tegen borstvoeding aangekeken? Wat kregen baby’s als moeders geen borstvoeding konden geven? En hoe lang bestaat de kunstvoeding bijvoorbeeld al? We gaan het er allemaal over hebben.

00:01:16:11 – 00:01:26:10

Annegien:

Yes! Misschien leuk om even te beginnen met de vorige aflevering, want bij het nabespreken daarvan kregen we van iemand ook de reactie dat het wel een heel erg pro-borstvoeding podcast leek te worden.

00:01:26:13 – 00:01:28:20

Marilse:

Ja, en eerlijk gezegd verbaast me dat ook niets.

00:01:28:21 – 00:01:29:16

Annegien:

Nee.

00:01:29:16 – 00:01:46:15

Marilse:

Toevallig had ik het hier over met Joost Velzel. Die gynaecoloog die ik heb geïnterviewd. Ik noemde hem al eventjes in de eerste aflevering. Hij vroeg me letterlijk of dit een pro-borstvoeding podcast ging worden en toen zei ik tegen hem dat als je je gaat verdiepen in het onderwerp, dan heb ik het echt over het lezen van serieuze wetenschappelijke artikelen.

00:01:46:17 – 00:02:05:06

Marilse:

Dat je bijna geen neutrale podcast kunt maken over borstvoeding, want het onderwerp is gewoon veel minder neutraal dan je denkt. Je kunt niet met droge ogen beweren dat alles prima is, zoals nu vaak wordt gesuggereerd, uit angst dat ze moeders een schuldgevoel aanpraten of dat we ze weerhouden om weer aan het werk te gaan. Het is namelijk echt veel complexer dan dat.

00:02:05:11 – 00:02:05:23

Annegien:

Ja hé.

00:02:06:00 – 00:02:26:23

Marilse:

Ja. Het grappige vond ik dat Velzel precies hetzelfde ervoer. Hij had als gynaecoloog weliswaar geleerd over hoe borstvoeding werkt, maar er was in zijn opleiding eigenlijk maar heel weinig serieuze aandacht voor alles waar een vrouw tegenaan kan lopen als ze borstvoeding wil gaan geven. En toen hij zich daar in ging verdiepen. Hij vertegenwoordigt dus nu de gynaecologen bij de Landelijke Borstvoedingsraad.

00:02:27:00 – 00:02:49:05

Marilse:

Toen ontdekte hij niet alleen hoe ontzettend waardevol borstvoeding is, veel meer nog dan hij eigenlijk dacht en dan hij had geleerd. Maar was hij ook eigenlijk geschokt hoe weinig serieuze aandacht er is voor het onderwerp en hoe weinig ruimte er is om onderzoek gefinancierd te krijgen dat vrouwen zou kunnen helpen om borstvoeding te laten slagen. En dan heb ik het echt over medisch onderzoek, maar ook onderzoek naar emotionele factoren en arbeidsvoorwaarden.

00:02:49:09 – 00:03:04:03

Marilse:

En ook hij stuit eigenlijk op het feit dat onze maatschappij best borstvoeding-avers of -vijandig is zoals je wil. Want als je het onderwerp onder de aandacht wil brengen, zit je al snel in de hoek van de dwingelanden die borstvoeding willen opdringen, alias de borstvoedingsmaffia.

00:03:04:05 – 00:03:05:02

Annegien:

Dat vooral.

00:03:05:04 – 00:03:23:24

Marilse:

Ja, dat is echt opvallend. En wat ik ook heel interessant vond is dat hij zei dat hij het onderwerp weer een typisch voorbeeld vond van hoe seksistisch de medische wetenschap is. Of in ieder geval lang is geweest. Want veel klachten van vrouwen zijn lange tijd gewoon op de hoop vrouwenkwalen gegooid en daar hoef je je gewoon als arts of als medische wetenschap niet zoveel mee.

00:03:24:01 – 00:03:41:04

Marilse:

Terwijl inmiddels wel duidelijk is dat wat voor het mannenlichaam geldt, lang niet altijd geldt voor het vrouwenlichaam. Denk maar aan het verschil waarop een hartaanval van een man of van een vrouw zich kan manifesteren en dat ze dat weten. En dat is nog helemaal niet zo lang. Dat is gewoon dankzij een vrouwelijke cardioloog die dit op de agenda heeft gezet.

00:03:41:05 – 00:03:46:17

Annegien:

Ja, dat is echt een groot probleem. En in het boek The Big Let Down van Kimberly Shields. Dat is echt een aanrader trouwens.

00:03:46:20 – 00:03:47:05

Marilse:

Zeker.

00:03:47:06 – 00:04:06:07

Annegien:

Wordt ook zo’n vergelijking gemaakt. Daarin staat dat er heel veel onderzoek is gedaan naar erectiestoornissen bij mannen en dat dit een officiële diagnose met behandelcode is voor de zorgverzekeraar, terwijl er naar vrouwelijke lichamelijke functiestoornissen, het onvoldoende maken van moedermelk, is maar heel weinig onderzoek naar gedaan en er is geen officiële diagnose en ook geen behandelprotocol voor.

00:04:06:09 – 00:04:12:03

Marilse:

Zit je nou borstvoeding met erectieproblemen te vergelijken? 

00:04:12:09 – 00:04:22:10

Annegien:

Eigenlijk wel. En dan kijk. Een man krijgt dan ook Viagra bijvoorbeeld. Maar als borstvoeding niet loopt dan wordt er gezegd dat je gewoon kan stoppen en dat je je geen zorgen hoeft te maken. Dus waarom is er geen borstvoedings Viagra?

00:04:22:11 – 00:04:42:03

Marilse:

Eigenlijk wel een hele goede vraag, maar daar gaan we het nu niet over hebben. We gaan terug naar de geschiedenis en daarvoor hebben we ons natuurlijk even goed ingelezen. Wat mij om te beginnen opviel is dat bijna alle religies, of het nou gaat om hindoes, moslims, joden of christenen, een soort van goddelijke draai hebben weten te geven aan het voeden van kinderen

00:04:42:05 – 00:05:00:18

Marilse:

Je ziet dat terug in de beeldspraak die wordt gebruikt in de Bijbel. Ik trof de zin: ‘God geeft Zijn Woord aan de gelovigen, zoals de moeder haar kind voedt met moedermelk.’ Maar je ziet het ook in de manier waarop er over jonge kinderen wordt gesproken. Ik las dat in Japan kinderen soms wel zeven jaar werden gevoed omdat ze tot die leeftijd toebehoorden aan de goden.

00:05:00:20 – 00:05:03:11

Marilse:

Viel jij dat ook op die vergoddelijking van de borstvoeding?

00:05:03:14 – 00:05:23:24

Annegien:

Jazeker. En wat je voelt, ook nu nog ziet de meest klassieke borstvoedingshouding waarbij de baby in de arm ligt van de moeder. Dat wordt ook de Madonnahouding genoemd, omdat Maria zo klassiek wordt afgebeeld met Jezus aan de borst en borstvoeding werd echt in heel veel culturen en religies weggezet als bijna iets heiligs. Het werd echt verheerlijkt, net als het baren van kinderen en moederschap in het algemeen trouwens.

00:05:24:01 – 00:05:43:18

Annegien:

En dat zien we nog steeds gebeuren. Vind ik ook. Want dat we aan het moederschap bepaalde kwaliteiten toeschrijven die helemaal niet zo natuurlijk zijn, per se voor iedereen, maar echt als moeders als hoeksteen van het gezin. Zorgend, troostend en alles regelen. Aan vrouwen wordt nou nog steeds gevraagd hoe is het om je werk en moederschap te combineren, terwijl dat volgens mij nooit aan de vader is gevraagd.

00:05:43:24 – 00:05:48:22

Marilse:

Tegenwoordig zie je ook nog wel eens journalisten die zich dat realiseren en dan doen, maar het is nog steeds heel zeldzaam.

00:05:48:24 – 00:05:58:10

Annegien:

Echt, nog niet ingeburgerd, nee. En van de moeder hebben we echt hele hoge verwachtingen en ook het beeld dat moeders alles moeten opofferen voor het gezin en voor de kinderen, dat komt denk ik hier vandaan.

00:05:58:14 – 00:06:09:06

Marilse:

Ja, dat is echt ongemakkelijk he, Hoe dat moederschap en het voeden bijna tot iets mythisch gemaakt werd. De ultieme vorm van vrouwelijke deugdzaamheid en liefde. Het heeft ook iets heel dwingend, vind ik.

00:06:09:06 – 00:06:17:02

Annegien:

Ja, en ook omdat moeders dan ook zo op een voetstuk worden geplaatst, worden ze meteen ook heel kwetsbaar, want er is echt geen ruimte meer voor falen of voor afwijken van de norm.

00:06:17:05 – 00:06:22:14

Marilse:

Ja, terwijl dat natuurlijk aan de lopende band gebeurt en gebeurde. Maar dan moest er natuurlijk wel ingegrepen worden.

00:06:22:16 – 00:06:37:09

Annegien:

Ja, viel mij ook op die grote tegenstelling. Aan de ene kant moeten we vrouwen bewonderen omdat ze borstvoeding geven en aan de andere kant is er geen enkel vertrouwen in het vrouwenlichaam of in haar mentale capaciteiten trouwens, want vrouwen worden door de geschiedenis heen heel vaak weggezet als zwak en hysterisch en onbetrouwbaar.

00:06:37:12 – 00:06:58:07

Marilse:

Ja, en vervolgens zullen mannen dit probleem natuurlijk wel even oplossen ja. Overigens zijn er altijd vrouwen geweest die gewoon geen zin hadden in borstvoeding. Ja, in de welgestelde kringen was het bijvoorbeeld heel normaal om een kind te hebben. Een vrouw die jouw kind borstvoeding gaf zodat jij je als chique dame niet bezig hoefde te houden met dat bijna dierlijke gedoe en tijd had om andere dingen te doen.

00:06:58:09 – 00:07:01:08

Marilse:

Kun je iets meer vertellen over die min Annegien? Wat was dat voor iemand?

00:07:01:11 – 00:07:08:01

Annegien:

Nou we weten natuurlijk niet of vrouwen geen zin hadden om borstvoeding te geven of dat het gevormd werd door de opvattingen uit elke tijd.

00:07:08:03 – 00:07:14:14

Marilse:

Ja of of dat ze misschien wel in opstand kwamen tegen die heilige rol die hen werd toegedicht, iets dat ze misschien wel gewoon niet wilden spelen.

00:07:14:14 – 00:07:30:11

Annegien:

Ja dat zou ook nog kunnen. Dat weten we natuurlijk niet zeker. In ieder geval wij niet. Wat je in zijn algemeenheid kunt stellen is dat een voedster of een min eigenlijk van alle tijden is. Iemand nam een kind van een ander aan de borst als zijn moeder bijvoorbeeld was overleden of geen borstvoeding kon geven en het voeden van andermans kinderen, dat is gewoon heel lang normaal geweest.

00:07:30:11 – 00:07:38:23

Annegien:

En later zag je wel dat een min vooral werd ingezet door de hogere klasses. Een min was dan iemand uit een lagere klasse omdat ze dachten dat zij dichter bij de natuur zou staan.

00:07:39:00 – 00:07:44:20

Marilse:

Ongelooflijk hè, die arrogantie. En wanneer kwam dat omslagpunt van de min naar de kunstvoeding?

00:07:44:20 – 00:07:54:01

Annegien:

En moeten we eigenlijk nog een tussenstapje maken naar eind negentiende eeuw. Rond die tijd was de babysterfte heel hoog, omdat er heel veel werd bijgevoed met bijvoorbeeld ongepasteuriseerde melk of broodpap.

00:07:54:01 – 00:07:57:15

Marilse:

En waarom deden ze dat? Waarom verhoogde dat dan die babysterfte?

00:07:57:18 – 00:08:12:13

Annegien:

Nou, bijvoorbeeld omdat de min die had dan zoveel kinderen dat ze zelf ook niet genoeg melk had om die allemaal te voeden. En dan voedde ze bij. Of misschien had een moeder geen min, maar zelf te weinig melk. En baby kan eigenlijk nog niet zoveel anders dan melk verteren, dus dat zal niet hebben bijgedragen aan de gezondheid van de baby.

00:08:12:15 – 00:08:13:18

Marilse:

Oké, oké.

00:08:13:20 – 00:08:39:16

Annegien:

En toen vond door die hoge babysterfte vond de overheid het tijd om in te grijpen. En toen werden vrouwen echt bijna verplicht om borstvoeding te geven om de babysterfte terug te brengen. Dus als je dat niet wilde, dan werd je als een luie moeder bestempeld. Tegelijkertijd zag je dat in die tijd de wetenschap een hele flinke boost kreeg. Nou dat had tot gevolg dat de kennis die vrouwen van oudsher aan elkaar doorgaven over borstvoeding of de begeleiding van een zwangerschap bijvoorbeeld opeens niet meer volwaardig werd gezien.

00:08:39:18 – 00:09:02:07

Annegien:

We gingen niet meer luisteren naar vroedvrouwen of buurvrouwen en naar elkaar, maar die kennis moest echt komen van mensen die ervoor hadden doorgeleerd. Oftewel artsen, oftewel mannen. Ja, ik vond deze tekst in een boekje uit 1853. Daar staat: ‘de wetenschap hoe men kinderen kweekt en opleidt. Is de vrouw niet aangeboren. Zij moet worden aangeleerd. De liefde beveiligt de moeders niet tegen misgrepen. Kennis wel.

00:09:02:07 – 00:09:06:00

Marilse:

Ongelooflijk weer die debilisering van moeders.

00:09:06:02 – 00:09:24:13

Annegien:

Dus wel die moederliefde en dat moederinstinct verheerlijken. Maar de moeder moet wel onder toezicht staan van de medische stand om het te kunnen. En dat verwijst natuurlijk ook naar het feit dat vrouwen als hysterisch en zwak en onbetrouwbaar worden gezien, En het verheerlijken van borstvoeding en het wantrouwen ervan past dus allebei in een patriarchale structuur.

00:09:24:15 – 00:09:30:10

Marilse:

Iets dat de vrouw volgens mij tot op de dag van vandaag nog steeds dwars maakt als het gaat om borstvoeding. Althans, sommige vrouwen.

00:09:30:12 – 00:09:30:19

Annegien:

Ja.

00:09:31:00 – 00:09:36:15

Marilse:

Kreeg die vrouw overigens wel goede adviezen, want dat zou dat paternalistische gedrag dan nog enigszins kunnen vergoelijken.

00:09:36:21 – 00:09:57:06

Annegien:

Ja, dat zou mooi zijn, maar dat was niet zo. Tenminste, als ik het met de bril van nu bekijk. Als voorbeeld lees ik even voor uit een voorlichtingsboekje uit de jaren twintig of dertig van de vorige eeuw. Over het algemeen zal de geneesheer u aanbevelen vijf of zes maal daags en alle drie of vier uren een maaltijd te geven, terwijl baby’s ’s nachts een ononderbroken slaap van acht uur heeft.

00:09:57:08 – 00:10:09:24

Annegien:

En dan staat er uitgelegd hoeveel een baby moet drinken per keer en dan de geneesheer regelt. In het begin alleszins. En zo gingen. En als je deze adviezen opvolgt, dan vind ik het best een wonder als je voldoende borstvoeding kan geven.

00:10:09:24 – 00:10:11:17

Marilse:

Oh ja, waarom is dat dan?

00:10:11:19 – 00:10:27:03

Annegien:

Ja, omdat je melkproductie zich afstemt op de vraag. Dus als je vaker aanlegt, dan maak je meer melk. Dus als je restricties gaat opleggen over hoe vaak je zou mogen voeden, dan werk je dat natuurlijk heel erg tegen. Die baby wil misschien wel vaker drinken, maar dat ga je dan niet geven en ’s nachts ga je helemaal acht uur niet voeden.

00:10:27:05 – 00:10:41:11

Annegien:

Ja, dan geef je eigenlijk je borst ook niet de kans om een volwaardige melkproductie te maken. En dan heb ik het nog niet eens gehad over hoeveel stress die moeders gehad moeten hebben als ze die raad opvolgen. Want er staat dat je niet je gevoel mag volgen en dat je niet mag toegeven aan het gehuil van je baby.

00:10:41:13 – 00:11:01:08

Annegien:

Nou, ik weet niet maar iedereen die een baby heeft gehad die weet dat dat eigenlijk gewoon heel moeilijk is en geen doen is. Het is dan ook helemaal niet zo gek vind ik, dat borstvoeding in die tijd niet goed lukte. Niet dat ze dachten van die adviezen slaan nergens op. Maar er werd geconcludeerd dat vrouwen niet in staat waren om een half jaar borstvoeding te kunnen geven omdat ze te ver van ‘het natuurlijke’ zouden zijn gegaan.

00:11:01:08 – 00:11:22:04

Marilse:

Uiteraard, uiteraard. Het is echt ongelooflijk, Maar goed dat artsen zich dat advies konden veroorloven had natuurlijk alles te maken met de opkomst van de kunstvoeding voor baby’s. Als ik dan kijk op de website van Nestlé, daar hebben ze dat een beetje die geschiedenis in kaart gebracht, dan lees ik dat ze rond 1900 al babymelkfabrieken hadden over de hele wereld en dat ze.

00:11:22:04 – 00:11:37:24

Marilse:

En nu lees ik even voor van de website van Nestlé ‘steeds meer gingen investeren in communicatiecampagnes om producten te promoten bij de grote massa’. Daarnaast gaf Nestlé ‘adviezen om het dagelijkse leven van ouders met kleine kinderen makkelijker te maken’.

00:11:38:01 – 00:11:46:10

Annegien:

Ja, en dat boekje wat ik dus net voorlas. Dat is dus een folder van Nestlé uit die tijd. Dus dat is een voorbeeld van zo’n campagne om bekend te worden bij moeders.

00:11:46:10 – 00:12:02:05

Marilse:

Ja, wat ik las is dat die kunstvoeding na de oorlog pas echt de wind in de zeilen krijgt en dat dat ook eigenlijk alles te maken had met de wederopbouw. Kort na de oorlog worden er heel veel baby’s geboren. We hebben het hier dus over de echte boomers. Veel mensen worden ten onrechte boomers genoemd, maar dit zijn de echte boomers.

00:12:02:07 – 00:12:31:02

Marilse:

Tegelijkertijd werd van de moeders verwacht om mee te werken aan de wederopbouw van Nederland en daardoor konden ze niet steeds bij hun baby blijven en kunstvoeding was dus in die gevallen een uitkomst. En het sloot daarnaast ook echt al helemaal aan bij de tijdgeest, want er was een enorme hang naar vernieuwing. Het was zelfs zo dat de fles niet alleen werd gezien als goed alternatief voor de borst, maar op een gegeven moment dacht men ook echt dat het beter was omdat het moderner en hygiënischer en betrouwbaarder was.

00:12:31:04 – 00:12:43:17

Marilse:

Ik heb trouwens nog even gezocht naar een Nederlandse reclame voor babymelk uit die tijd, maar ik kon niks vinden. Maar ik stuitte wel op een Amerikaanse. Let vooral even op die zogenaamde aanbeveling van artsen, dat vind ik ook geweldig.

00:12:43:19 –  00:13:40:10

Pet milk 

00:13:40:12 – 00:13:46:07

Annegien:

Ja, grappig. En ook dat je die hele melkweg erbij ziet. En allemaal plaatjes van hele sterke gezonde baby’s.

00:13:46:08 – 00:13:49:13

Marilse:

Ja, en dat ze ook altijd hetzelfde krijgen, dat vond ik ook zo opmerkelijk.

00:13:49:13 – 00:14:01:12

Annegien:

Precies ook al te makkelijk te verteren, want altijd dezelfde, hetzelfde eten. Ja ja, ik las ook in het boek The Big Let Down dat in de eerste helft van de vorige eeuw artsen en kunstvoeding fabrikanten echt al aardig de bal toespelen naar elkaar.

00:14:01:14 – 00:14:20:18

Marilse:

Ja, dat viel mij ook op dat de de kunstvoedingsfabrikanten verwezen naar de artsen voor het juiste voedingsschema. Iets wat hun product natuurlijk een heel verantwoord sausje gaf. En de artsen profiteerde dan weer van de extra tamelijk simpele doktersbezoekjes van jonge moeders, iets dat hen ook weer geld opleverde, want naar de dokter gaan was niet gratis.

00:14:20:19 – 00:14:32:10

Annegien:

Ja, en kunstvoeding werd echt een hype in die tijd. Kreeg in 1954 nog zo’n 37% van de baby’s van drie maanden in Nederland borstvoeding. In 1975 was dat nog maar 11%.

00:14:32:14 – 00:14:33:12

Marilse:

Echt zo weinig nog maar?

00:14:33:12 – 00:14:42:06

Annegien:

Ja, en dat zie je dus echt nog steeds ook terug, want een hele generatie gaf eigenlijk geen borstvoeding en heeft die ervaring dus ook niet kunnen doorgeven aan hun kinderen.

00:14:42:06 – 00:14:44:17

Marilse:

Oh god, natuurlijk niet. Nee.

00:14:44:19 – 00:15:05:19

Annegien:

Nee, die hele generatie heeft dus ook geen borstvoedingservaring en de fles voelt dan ook vaak veel vertrouwder. Dus die mensen zijn nu opa’s en oma’s. En ik zie ook in mijn praktijk dat die echt heel vaak niet begrijpen hoe borstvoeding werkt en soms mijn advies ook gewoon tegenspreken. En wat dus ook interessant is, is dat deze generatie een hele lichting zorgverleners heeft opgeleid, terwijl ze zelf zo weinig affiniteit hadden met borstvoeding.

00:15:05:23 – 00:15:22:08

Marilse:

Ja, dat is eigenlijk ook waar Joost Velzen dan tegenaan loopt. Dat hij mij vertelde dat er eigenlijk heel weinig aandacht is in de opleiding voor borstvoeding. Misschien ook wel inderdaad door deze generatie die er boven staat en die ervaring dus ook niet heeft. Maar die borstvoedingscijfers die waren dus echt heel erg laag.

00:15:22:08 – 00:15:30:10

Annegien:

Ja, dat was echt sprake van een gigantische daling in de flessen was het gewoon echt helemaal vrijheid, gezondheid, overvloed. En intussen werd de marketing steeds agressiever.

00:15:30:13 – 00:15:50:07

Marilse:

Echt extreem agressief ook, want in de jaren zeventig probeerden kunstvoedingsproducenten hun marktaandeel te vergroten in Azië en Afrika. En ze hadden daarbij echt een hele sluwe aanpak. Ze stuurden hun vertegenwoordigers, verkleed als verpleegkundigen nota bene, naar ziekenhuizen en deelden er gratis samples uit aan de moeders.

00:15:50:10 – 00:15:50:22

Annegien:

Jeetje.

00:15:50:24 – 00:16:10:22

Marilse:

Ja, en veel moeders. Die stapten daardoor over van borstvoeding naar flesvoeding. Want modern en westers. Maar zodra de gratis samples op waren, moesten ze die dure voeding gaan kopen die vervolgens werd aangelengd met vervuild water. Samen met gebrekkig schoongemaakte flesjes leidde dat tot ernstige diarree en ondervoeding. En heel veel baby’s gingen dood.

00:16:11:02 – 00:16:16:18

Annegien:

Tja, en dat lees je dan niet op de website van Nestlé, waar ze de geschiedenis van kunstvoeding beschrijven.

00:16:16:22 – 00:16:38:16

Marilse:

Nee, dat is ook wat. Wat minder welgevallige informatie inderdaad. Ja, dit schandaal wat in de jaren zeventig werd opgetekend in het roemruchte onderzoeksrapport De Baby Killer, leidde tot veel internationale kritiek op de kunstvoedingsindustrie en zorgt er uiteindelijk voor dat in 1981 de WHO code er kwam. Je weet er als lactatiekundige natuurlijk alles van. Kun je daar iets meer over vertellen?

00:16:38:16 – 00:16:48:02

Marilse:

Want dit is echt wel heel belangrijk. En ook hier gaan we in de derde aflevering uitgebreider op in. Maar ik denk dat het goed is om het even kort samen te vatten wat die code nou precies inhoudt.

00:16:48:06 – 00:17:05:20

Annegien:

In die code staat bijvoorbeeld dat fabrikanten geen reclame mogen maken voor kunstvoeding, dat er geen gratis samples meer mogen worden uitgedeeld in ziekenhuizen en dat zorgverleners onafhankelijk moeten blijven van de industrie en de achterliggende gedachte is dat ouders een neutrale en eerlijke informatie krijgen en dat ze niet beïnvloed worden door partijen met commerciële belangen.

00:17:06:00 – 00:17:12:02

Marilse:

Ja, dat klinkt allemaal heel goed, maar ik denk dat als dat echt zo zou zijn, dan hadden we deze podcast niet hoeven maken.

00:17:12:04 – 00:17:33:20

Annegien:

Ja klopt. En ja. En probleem is dan eigenlijk vooral dat in Nederland en in veel andere landen ook trouwens niet de hele code in de wet is overgenomen. Dus bij ons geldt eigenlijk dat fabrikanten geen reclame mogen maken voor kunstvoeding voor baby’s jonger dan zes maanden en dat er strikte regels zijn voor etiketten en verpakkingen. Maar je mag als kunstvoedingsfabrikant nog wel zorgverleners of ziekenhuizen sponsoren.

00:17:33:22 – 00:17:38:03

Annegien:

Dat stuk van de code zit bijvoorbeeld niet in de wet, dus kunstvoedingsfabrikanten hebben eigenlijk nog steeds vrij spel.

00:17:38:03 – 00:17:59:22

Marilse:

Ja dus het is wel een fijn klimaat hier in Nederland voor de kunstvoedingsfabrikanten? Ja, absoluut. En zoals we in de vorige aflevering al constateerden, dienden Tielen en Van der Plas die eerder genoemde motie in om die code nog verder te versoepelen. Zij willen dus dat die verplichting op pakken zuigelingenvoeding te schrijven dat borstvoeding beter is, er ook af gaat.

00:17:59:24 – 00:18:18:01

Marilse:

Denk je nou, waar hebben ze het over? Luister dan vooral aflevering één terug en denk je ik wil meer weten over die code, die WHO code? Luister dan vooral naar deel drie, want we gaan afronden. We hebben het in deze aflevering gehad over hoe vrouwen eigenlijk al eeuwenlang alternatieven hebben voor het voeden voor hun kinderen.

00:18:18:02 – 00:18:21:24

Annegien:

En hoe borstvoeding door de geschiedenis heen verheerlijkt werd, maar net zo goed gewantrouwd.

00:18:22:05 – 00:18:25:20

Marilse:

Hoe wetenschap leidde tot medische bemoeienissen met het geven van borstvoeding.

00:18:25:23 – 00:18:29:09

Annegien:

En hoe die kennis en ervaring van vrouwen steeds verder werd ondermijnd.

00:18:29:11 – 00:18:36:04

Marilse:

Hoe kunstvoeding opkwam als alternatief voor borstvoeding en geleidelijk gezien werd als een soort superieure voeding, want modern.

00:18:36:04 – 00:18:45:06

Annegien:

En dat er een prachtige code is om borstvoeding te beschermen, maar dat Nederland daar slechts een stukje van heeft opgenomen in de wet. En sommige partijen proberen om die code nog verder te ondermijnen.

00:18:45:08 – 00:19:01:17

Marilse:

In de volgende aflevering zoemen we nog even wat verder in op die kunstvoedingsindustrie, op hun marketingtactieken, op hun pogingen om de wetenschap te beïnvloeden en hun succesvolle lobbypraktijk. Tot de volgende, tot dan.

00:19:01:19 – 00:19:02:04

Annegien:

Tot dan.

00:19:02:04 – 00:19:03:12

Yvonne:

Dit is een podcast van Kiind. Het platform over natuurlijk ouderschap. Voor nieuwsgierige ouders. We maken deze podcast omdat ouders eerlijke informatie verdienen. Omdat Kiind de verhalen vertelt die anderen laten liggen.