Alles is spel: Stimuleren van de fantasie

door Sandii Zachte

Het belang van spel wordt onderschat. De huidige trend op scholen is om kinderen al in de kleuterklas te leren lezen en tellen. Een artikel in de Volkskrant van ontwikkelingspsycholoog Ewald Vervaet vond ik verhelderend: 
“Kleuters hebben 360 uur nodig om 16 letters te leren, en dan kunnen ze nog niet lezen. Dat is 22 uur per letter. En dat terwijl een kind dat aan lezen toe is in 40 uur alle letters kent en ook nog eens kan lezen”. (22 nov 2010)
Het is dus niet een kwestie van ‘mooi meegenomen’, maar daadwerkelijk het verspillen van tijd. Tijd waarin kinderen zich met betekenisvolle activiteiten bezig kunnen houden. Met spel. 


Speelgoed dat kinderen uitdaagt tot fantasiespel bevat een bepaalde mate van vrijheid

Leren door spel

Kinderen krijgen grip op de wereld door fantasiespel. Ze imiteren hun ouders, maar ook gebeurtenissen die ze aan het verwerken zijn. Dat kan een bezoekje aan de bakker zijn, of die valpartij van de fiets. Pedagoog Langeveld noemde spel een ‘kinderlijke vorm van exploratie van de wereld’. Het kind ontwikkelt zich sociaal-emotioneel en cognitief door te spelen. Psycholoog Piaget noemde dat ‘assimilatie’: het kind laat zich in het spel leiden door de ervaringen en denkbeelden die het materiaal bij de kinderen opwekken. 


Goed speelgoed

Speelgoed dat kinderen uitdaagt tot fantasiespel bevat een bepaalde mate van vrijheid; het kan nog alles worden. Het is de ene keer een boot en een andere keer een konijn. Dit zijn materialen uit de omgeving zoals keukengerei, een bak oude kranten en tijdschriften, lege shampooflessen, doeken, sponsjes en borstels maar ook houten blokken of kosteloze materialen uit de omgeving zoals dennenappels, stenen en schelpen. 


Spel in verschillende fases

Prikkel bij baby’s de zintuigen. Dit kun je doen door een snoezelruimte te maken, bijvoorbeeld in de box of in een hoekje. Hang een spiegel op, een gekleurde mobile, geef harde, gladde, ruwe en zachte speeltjes, zet een goed afsloten doosje potpourri neer of leg lekker geurende theezakjes neer (blijf hier wel bij) en zet een cd met zeegeluiden aan of vul flesjes met couscous, rijst of suiker. 

Vanaf een halfjaar kun je er eens een knoeifestijn van maken. Zet allemaal bakjes met verschillende substanties neer: deeg, gekookte en ongekookte pasta, rijst, bonen en linzen; modder, water en zand. Alles heeft een andere structuur: het ene is hard, het andere zacht; het ene korrelig, het andere glad. Laat je baby lekker in de verschillende bakjes graaien, het overgieten en ermee kliederen. Je zult zien dat je kind hier heel veel plezier aan beleeft!

Dreumesen beginnen met het imiteren van de mensen om hen heen. Vul een kleine tas of portemonnee die je niet meer gebruikt met allerlei kleine frutsels zoals oude videotheek- of sportschoolpasjes, oude (schoongemaakte) sleutels, een kunststof leesbril en andere zwervende objecten die je uit je eigen tas vist én die wel veilig genoeg zijn. Het resultaat is speelgoedmateriaal dat op twee gebieden leuk is: je dreumes kan er heerlijk mee imiteren en het bevredigt zijn behoefte aan ordenen. Hij kan alle dingen op zijn gemak een voor een bekijken, uitstallen en op zijn eigen manier weer terugstoppen.

Een peuter kan al ‘doen alsof’ en gaat mee in jouw spel. Voer eens een gesprek met je kind via een vingerpoppetje of handpop. Je kunt zo hele conversaties voeren: je kunt je kind laten vertellen over zijn gezin, of over wat hij leuk vindt, of lekker. De meeste peuters vinden dit het einde en de interactie die je via de pop met je kind hebt kan anders zijn dan die je normaliter met hem hebt.

Kleuters leren in de loop der tijd een heus rollenspel te spelen. Het is leuk om eens een spelhoek in een bepaald thema te maken. Bijvoorbeeld een winkel met een kassa, geld, oude pasjes, lege voedselverpakkingen, puntzakjes, rijst, rozijnen en pasta in lege glazen potjes. Of de tandarts met tandenborstels, mondspiegeltje, klein lampje om in de mond te kunnen kijken, mondkapje, een goede stoel, bank of tafel om op te liggen, verkleedkleding, een wachtkamer met boekjes. Lees voor meer ideeën het artikel ‘Hoekjes in huis’.


Helpen spelen

Niet alle kinderen vinden het gemakkelijk om te spelen. In dat geval kun je helpen door het spel vanuit een nieuwe invalshoek te benaderen. Een kind dat van duplo alleen torens bouwt kun je laten zien dat je ook een hele dierentuin kunt bouwen. De dieren worden verzorgd en de bezoekers nemen een kijkje. 

 

Ook de poppenmoeder of -vader weet soms onverhoopt niet meer wat de pop nog kan doen. Doe dan de pop eens uitgebreid in bad, met flesjes, borstels, washand en handdoek. Daarna wordt de pop aangekleed, voorgelezen en naar bed gebracht. 
Waarschijnlijk herhaalt je kind dit spel de eerstvolgende keren en inspireert het hem vervolgens om variaties aan te brengen. Speel ze!


Spelen op Kiind Magazine:

Kiezen van speelgoed
Waarde van spelen
Hoekjes in huis

Deze tekst komt uit de lezing van Sandii Zachte, gehouden tijdens de Ouders Natuurlijkbeurs. 

Boekentips

Word lid

In onze fijne online community verbind je met gelijkgestemden

Verder lezen

Column: Speciaal kind

Column: Speciaal kind

Terwijl ik in de tuin zit met een heerlijk kopje koffie, luister ik naar haar gelach. Wat heeft ze een lol samen met haar vriendje. Ze spelen in de tuin en lachen om elkaars grapjes over poep, pies en andere vieze dingen. Als haar vriendje is opgehaald door zijn...

Superkids en doorsnee kinderen

Superkids en doorsnee kinderen

Op een avond hangen mijn dochter en ik languit op de bank voor de buis. Als ik na een korte wc-pauze terugkom zie ik tot mijn verbazing dat de tv op een andere zender staat. Superkids is bezig. Mijn dochter kijkt geboeid naar het scherm. Kinderen acteren als artiesten...

Neem de tijd: je kind heeft een eigen flow

Neem de tijd: je kind heeft een eigen flow

‘Jas dicht, schoenen aan, hup hup schiet nou o-op!’ Als ik mezelf dit soort zinnetjes hoor uitkramen, weet ik best dat het niet helpt. Onder druk gaat die rits helemaal niet dicht, en ook veters zijn nog nooit sneller gestrikt dankzij het opzwepende geroep van een...

Hoera voor het luisterboek! (en minder schermtijd)

Hoera voor het luisterboek! (en minder schermtijd)

Veel naar schermpjes kijken is niet goed voor je ogen en je wordt er vooral zo lamlendig van. Of je nou 3 of 33 of 88 bent. Maar toch, maar toch... mijn kinderen vermaken zich niet altijd uit zichzelf en ik ben soms te lui om iets leuks te bedenken (we zeggen het maar...

Minder luiers, meer plezier: babyzindelijkheidscommunicatie

Minder luiers, meer plezier: babyzindelijkheidscommunicatie

Roos loopt richting de deur van de wc. Ze is 18 maanden oud en heeft nog geen woorden om te zeggen wat ze precies wil, maar met haar handen maakt ze het gebaar voor plassen. Ik sta op van de bank en loop met haar mee. ‘Kom, dan gaan we naar de wc,’ zeg ik. Ik help...

Tips van een thuisonderwijzer

Tips van een thuisonderwijzer

De komende drie weken zijn alle ouders een beetje thuisonderwijsouders. Ook voor ouders die al thuisonderwijs geven, zoals wij, is het een vreemde tijd zonder clubjes, cursussen en workshops. Misschien valt het je niet per se zwaar en vind je het leuk om er meer uit...

GRATIS EDITIE KIIND

Lees Kiind stiekem lekker gratis. Download editie OER! Je ontvangt meteen ook de nieuwsbrief vol inspiratie - waarvoor je je ieder moment kunt uitschrijven.

Het is gelukt, we gaan een mail naar je typen! (check ook je spamfolder)

0