Zijn voorkeuren voor smaken aangeboren of aangeleerd? Ongetwijfeld van allebei een beetje, maar ik wil je vertellen over onze aangeboren voorkeur voor gezond voedsel. Ja, ook die van jou. Baby’s blijken heel goed in staat te zijn om een gevarieerd dieet voor zichzelf samen te stellen, en met een beetje goede wil verliezen ze die vaardigheid niet.
Aangeboren voorkeuren
In 1939 voerde Clara M. Davis een serie experimenten uit met baby’s en voeding. Maak je geen zorgen: ‘no babies were harmed during this experiment’, maar haar onderzoek leverde wel een aantal extreem interessante observaties op. In de tijd van Davis werd er niet bepaald naar kinderen geluisterd, laat staan dat hen gevraagd werd wat ze zouden willen. De heersende opinie was dat kinderen moesten eten wat ze voorgezet kregen. Deden ze dat niet, dan was uithongering een geoorloofd middel om ze alsnog zover te krijgen.
Clara Davis zag dit anders en ging ervan uit dat baby’s een aangeboren voorliefde hebben voor voedingsmiddelen die ze nodig hebben om hun lichaam optimaal te laten werken. Ze runde een weeshuis en observeerde gedurende vier jaar de voedingsvoorkeuren van vijftien kinderen. Vanaf het eerste moment van bijvoeding mochten de kinderen zelf kiezen wat ze wilden eten en hoeveel.
Ze konden (in eerste instantie) dagelijks kiezen uit 33 voedingsmiddelen: verschillende soorten groenten, fruit, vis, eieren, vlees, beendermerg, orgaanvlees, melkproducten en zout. Er was geen enkele restrictie vanuit de onderzoekers: de kinderen mochten volledig zelf bepalen wat ze aten en hoeveel. Het uiteindelijke dieet van de kinderen varieerde sterk. Ze ontwikkelden hun eigen smaak en hadden hun eigen voorkeuren. Sommige kinderen aten dagenlang alleen maar eieren of beendermerg, anderen gingen vol voor de groenten.
Verschillend menu; toch een compleet dieet
Maar het interessante was: over de tijd genomen kregen ze allemaal een compleet dieet binnen, met alle essentiële voedingsstoffen. Een aantal kinderen is nog tot in de kleuterleeftijd gevolgd, en hoewel je uit zo’n kleine groep geen wetenschappelijke conclusies kunt trekken, groeiden ze op tot gezonde, goed gevoede kinderen.
Clara Davis aan het woord: ‘None of the eat-what-and-how-much-of-what-you-want infants had the same diet on any given day, week or month. Every diet differed from every other diet, 15 different patterns of taste being presented, and not one diet was the predominantly cereal-and-milk diet, with smaller supplements of fruit, eggs and meat, that is commonly thought proper for this age.’
De kinderen kregen toegang tot in essentie gezonde producten. Dus nee, ze konden niet kiezen uit hamburgers, chocoladecornflakes of snoep. Maar dat wil niet zeggen dat de kinderen per definitie gezond zouden eten. Ze hadden gemakkelijk tekorten kunnen oplopen door te kiezen voor een eenzijdig dieet met alleen vlees of juist alleen groenten – maar dat deden ze niet. Voor mij persoonlijk een extra bevestiging dat wij als mensen floreren op een dieet van pure, onbewerkte voedingsmiddelen met plantaardige én dierlijke voedingsmiddelen.
De kinderen mochten volledig zelf bepalen wat ze aten en hoeveel
Monkey Platter
Geen gek idee dus, om je kind zelf te laten kiezen wat hij of zij wil eten. Zolang jíj kiest wat je hem voorschotelt en zorgt dat dat gezonde voedingsmiddelen zijn, kan je kind heel goed zelf beslissen waar hij op dat moment het meest behoefte aan heeft.
Gebruik hiervoor de Monkey Platter: een groot bord waarop je verschillende dingen neerlegt. Zet het bord op tafel zodat je dreumes erbij kan, en laat hem zijn gang gaan. Nou ja, misschien moet je een beetje in de gaten houden dat hij geen ei aan de bank smeert – maar laat hem in elk geval zelf bepalen wat er in zijn mond gaat.
Een groot voordeel van de Monkey Platter is dat je het de hele dag door kunt aanbieden, en op die manier kunt ontdekken wanneer de eetmomenten van je kind zijn. Drie keer per dag eten is ook maar verzonnen, en veel kinderen zijn juist rond lunch en avondeten te moe om nog echt te genieten van hun voedsel. Als ze alle belangrijke zaken overdag al via de Monkey Platter in hun mond hebben gestopt, hoef jij je als ouder niet af te vragen of ze alles wel binnenkrijgen.
Monkey platter: wat wel en niet?
Als je op internet zoekt op Monkey Platter, zie je dat het begrip regelmatig behoorlijk uit zijn verband getrokken wordt. Kinderen zelf laten kiezen is leuk, maar als je ze laat kiezen tussen koekjes, snoepjes en chips… dan is dat toch niet helemaal hetzelfde. Gelukkig kun je zelf kiezen wat je op de Monkey Platter legt.
De neiging bestaat om er alleen wat komkommer, tomaatjes en appel op te leggen, maar zoals je van Clara Davis kunt leren is dat zeker niet nodig en misschien zelfs niet de bedoeling. Leg er gerust wat biologisch vlees bij, eieren, kaas. Wat gestoomde groenten, wat biologische worst, stukjes zuurdesembrood met olijfolie… bedenk het maar!
En dan: observeren. Wat eet je kind, en wanneer? Als je merkt dat er wél vooral vlees in gaat, bied dan eens een dagje alleen groenten aan en kijk hoe het gaat. Als je merkt dat hij vooral rauwkost pakt, varieer dan eens met wat gezonde dipsausjes zodat er ook wat vet naar binnen gaat. Noten, biologische rozijnen, gedroogd of vers fruit…
Veel kinderen eten nu eenmaal niet optimaal. Dus zorg dat wát er in je kind gaat, ook gezond is. Hij heeft geen tijd en geen ruimte voor onzin als ontbijtkoek, cornflakes en kindercola. Jij trouwens ook niet.
Zorg dat wát er in je kind gaat, ook gezond is
Vergeet de vetten niet!
Vitaminen en mineralen worden beter opgenomen met wat vet: serveer de Monkey Platter met (kruiden)roomboter; stamp wat avocado en roer hier roomkaas of crème fraîche doorheen; roer kerriepoeder door vette yoghurt; blender basilicum met harde kaas en cashewnoten tot iets pesto-achtigs; of maal nootjes tot een pasta. Voeg altijd een halve theelepel verzadigd vet toe zoals kokosolie, roomboter of ongeslagen slagroom; dat zorgt dat de vitaminen, mineralen en onverzadigde vetten beter worden opgenomen.
Monkey platter voor jezelf
Is je wel eens opgevallen wat we onze gasten voorzetten op een feestje, of wat we zelf voorgezet krijgen? Negen van de tien keer volgt het een vast stramien: taart – blokjes kaas – chips – borrelnootjes. Maar als je uit de band springt en een groenteplateau maakt, wordt het gewoon gegeten. Zo simpel is het.
Maak een groot bord met gesneden wortel, komkommer, tomaat, appel, maar ook blokjes kaas en echte worst, gestoomde broccoli, gebakken pompoen, roggebroodtorentjes met kaas/spek, gevulde eieren, verzin het. Zorg voor een paar lekkere dips en klaar is kees. Wedden dat je gasten de chips niet eens missen?
En het mooiste is: je hoeft niet eens te wachten tot een feestje. Je kunt ook gewoon vandaag een monkey platter voor jezelf regelen. Voor tijdens de lunch. Of op je werk, dan heet het ineens een Bento. Het leven kan zo simpel zijn.
1 Clara M. Davis and the wisdom of letting children choose their own diets, CMAJ-JAMC 2006
In het Kiind ebook Groenteverstoppertje vind je nog een berg inspirerende kennis & zinnige tips om je kind lekker en gezond aan het eten te krijgen.
Fotografie: Brechje Hoornstra
Dit artikel is ook verschenen in hét boektijdschrift van Kiind: Opvoeders en huttenbouwers (alleen nog antiquarisch verkrijgbaar).
Nienke Tode-Gottenbos is ‘eigenwijs voedingskundige’ en oprichtster van De Groene Vrouw. Ze behandelt mensen voor uiteenlopende gezondheidsklachten, en maakt daarbij gebruik van haar kennis over en eigen kijk op voeding, darmflora en kruiden. Via haar blog lees je regelmatig logische en verrassende zaken over voeding & gezondheid.
