Baby’s geboorte heeft invloed op gedrag

De manier waarop je moeder je in haar buik draagt en hoe je geboren wordt, heeft invloed op de rest van je leven. Zo stellen Martine Bökkers en Marjella Duiker. Zij ontwikkelden Geboorte In Kaart, een methode om de effecten van zwangerschap en geboorte op gedrag te kunnen begrijpen en herstellen. Want gedrag is altijd logisch. Als je weet hoe de zwangerschap en geboorte van een kind is geweest, begrijp je vaak direct waarom hij bepaalde dingen doet zoals hij ze doet.

SCHEIDING BIJ GEBOORTE

Martine: ‘Wij denken 24 uur per dag, zeven dagen per week in patronen. We kunnen niet meer normaal naar gedrag kijken. Zien we in de speeltuin dat een kind nergens af durft of erg angstig is, vragen we ons af: wat zit daarachter?’ Marjella: ‘Of bij nieuwe kleuters in de klas. Als het afscheid van mama zo ontzettend moeilijk verloopt, vraag ik me al af wat zich daar rondom zwangerschap en geboorte heeft afgespeeld. Zijn moeder en kind misschien vlak na de geboorte van elkaar gescheiden? Deze scheiding laat een diepe inprent achter die een leven lang mee kan gaan.’

PRE- EN PERINATALE PSYCHOLOGIE

Meestal weten ouders intuïtief wel dat er ergens rondom de zwangerschap of geboorte iets zit, maar ze kunnen er hun vinger niet op leggen. De pre- en perinatale psychologie is een nogal, zeg maar, ingewikkelde materie. Martine: ‘Daarom hebben wij een concrete vertaalslag gemaakt, in de vorm van een kaartenset met super herkenbare foto’s. Als ouders op de kaarten lezen welk geboortepatroon eraan gekoppeld is, zijn ze altijd stomverbaasd. Ze zeggen: ‘Dit is precies mijn kind. Het komt gewoon doordat hij met de’ –ik zeg maar wat- ‘vacuümpomp is geboren.’ Marjella: ‘Het mooie is dat je, door naar de zwangerschap en geboorte te kijken, de behoefte achter het gedrag kunt herkennen. En dan kun je ermee werken.’

PRENATALE HECHTING

Martine: ‘In het algemeen kun je zeggen dat de manier waarop je geboren wordt, effect heeft op je relaties, je gevoel van veiligheid en je eigenwaarde. De eerste hechting ontstaat prenataal, dus vindt al in de baarmoeder plaats. En dit is bepalend voor de manier waarop je relaties aangaat. Je kunt je dus afvragen: was de zwangerschap gewenst? Is er veel verbinding met de baby gemaakt? Kwam deze zwangerschap na een miskraam of doodgeboren kindje? Was er veel stress? Was er voldoende voeding? 

Het kindje wordt ook gevoed met alle emoties van moeder

Marjella: ‘De belevingswereld van de moeder is de belevingswereld van de baby. Een gestreste moeder draagt een gestreste baby. Bij stress komt er een grote hoeveelheid cortisol vrij, wat ook bij de baby terechtkomt. Niet alleen voedingsstoffen en zuurstof wordt van moeder naar haar baby vervoerd. Het kindje wordt ook gevoed met alle emoties van moeder.’

Wil je precies weten hoe je baby in elkaar zit en hoe dat werkt met die hechting? In de online cursus Wat baby’s nodig hebben en het gelijknamige boek, leer je er alles over.

NIET JOUW SCHULD

Wauw, als dat zo veel effect heeft op een baby, kind en zelfs volwassene, dan is dat een enorme extra verantwoordelijkheid voor de moeder. Martine: ‘Veel moeders die bij ons in de praktijk komen, hebben last van een schuldgevoel. Maar nee, je bent niet schuldig. Hoe goed je je ook voorbereidt op de zwangerschap en geboorte, als íets niet te plannen valt, is het wel een geboorte. Marjella: ‘Wat wel belangrijk is, is dat je als moeder weet wat je kunt doen na een pittige geboorte. Iedere baby wil zijn verhaal doen na zijn geboorte. Als je moeders leert om hun baby daarin te begeleiden, geef je ze beide een cadeau voor de rest van hun leven.’ 

GEBOORTEFASES

Hoe werkt dat dan bij de geboorte? En kan dat ook positief zijn? Martine: ‘Er zijn vier geboortefases waarvoor iedere baby geprogrammeerd is: de inwendige draai, dieper in het bekken zakken, de uitwendige spil en het afzetten met de voeten. Elke fase, hoe moeilijk ook, geeft hem kracht en zelfvertrouwen. Als een baby al deze fases heeft door kunnen maken en zijn eigen geboorte heeft kunnen afronden, geeft dat een enorme boost.’

KEIZERSNEDE

‘Uit onderzoek blijkt dat een keizersnede een van de meest traumatische ervaringen voor een baby is,’ weet Martine, ‘helemaal een spoedkeizersnede met alle angst en hectiek vandien. Elke baby bereidt zich op zijn eigen geboorte voor door onder meer een hormonencocktail aan te maken waardoor hij deze stressvolle geboorte aankan. Maar bij een keizersnede heeft hij niets kunnen voorbereiden en schrikt hij zich helemaal lam als hij ineens uit zijn moeder getrokken wordt. Het stressniveau bij deze baby’s is torenhoog.’ 

INLEIDING

Als een geboorte wordt ingeleid, speelt er een soortgelijk verhaal. Marjella: ‘Kindjes die zijn ingeleid zijn later in het leven vaak onrustig, voelen zich opgejaagd, en hebben dat zetje nodig om aan iets te beginnen, maar vinden het tegelijkertijd erg vervelend om aangespoord te worden.’ Bij inleiding speelt daarnaast de oxytocine een grote rol. Marjella: ‘Wanneer moeder wordt ingeleid, krijgt ze synthetische oxytocine toegediend via het infuus. Het grote nadeel hiervan is dat deze synthetische oxytocine de natuurlijke flow afremt en niet tot nauwelijks meer wordt aangemaakt. Hierdoor kan de eerste hechting tussen moeder en kind vlak na de geboorte flink verstoord worden, omdat ze niet direct dat oergevoel heeft. Een onderzoek heeft uitgewezen dat een ingeleide bevalling een groter risico op postnatale depressie met zich meebrengt. Voor een baby is dit een eenzame en verwarrende start. De baby voelt die oh-zo-belangrijke emotionele verbinding met moeder niet.’

WAT KUN JE DOEN?

Wat kunnen ouders zelf doen? Marjella: ‘Bespreek de zwangerschap en geboorte met je kind. Vertel vooral de niet-gecensureerde versie. Je kind was er immers bij, die heeft deze ervaring opgeslagen en wordt er nog dagelijks aan ‘herinnerd’, doordat zijn stresssysteem bij de zwangerschap en geboorte nauwkeurig zijn afgesteld. Elke keer als daar een beroep op wordt gedaan, omdat er iets gebeurt, wordt dit systeem geactiveerd.’

Voer het gesprek vanuit een emotionele verbinding met je kind. Probeer je voor te stellen hoe het voor hem was. Martine: ‘Jeetje, wat is het ingewikkeld geweest voor jou. Mama had het graag anders gedaan. Vraag hoe hij het had gewild. Pak vooral het fotoboek erbij. Of speel het na, met poppetjes. Laat je kind opnieuw geboren worden onder de trui van mama en houd hem daarna lekker lang bij je. Of gebruik zo’n speelgoedkruiptunneltje. Al gaan ze er wel veertig keer doorheen, op een gegeven moment zie je dat er iets verandert. Iets geheeld wordt. Zo mooi.’

HUID-OP-HUID

Een ander advies is: zorg voor een goede hechting. Martine: ‘Houd je baby bij je. Huid-op-huid, in de draagdoek, geef voeding op verzoek, reageer op elk huiltje. Laat je kind zijn geboorteverhaal ‘vertellen’, door middel van herinneringshuilen. Dit huiltje is anders dan een behoeftehuiltje en hoeft dus ook niet getroost te worden met eten, speentjes of rondlopen. Bespreek met je baby hoe moeilijk en spannend het geweest moet zijn voor hem. Dat je er altijd voor hem bent als hij wil ontladen en hem nooit alleen zal laten met zijn verdriet. Een kindje zal flink huilen, net als wij als we iets heftigs vertellen, maar is daarna ontspannen en opgelucht, net als wij als we alles even van ons af kunnen praten en huilen.’ Marjella vat samen: ’Wij geloven in het zelfherstellend vermogen van kinderen, in verbinding met hun ouders en omgeving. We hebben al heel vaak mogen ervaren dat het gedrag van een kind enorm verbeterde als er inzicht kwam in zijn geboortepatronen.’

Fotografie: Nina Olivari