Blauwdruk: Baby’s hebben overal ter wereld hetzelfde nodig

door Femke van Roozendaal

Heeft een Nederlandse baby andere zorg nodig dan een Afrikaanse? Hieronder vind je de geboorteverhalen van twee jongetjes. Het ene jongetje wordt in ons rijke land geboren, met de wereld aan zijn voeten. Medische zorg rondom zijn geboorte en de jaren erna is goed geregeld; zijn omgeving is veilig en schoon. Het andere jongetje wordt 8000 kilometer zuidelijker geboren. Onder primitieve omstandigheden. Medische zorg op kilometers afstand. En zijn omgeving is niet veilig. Het jongetje heeft geluk dat de bevalling zonder complicaties verloopt; anders hadden de levens van hem en zijn moeder er heel anders uit kunnen zien. Moederliefde is grenzeloos; beide moeders houden zielsveel van hun kinderen en geven ze het allerbeste dat zij kennen. Wat wél anders is, is de manier waarop de omgeving beïnvloedt hoe de baby verzorgd wordt. Dit is het verhaal van Oumar en Joost. De verhalen zijn fictief en illustreren hoe de maatschappij aankijkt tegen zorg voor jonge baby’s. 

Lees ook: Wat doen we met de baby?

ZUID

Op 27 oktober is het zover. Een spannende dag. Maryam voelt dat de baby eraan komt. Ze weet dat geboortes in haar streek niet zonder risico’s zijn. De familie heeft geen geld om met Maryam naar de kliniek kilometers verderop te gaan. Gelukkig is Adilah erbij. Adilah is een oude vrouw die bij bijna alle geboortes in haar stam assisteert. Maryam bevalt met steun van haar en de andere vrouwen van een prachtige klein jongetje, Oumar. Direct na de geboorte neemt Maryam Oumar in haar armen en daar blijft hij liggen. Oumar drinkt en slaapt en drinkt en slaapt. Huilen doet Oumar nauwelijks. Maryam houdt haar zoontje voortdurend dicht bij zich, meestal ligt hij in een doek tegen haar aan en anders in elk geval op ‘grijpafstand’. De vrouwen om haar heen helpen haar met haar andere kinderen, koken voor haar en zorgen voor alle huishoudelijke karweitjes. In Maryams cultuur wordt een pasbevallen moeder 40 dagen lang ontzien en geholpen door andere vrouwen. Haar belangrijkste taak is het zorgen voor haar pasgeboren baby. In midden-Afrika is het leven gevaarlijk voor baby’s en kleine kinderen, maar het najaar spant de kroon met zijn vele zwarte schorpioenen. Oumar, die zoals elke baby geboren is met maar vijfentwintig procent van zijn volwassen hersencapaciteit, weet dat natuurlijk niet. Maar zijn hele lijfje voelt haarfijn aan dat alleen zijn gevaarlijk is. Gelukkig weet zijn moeder dat ook en zij zorgt er dan ook voor dat ze hem geen moment uit het oog verliest. Oumar voelt zich veilig en geborgen. Het komt niet in zijn moeders hoofd op om ‘tijd voor zichzelf’ te nemen, of om Oumar alleen weg te leggen. Het is een gegeven dat zij er moet zijn om zijn veiligheid te waarborgen. Ze zorgt voor hem op de manier waarop ze haar moeder, tantes, zussen en anderen vrouwen in het dorp heeft zien zorgen voor hun kinderen. Het is zo vanzelfsprekend dat ze daar niet eens over nadenkt.

NOORD

Op hetzelfde moment, mijlenver van Oumars hutje vandaan bevalt Sabine van Joost: een prachtig klein mannetje. Sabine heeft geluk dat ze thuis is bevallen en dat er tijd is om Joost meteen op haar buik te leggen. Als Joost gedronken heeft, kijkt de verloskundige Joost na, kleedt de kraamverzorgende hem aan en neemt Sabine een douche. Als ze fris gewassen uit de douche komt, ligt Joost in zijn wiegje naast Sabines bed. Als Joost huilt, neemt Sabine hem bij zich en geeft hem de borst. Als hij genoeg gedronken heeft, en even bij mama of papa heeft gelegen, wordt Joost weer teruggelegd in zijn wiegje. Soms heeft Joost moeite om in slaap te vallen. Papa of mama houden hem dan lekker vast, of strelen zijn bolletje en fluisteren troostende woordjes in zijn oortje: ‘Lekker slapen Joost, papa en mama zijn bij je, je bent veilig hier’.

Joost, die net als Oumar geboren is met maar vijfentwintig procent van zijn volwassen hersencapaciteit, begrijpt deze woorden niet. Joost weet nog niet dat er in zijn huis geen wilde dieren zijn, dat de temperaturen niet gevaarlijk hoog of laag zijn en dat er voor zijn eten wordt gezorgd. Hij kan alleen nog maar op een heel basaal niveau ervaren en voelen, en net als Oumar voelt hij met zijn hele lijf dat alleen zijn gevaarlijk is. Huilen is de beste manier om dat gevaar op te lossen. Door te huilen probeert hij de aandacht te trekken van zijn ouders. Pas als hij zich veilig voelt, en meestal is dat aan de borst bij mama of op papa’s buik, kan hij rustig in slaap vallen.

Joost weet nog niet dat er in zijn huis geen wilde dieren zijn

Als Joost na enige tijd nog steeds vooral op mama of papa in slaap valt, krijgen Sabine en haar man Bas vanuit allerlei hoeken het advies om Joost ‘gewoon te laten huilen’. Want dan valt hij vanzelf in slaap. Tegen hun gevoel in besluiten Bas en Sabine dit te proberen. En inderdaad, Joost valt na lang huilen in slaap. Hij lijkt heel rustig in zijn wiegje te slapen. Omdat Sabine en Bas meedoen aan een onderzoek naar stress bij baby’s*, komt er een onderzoeker bij hen thuis om het stressniveau van Joost te meten. Dat doet hij door op verschillende momenten met een wattenstaafje in Joosts mondhoekje wat speeksel af te nemen. In het speeksel meet je vervolgens de hoeveelheid cortisol. Hoe meer cortisol, hoe meer stress. En wat blijkt tot Sabines en Bas’ grote schrik? Joost heeft heel veel stress als hij – na lang huilen – ogenschijnlijk heerlijk ligt te slapen in zijn prachtige wieg. Het stresshormoon in zijn speeksel is torenhoog. De onderzoeker legt uit dat heel stil zijn ook een reactie is op gevaar.

Er zijn onderzoeken met tegenstrijdige resultaten over de mate waarin stress al dan niet meetbaar is via cortisol. Waar zeker overeenstemming over bestaat is dat baby’s hun ouders nodig hebben om met stressvolle situaties om te gaan. Lang alleen huilen is zeker een stressvolle gebeurtenis voor een baby. 

Je hebt fight-flight-freeze (vechten-vluchten of bevriezen). Baby’s beginnen met ‘vechten’: ze gaan huilen om zo de aandacht te trekken. ‘Hee, ik ben alleen, ik ben in gevaar, help me!’. Als vechten (huilen) niet werkt en vluchten niet lukt (omdat je een baby bent), dan is heel stil zijn (freeze) de tweede beste manier om met gevaar om te gaan. Doe maar alsof je er niet bent, dan heeft ‘het gevaar’ je niet in de gaten. Sabine en Bas besluiten onmiddellijk om te stoppen met het advies om Joost zichzelf in slaap te laten huilen. Het voelde al helemaal niet goed. En ze besluiten om in het vervolg voortaan op hun gevoel te vertrouwen. Dat wordt hun niet altijd gemakkelijk gemaakt. De zorg voor een baby is intensief en mensen in de omgeving van Sabine en Bas reageren niet altijd even begripvol. Sabine en Bas ‘doen het zichzelf aan’ en ‘ze verwennen Joost hiermee’. En: ‘wordt het niet eens tijd dat ze gewoon weer ‘dingen voor zichzelf’ gaan doen?’. Gelukkig staan de ouders van Joost stevig genoeg in hun schoenen om zich hiervan niets aan te trekken. Zij zien dat hun kind deze zorg nodig heeft en ervaren heel sterk de hechte band die ze met hem opbouwen.

Tot zover de verhalen over Oumar en Joost. Sommige dingen zijn helemaal anders, andere dingen zijn voor elke baby gelijk. Waar ze ook wonen. Baby’s reageren op de manier zoals door hun natuur bepaald is.

Hechting om te overleven

Als een baby geboren wordt, is hij compleet afhankelijk van zijn ouders. Alleen zijn is voor een pasgeboren baby letterlijk levensgevaarlijk. Afhankelijk van waar de baby geboren wordt, is ‘alleen zijn’ binnen uren dodelijk. Dat klinkt heel cru, maar dat is hoe het is. Onze baby’s hebben geen lekker warm vachtje dat ze warm houdt als ze alleen zijn. Om een gezonde temperatuur te houden, heeft een baby zijn moeder nodig. In het ene land moet een baby’tje beschermd worden tegen de brandende zon, op andere breedtegraden tegen ijzige kou. Maar in zijn eentje een goede temperatuur houden in alle omstandigheden? Dat kan een baby nog niet.

Net zomin kan een baby zichzelf in veiligheid brengen. Denk aan roofdieren, roofvogels en slangen in de jungle, of mensenhandelaren en ratten in sloppenwijken. Het lijkt ‘ver-van-ons-bed’, maar in veel landen is het de realiteit van alledag. Ook qua voeding is alleen zijn gevaarlijk voor een baby. Volwassenen hebben reserves, wij kunnen best een tijd zonder eten en zelfs zonder drinken. Voor een baby is dat een heel ander verhaal. Als een pasgeboren baby te lang geen voeding krijgt, gaat zijn bloedsuikerspiegel gevaarlijk dalen.

Wij zien de enorme kwetsbaarheid van baby’s vaak over het hoofd. Onze baby’s worden namelijk in verwarmde huizen geboren, met kruiken, kleren, een wieg en medische zorg vlakbij en roofdieren ver weg. Maar als je baby anno nu 8000 kilometer verderop geboren wordt, zien de omstandigheden er heel anders uit. Jouw baby weet niet waar hij geboren is. Je baby reageert op ‘alleen zijn’ alsof hij in levensgevaar is. Ook als hij alleen boven in zijn veilige bedje ligt, terwijl zijn ouders hem beneden op de monitor zien en horen.

In zijn blauwdruk staat geschreven dat hij er alles aan moet doen om te voorkomen dat hij alleen is. Dat is ook de reden dat hechting ontzettend belangrijk is voor de ontwikkeling van je kind. Het is een evolutionair overlevingsmechanisme. Hij zal er alles aan doen om mensen aan zich te laten hechten. Op die manier kan hij overleven. Dus vertrouw op je gevoel, negeer goedbedoelde adviezen waar je niet veel aan hebt en geef je baby wat hij nodig heeft.

Dit artikel is geschreven door lactatiekundige en psycholoog Femke van Roozendaal en verscheen eerder in de hartstikke uitverkochte (en nu weer bestelbare!) eerste editie, DRUK, van het papieren tijdschrift Kiind.

Je baby laten huilen, is dat nou echt zo erg?

https://kiind.nl/article116/

https://kiind.nl/article425/

https://kiind.nl/article600/

Boekentips

Word lid van Kiind!

In onze fijne online community verbind je met gelijkgestemden

Verder lezen

De Rapley-methode is bijvoeding zonder prakjes

De Rapley-methode is bijvoeding zonder prakjes

Bijvoeden is leuk! Het eerste hapje is vooral voor de ouder een spannende en leuke aangelegenheid, de camera wordt erbij gepakt en alle gekke gezichten die je kindje trekt worden zorgvuldig vastgelegd op de gevoelige plaat. Een doel van bijvoeding is een stapje zetten...

Je baby ontdekt de wereld door spel

Je baby ontdekt de wereld door spel

Spelen is het eigen maken en leren kennen van onze wereld, cultuur en gewoonten. Ontdekken zit diep in ons verankerd en is iets wat kinderen instinctief doen vanaf het moment dat ze geboren worden. Wat is echt passend speelgoed voor een pasgeboren baby? Daar is een...

Maak lactatiekundige zorg bereikbaar voor alle ouders

Maak lactatiekundige zorg bereikbaar voor alle ouders

Het Platform Borstvoeding en de Landelijke Borstvoedingsraad hebben een petitie aangeboden aan de woordvoerders zorg in de Tweede Kamer over het beschikbaar maken van lactatiekundige zorg voor alle baby's door dit in het basispakket op te nemen. Veruit de meeste...

Grotere kinderen in de draagdoek

Grotere kinderen in de draagdoek

Vaak hoor ik ouders van dreumessen of peutertjes zeggen dat ze het zo jammer vinden dat ze te laat de draagdoek hadden ontdekt. Ze vinden het er zó handig uitzien en met spijt denken ze aan die moeilijke momenten wanneer de draagdoek handig was geweest: als de oudste...

Zo werkt een draagdoek

Zo werkt een draagdoek

Wat maakt een draagdoek nu zo fijn? Voor moeder en baby? En hoe komt dat eigenlijk? Tijd voor een klein basislesje dragen. Baby’s kunnen niets als ze geboren worden. Of wacht, even nuanceren: baby’s kunnen meer dan je denkt (voelen, borstvoeding drinken, slapen,...

LEES GRATIS HET INTERVIEW MET ALFIE KOHN

Het interview met de grondlegger van het onvoorwaardelijk opvoeden in je mailbox? Je ontvangt meteen ook de Kiindnieuwsbrief vol inspiratie (uitschrijven mag).

Het is gelukt, we gaan een mail naar je typen! (check ook je spamfolder)

0