Boodschappen doen is voor veel mensen een aanslag op hun maandbudget. Zeker als je dan ook nog graag biologisch koopt rijzen de kosten de pan uit. Toch kun je verantwoord boodschappen doen voor een klein bedrag. Hoe klein is afhankelijk van je prioriteiten en persoonlijke voorkeuren, maar er zijn een aantal tips te formuleren om hiermee uit de voeten te kunnen.
De basis
De basis van de boodschappen is voor vrijwel elk huishouden globaal hetzelfde. Deze bestaat uit fruit, groente, aardappel/graanproducten, vlees/vis(vervangers), drinken, beleg en verzorgingsproducten. Bedenk dat alles wat daarbuiten valt in feite al luxe is. Daar kun je dus goed op bezuinigen. Denk bijvorobeeld aan producten zoals alcohol, snoep/snacks/gebak/koek/repen, tabak en toetjes. Ook onder de basisproducten zijn een hoop producten stiekem erg luxe en dus eventueel weg te bezuinigen, afhankelijk van je prioriteiten en persoonlijke voorkeuren. Denk bijvoorbeeld aan half kant-en-klaar pakjes (zakjes om sausjes mee te maken, ovenschotels mee op te leuken, etcetera), veel en vaak vlees, koffie, frisdrank, sap en siroop (zeker in grote hoeveelheden) en beleg zoals pasta, hagelslag en dergelijke. Waarschijnlijk begrijp je al dat wanneer je (veel van) deze producten weglaat, je een groot deel van je budget overhoudt om de écht belangrijke dingen duurzaam aan te schaffen.
Met mate
Als je bepaalde dure producten met mate gebruikt komt er ook meer ruimte in je budget. Een zeer duidelijk voorbeeld hiervan is vlees. In Nederland zijn we gewend om behoorlijk wat vlees te eten. Het liefst 100 gram per persoon of meer en dat elke dag. Deze hoeveelheden zijn echter helemaal niet nodig voor een gezond dieet. Sterker nog: deze hoeveelheden zijn voor de meeste mensen ongezond. Voor de meeste mensen is 2 a 3 keer per week 50 gram vlees(vervanger) voldoende. Zeker wanneer men ook geregeld peulvruchten, noten en/of kaas eet. Wanneer je even rekent zie je dat je goedkoper uit bent wanneer je de gematigde variant kiest, maar dan biologisch, dan wanneer je grote hoeveelheden kiest van niet-biologische producten. Dit geldt niet alleen voor vlees, maar bijvoorbeeld ook voor sappen, koffie en verzorgingsproducten.
Ook kun je kritisch kijken naar de hoeveelheden die je kookt en dit matigen. Van al het voedsel dat we inkopen wordt tien procent zinloos weggegooid omdat het over is na de maaltijd of omdat het bederft in de (koel)kast (bron: milieucentraal). Maak de porties kleiner dus. De gemiddelde Nederlander loopt niets geks op wanneer hij een avond iets te weinig gegeten heeft. Iets teveel eten is daarentegen een sluimerend gevaar voor overgewicht. Mocht je toch kliekjes overhouden, bewaar deze dan, en belangrijker: gebruik ze. Plan elke week een kliekjesdag in. Wees creatief met de kliekjes. Zo kun je bijvoorbeeld met een beetje fantasie van veel kliekjes een ovenschotel maken. Als het nodig is, haal je natuurlijk wat extra ingrediënten in huis.
Ook boterhammen minder dik besmeren kan vaak prima zonder daarbij aan levensvreugde te hoeven inleveren.
Wat wel en wat niet biologisch?
Wanneer je strak moet budgetteren omdat je een minimaal inkomen hebt, is dit een heel moeilijk vraagstuk dat erg persoonlijk is. Dierenleed, gezondheid en milieuvervuiling zijn zaken die hiermee te maken hebben. Voor groente en fruit geldt dat streekproducten van het seizoen soms weinig afdoen aan biologische groente en fruit. Het kan soms zelfs beter zijn. Denk bijvoorbeeld aan een biologisch product dat de halve wereld over heeft gereisd om hier te komen ten opzichte van iets wat de boer zelf kweekt 4 kilometer verderop.
Weg uit de supermarkt
Door alternatieve bronnen te vinden voor je boodschappen kun je ook een hoop besparen. Denk bijvoorbeeld aan boeren in de omgeving. Vaak verkopen ze ook vanuit hun boerderij. Het is bovendien een heerlijk uitje om eens in de twee weken (of vaker, wat je wil) op de fiets langs allerlei boeren te gaan om zo aan je producten te komen. Je ziet bovendien hoe de omstandigheden op de boerderij zijn. Ook de markt is een geijkte plek voor de betere deals. Bovendien zijn het vaak streek- en seizoensproducten (en ook bij de lokale boer uiteraard). Wanneer je tegen sluitingstijd naar de markt gaat, zakken de prijzen vaak ook behoorlijk en wanneer ze aan het opruimen zijn, wordt de waar soms zelfs gratis aangeboden omdat de marktkoopman het anders zelf af moet voeren en dit hem geld kost. Je eigen tuin of balkon kan ook voor leuke producten zorgen. Verse kruiden telen is erg gemakkelijk en kostenbesparend. Een moestuin vraagt meer inzicht en inspanning om het lucratief te houden. Ook groente- en fuittassen kunnen goedkoper zijn dan los kopen als je er goed mee omspringt. Een ander alternatief is groot inkopen, bijvoorbeeld via een ‘vanhavertotgortpunt’.
De vriezer
De vriezer is een grote vriend voor je budget. Zo kun je brood en vlees(vervangers) groter inslaan als het in de aanbieding is en het invriezen. Verder zijn diepvriesgroente vaak goedkoper dan verse groente, maar toch net zo gezond.
Afwisselen
Wanneer je graag luxe brood koopt hoef, je niet rigoureus voortaan alleen maar saai tarwebrood te kopen om je kosten te beperken. Maar door 1 brood per week te vervangen door een goedkoop brood in plaats van een luxe brood, bespaar je op jaarbasis nog steeds heel veel. Dit geldt natuurlijk voor heel veel producten, waardoor de besparing zelfs per week al aanzienlijk kan worden.
Ken de prijzen
Om te weten wanneer iets wel of niet goedkoop is, zul je een beetje prijsbewust moeten worden. Kijk dus altijd goed naar de prijzen en leg verbanden. Vooral voor je basisboodschappen is het handig om te weten wanneer iets wel en niet goed voor je budget is. Zo’n verband kan zoiets zijn als: groente zijn goedkoop als ze 1 euro of minder per 500 gram kosten, acceptabel wanneer ze 1 tot 2 euro per 500 gram kosten en als ze duurder zijn, zijn ze voor een uitzondering (dit geldt bijvoorbeeld voor niet-biologisch groente op de markt). Hoe je dit verband legt is heel persoonlijk. Voor vlees/vis (vervangers), graanproducten, fruit, etc. kun je eenzelfde soort opbouw voor jezelf afspreken. Wanneer je weekboodschappen doet en voor 4 dagen de goedkope optie kiest, voor 2 dagen de acceptabele en voor 1 dag de uitzonderlijke (en dat voor alle productcategorieën), dan heb je een heel gevarieerd budget-vriendelijke buit binnengehaald.
Uiteraard is het ook zinvol om bij voorverpakte producten niet naar de stuksprijs te kijken, maar naar de kiloprijs, zo kun je veel beter vergelijken. Maar haal niet een groot-verpakking omdat die in verhouding goedkoper is, wanneer de kans erg groot is dat je vervolgens de helft weg moet gooien.
Hoeveel euro eet je op in een dag
Hier volgt een voorbeeld van een vrij goedkoop dagmenu voor 2 volwassenen met 2 kleine kinderen met daarbij de kosten. Er is gekozen voor een mengelmoes van wel en niet biologisch. De prijs die erbij staat is steeds de prijs voor hetgeen opgegeten is. Dus wanneer er een half brood gegeten is, staat de prijs van een half brood erbij, niet van het hele brood.
2/3 grof volkoren brood (gekocht in de aanbieding, uit de vriezer) – 0,75
100 gram biologische kaas vd boer – 1,30
biologisch aardbeienfruitbeleg (groot ingekocht) – 0,08
biologische honing (groot ingekocht) – 0,08
bieslook uit de tuin – verwaarloosbaar
halve liter biologische volle melk – 0,49
roomboter – 0,10
700 gram brocolli van de markt – 1,00
200 gram biologische volkoren penne (groot ingekocht) – 0,42
1 bakje kruidenkaas – 0,70
basilicum uit de tuin – 0,05
200 gram cashewnoten – 1,00
2 grote uien (groot ingekocht op de markt) – 0,10
1 kilo peren (lokale boer) – 1,00
2 kiwi’s (markt) – 0,25
1 pak biologische yoghurt – 0,96
Totaal: 8,28
Dit gezin drinkt naast melk voornamelijk water uit de kraan. Het is dus mogelijk om voor een groot gedeelte biologisch te winkelen voor minder dan 65 euro per week (let op: dit artikel is uit 2010).
Illustratie door Leonie de Zwarte
