De eerste maanden van mijn zwangerschap verliepen, evenals de maanden daarna, erg goed. In die eerste maanden wilde ik niet denken aan de bevalling. Het leek me een verschrikkelijk onafwendbaar gegeven dat het kind dat in mij aan zijn groei begonnen was, mijn lichaam wilde en zou verlaten, alleen dan vele malen groter dan zijn aanvankelijke zandkorrelstatus. Ik denk dat ik pas een aantal weken voor mijn uitgerekende datum mentaal klaar was voor de bevalling. Ik keek er niet meer tegenop en stak er ook mijn kop niet meer voor in het zand. Spannend was het wel. Het idee dat mijn vruchtwater kon breken, voordat de baby ingedaald was en ik dan plat op de grond moest gaan liggen ter voorkoming dat mijn kind gelanceerd zou worden, beviel me op zijn zachtst gezegd niet.
Al voordat ik zwanger werd, was ik actief op een forum van meiden die zwanger wilden worden, zwanger waren of al aan het moederen waren. Ik kon er mijn ei te pas en te onpas kwijt. Op datzelfde forum schreef een moeder die bezig was met het volgen van een opleiding tot doula. Om daarmee echt aan de slag te kunnen gaan, had ze drie bevallingen om te begeleiden nodig.
Ik was inmiddels mijn uitgerekende datum voorbij en gaf haar te kennen dat één persoon meer of minder bij mijn bevalling geen enkel probleem was en ze dus op mij mocht oefenen. Die laconieke houding heeft me alleen maar goeds gebracht. Naast de verloskundige mochten mijn zus, twee vriendinnen van me en de bijna-doula aanwezig zijn. De dag dat ik een afspraak met de bijna-doula had om mijn wensen te bekijken, was ik 40 weken en 8 dagen zwanger. Die afspraak is niet doorgegaan. In plaats daarvan besloot mijn kleintje de bevalling aan te kondigen. Omdat ik me had ingesteld op een bevalling van 48 uur, nam ik aan dat de bijna-doula en mijn vriendinnen alle tijd zouden hebben om te komen. Ze hoefden voor mij – het was een maandag – geen vrij te nemen, na hun werk zouden ze de bevalling vast wel mee maken.
De bevalling heeft geen 48 uur geduurd. Het ging vele malen sneller. De bijna-doula was zo verstandig om niet naar mij te luisteren en gewoon naar me toe te komen. Ze kwam precies op het goede moment. Mijn zus en man waren alle spullen bij elkaar aan het pakken om naar het ziekenhuis te gaan. De verloskundige had alvast een kraamkamer gereserveerd. Ik lag in bed met de vrees de weeën niet langer aan te kunnen. Ik wilde pijnstilling. Ik zat aan de max wat mijn pijngrens betrof. Wist ik veel dat de weeën al op hun hoogtepunt waren.
De bijna-doula, Pauline genaamd, kwam bij mijn bed zitten. Ze pakte mijn hand vast en vroeg me hoe het ging. Terwijl alles om me heen in gereedheid werd gebracht voor het vertrek naar het ziekenhuis, zag ik haar als mijn laatste strohalm. Ik wilde niet naar het ziekenhuis. Mensenlief, ik had weeën, hoe zou ik ooit dit bed kunnen verlaten, de lift naar beneden kunnen nemen, in de auto kunnen stappen, zittend in de auto de weeën op kunnen vangen en naar het ziekenhuis kunnen gaan? En mijn grootste angst was dat ik vervolgens in het ziekenhuis aan zou komen, een half uur zou moeten wachten en vervolgens de conclusie getrokken zou worden dat mijn ontsluiting al meer dan 7 cm gevorderd was en ik derhalve alsnog geen pijnstilling zou krijgen. Nee, dan zou ik liever thuis blijven.
Pauline hielp me door de weeën heen te ademen. De verloskundige deed nog een laatste check. Ze constateerde dat mijn baarmoedermond niet langer op 5 cm was blijven steken, maar door was geschoten naar 7 cm. De kraamkamerreservering in het ziekenhuis werd geannuleerd.
Nu kan ik je een heel relaas geven over al het gepuf gedurende de weeën, maar dat zal ik je besparen. Het belangrijkste voor mij was het persmoment. Ik mocht gaan persen. Liggend op het bed, ik wilde er niet meer vanaf – lukte het me niet. Hoe kan ik nou moedwillig in bed poepen, want dat is waar zo’n bevalling op neerkomt.
Pauline herinnerde me aan mijn wens om op de baarkruk te bevallen. En hopla, we verplaatsen ons naar de baarkruk. Dat was een heerlijke manier van bevallen. Mijn man zat achter me, zodat ik tussen de weeën door tegen hem aan uit kon rusten.
De verloskundige gaf me mijn prachtige, gladde baby. Ik had hem zelf op mogen en kunnen vangen, maar mijn onzekerheid gaf dat liever aan de deskundige, de verloskundige, uit handen. Terug op bed heb ik het kleine hoopje mens goed kunnen bekijken. Mijn man en ik wilde dolgraag dat onze kleine borstvoeding zou krijgen. Als je iets dolgraag wilt, is de angst dat het gaat mislukken erg groot. Mijn onzekerheid was door de bevalling versterkt. Kon ik dit wel? Pauline was destijds contactpersoon van de VBN, ik had tweemaal een borstvoedingscursus bij haar gevolgd. Haar aanwezigheid, de mogelijkheid die zij had om in te grijpen als het niet goed ging, haar bevestiging op de momenten dat het wel goed ging, dat alles bij elkaar zorgde ervoor dat ik het zelf samen met mijn kleintje bewerkstelligde, bijna stressvrij.
Mocht ik opnieuw zwanger raken, dan zal ik Pauline vragen om weer bij mijn bevalling aanwezig te zijn, want op dit emotionele en kwetsbare moment kan ik als kraamvrouw alle hulp en steun goed gebruiken. Bovendien kan ik de controle die ik wil hebben, maar niet kan hebben, omdat de natuur zijn gang moet gaan, loslaten. Er is immers iemand aanwezig die mijn belangen behartigt. Zij weet hoe ik wil bevallen, wat ik juist niet wil, hoe belangrijk de eerste borstvoedingsmomenten voor me zijn.
Eigenlijk stelt de Nederlandse gezondheidszorg op het gebied van het bevallen niet verschrikkelijk veel voor. Nederland schijnt te allen tijde pijnstilling te willen voorkomen. Vrouwen die het liefst bij de eerste wee al pijnstilling zouden willen ontvangen of bij de eerste positieve zwangerschapstest hun keizersnee al in willen plannen, vinden de Nederlandse methode veelal barbaars.
Ik kan me daar wel iets bij voorstellen. Het is onze onzekerheid en angst voor ons eigen lichaam. Zo’n bevalling is niet niks. Toch kiezen veel stellen ervoor om de bevalling knus en romantisch met zijn tweetjes te doen.
Ik vind dat iedere vrouw recht heeft op een doula. Iemand die haar belangen behartigt bij een bevalling. Iemand die ervoor zorgt dat alle onzekerheden zoveel mogelijk ingeperkt worden. Iemand die de touwtjes in handen neemt, zodat de vrouw zich in zichzelf kan keren en zich kan concentreren op het proces van de bevalling. De prioriteit van de verloskundige ligt – geheel terecht naar mijn mening – bij de baby. De verloskundige kan, doordat de doula aanwezig is, zich ook geheel op haar taak en de medische kant ervan richten. De doula richt zich puur en alleen op de vrouw. De partner van de vrouw komt er in deze rolverdeling een beetje bekaaid van af, maar de partner heeft zeker zijn rol. Alleen is deze rol – helaas ook geheel terecht – afhankelijk van wat de kraamvrouw wenst.
Waarom vind ik het belangrijk dat de kraamvrouw een belangenbehartiger bij de bevalling heeft? Een voorbeeld. Ik mocht bij de tweede bevalling van mijn zus aanwezig zijn. Zij heeft van haar eerste bevalling een traumatische ervaring overgehouden die haar tweede bevalling stagneerde. Ze ving de weeën met haar hoofd op in plaats van met haar lichaam. De ontsluiting vorderde niet. Ik heb dat een tijdje aangezien. Op een gegeven moment – mijn zus had ervoor gekozen in het ziekenhuis te bevallen – kwam de verpleegkundige binnen om te kijken hoe het ging. Ik vroeg haar wat de mogelijkheden van pijnstilling waren. Ik had daarmee niet de intentie om mijn zus richting pijnstilling te sturen, maar ik wilde dat ze voorgelicht werd over de mogelijkheden, zodat ze wist wat haar keuzes waren. De verpleegkundige zei me, ik weet de woorden niet precies meer, dat ze dat niet tegen mij ging vertellen, als de kraamvrouw pijnstilling wilde, moest ze daar zelf om vragen. Ik was werkelijk geschokt door het antwoord. Ik kon al zien dat mijn zus het moeilijk had en dan moest ze zelf gaan vragen wat de mogelijkheden voor pijnstilling waren en hoe dat in zijn werk ging? Ik heb mijn zus, nadat de verpleegkundige de ruimte uit was, dringend geïnstrueerd om zodra de verpleegkundige weer terug zou komen, te vragen naar de mogelijkheden van pijnstilling. Niet om direct een besluit te nemen over wel of geen pijnstilling, maar zodat ze als ze over een half uurtje de weeën niet meer aan zou kunnen, wist wat haar mogelijkheden waren. De verpleegkundige in kwestie heeft mijn zus toen ze er zelf om vroeg keurig uitgelegd wat de opties waren. Ik kan alleen maar hopen dat ze haar manier van doen inmiddels aangepast heeft. Ze was zwanger toen mijn zus aan het bevallen was. Wellicht heeft ze tijdens haar eigen bevalling een ervaring gehad die ervoor gezorgd heeft dat ze haar taken op de kraamkamer nog beter kan vervullen.
Een doula dient dus ook veel beter ingebed te worden in de al bestaande ‘hulpverlening’ rondom de bevalling. Een doula zou door de ziektekostenverzekeraar geheel dan wel gedeeltelijk vergoed moeten worden. Een bevalling moet zo leuk mogelijk gemaakt worden. De doula kan daar een belangrijke bijdrage in leveren.
Ik kijk terug op een geweldige bevallingservaring en mijn zus – dankzij de pijnstilling bij haar tweede bevalling – ook.
Lees ook: Een bevalling met Doula-effect
