Bevallingsonderzoekjes van Doppler tot Apgar

Wanneer een vrouw zich tijdens haar zwangerschap laat begeleiden door een verloskundige zal zij in het ruime half jaar dat ze elkaar regelmatig treffen ook een aantal onderzoeken ondergaan. In de zwangerschap is er meestal ruim voldoende tijd om deze onderzoeken uitgebreid te bespreken. Zo worden onduidelijkheden over het doel en de resultaten voorkomen. Die tijd is er tijdens de bevalling niet altijd. Of misschien staat je hoofd er gewoon niet naar op dat moment. Daarom beschrijft Kiind Magazine de onderzoeken die zich kunnen voordoen tijdens een normale bevalling.

Oh! Is het nu begonnen?

Bij de start van je bevalling zit je vol vragen. Is het inderdaad begonnen? Hoe lang zal het duren? Hoe is het verloop? Om daar iets over te kunnen zeggen kan een verloskundige een aantal onderzoeken doen.
Bij het uitwendig onderzoek zal de verloskundige, net als in de zwangerschap kijken en voelen naar de vorm van de buik, het formaat van het kind, de ligging en de mate van indaling in het bekken. Zo kan zij voelen of het kind goed voor de uitgang ligt (en niet stiekem ineens in stuitligging) en klaar lijkt voor de bevalling.
Tijdens een wee zal zij meevoelen aan de buik. De mate van aanspanning van de baarmoeder tijdens een wee geeft een indicatie van de intensiteit van de wee (al kun je dat waarschijnlijk zelf goed genoeg aangeven). De duur van een wee en de eventuele regelmaat kunnen iets zeggen over de fase van de bevalling waarin je je bevindt.
Na het uitwendig onderzoek zal je verloskundige willen luisteren naar het hart van het kind. Dit gebeurt meestal met een zogenaamde doptone, een apparaat dat werkt met doppler-geluid. De hierbij gebruikte geluidsgolven zijn niet schadelijk bevonden voor een gezonde baby. Eventueel kan voor dit onderzoek ook een (analoge) houten toeter gebruikt worden. De frequentie van de hartslag en het verloop daarvan gedurende de bevalling kunnen een indicatie geven van de conditie van het kind. Door met enige regelmaat te luisteren naar de hartslag krijgt de verloskundige een idee van de gesteldheid van het kind.
Het meten van je bloeddruk behoort ook tot de onderzoeksmogelijkheden. Een kleine stijging van de bloeddruk is normaal tijdens een bevalling. Bevallen is immers topsport! Een te grote stijging kan echter duiden op problemen met (de aanleg van) de placenta die tot dat moment onopgemerkt zijn gebleven en zich acuut uiten in pre-eclampsie met gevaar voor moeder en kind. Daarom wordt de bloeddruk gemeten aan het begin en eind van een bevalling. Ook tussendoor, bij eventueel optredende klachten, kan de bloeddruk gemeten worden.
Wanneer je denkt dat je vliezen gebroken zijn zal de verloskundige dit willen bevestigen door je te laten hoesten of op je hand te laten blazen terwijl zij controleert of er vruchtwater afloopt. Vruchtwater heeft een specifieke geur, die ook opgevangen in een maandverbandje duidelijk herkenbaar blijft. Wanneer deze beide tests negatief zijn, maar je toch veel vruchtwater hebt verloren, kan zij dit eventueel toch bevestigen met een stick-onderzoek bij de ingang van de vagina. De gebruikte stick kleurt dieppaars wanneer deze in aanraking komt met vruchtwater.

En? Schiet het al op? Hoe lang nog? Hoe ver ben ik al?

Het inwendig onderzoek is bedoeld om het aantal centimeters ontsluiting vast te stellen. Toch is dat niet het voornaamste doel. Er wordt namelijk ook gekeken naar de weekheid van de baarmoedermond, de ligging van het kind, de stand van het hoofdje, de indaling en de staat van de vliezen. Al deze metingen gecombineerd geven een beeld van de mate van vordering. Dat is geen absolute meting. Door meerdere opvolgende inwendige onderzoeken te vergelijken, kan de verloskundige inzicht krijgen in het vorderen van de bevalling over een langere periode.

Soms kan je verloskundige voorstellen de bevalling te bespoedigen door de vliezen te breken. Dit is niet echt een onderzoek, maar wordt wel altijd uitgevoerd in combinatie met een inwendig onderzoek.
Het breken van de vliezen gebeurt met een klein haakje, pijnloos voor moeder en kind. Doordat het hoofd van het kind nu direct tegen de baarmoedermond drukt is de kracht op de baarmoedermond en het hoofd groter. De dempende werking van vliezen en het vruchtwater is verdwenen. Hierdoor versnelt de ontsluiting in de meeste gevallen. Deze versnelling wordt wel als pijnlijker ervaren en het kind reageert hier in enkele gevallen negatief op.

Oei! Persdrang!

Vrijwel iedere vrouw herkent het gevoel dat persdrang heet onmiddellijk. Het is een diep oergevoel dat iedere vrouw op haar eigen manier volgt.
In deze fase van de bevalling zal je verloskundige vaker naar het hart van je kind willen luisteren. De tocht door het baringskanaal kan stressvol zijn en een verandering in hartslagfrequentie kan aangeven dat het kind deze stress niet kan reguleren. Door na elke wee kort naar het hart te luisteren kan een verandering snel opgemerkt worden. Afhankelijk van de snelheid van het indalen en vorderen in het geboortekanaal kan de verloskundige willen meevoelen naar de positie en houding van het hoofd tijdens en na een wee. Op deze manier kan zij een beeld krijgen van de vordering. Eventueel kan ze bij dreigende stagnatie voorstellen een andere houding aan te nemen.

Zonder je kind ook maar aan te raken bepaalt zij 1, 5 en 10 minuten na de geboorte de zogenaamde Apgar-score

Welkom op de wereld!

Geland op mama’s buik. Even bijkomen. Ongemerkt onderzoekt je verloskundige verder. Zonder je kind ook maar aan te raken bepaalt zij 1, 5 en 10 minuten na de geboorte de zogenaamde Apgar-score. Een getal tussen 0 en 10 dat de conditie van jouw kind op 5 punten weergeeft. Kleur, ademhaling, spierspanning, hartslag en reactievermogen krijgen elk 0 tot 2 punten en vormen samen het 1e rapportcijfer van je kind. Al snel hierna volgt het eerste onderzoek dat de baby zelf uitvoert, de ontdekkingstocht van mama en het zoeken naar haar borst. Hiervoor krijgt het alle tijd en rust tot ruim na de eerste voeding. Daarna wordt iedereen nieuwsgierig: wat weegt de baby en zit alles waar het hoort? Alleen voor het wegen moet mama even loslaten, het onderzoek van de pasgeborene dat daarna plaatsvindt kan op of naast mama gebeuren, zodat moeder en kind elkaar niet hoeven te missen.

Uiteraard is geen van de beschreven onderzoeken verplicht. Het is immers jouw bevalling, jouw lijf en jouw kind. Overleg altijd wanneer je twijfelt over het doel van een onderzoek. Je verloskundige zal altijd bereid zijn om meer uitleg te geven.
Yvonne Winter is verloskundige.