Geeft jouw kind ook zo vaak ‘buikpijn’ op als klacht? Soms zie je de oorzaak meteen, maar net zo vaak is het een raadsel waar die buikpijn vandaan komt. Darmfloraspecialist Nienke Gottenbos vertelt over de oorzaak, het effect en wat je eraan doet. Dit artikel verscheen eerst in de editie THUIS.
‘Mama, ik heb buikpijn!’
Oeps. Buikpijn. Dat kan zo veel betekenen… als een baby geboren wordt, is buikpijn een van de eerste goed herkenbare huiloorzaken. Je baby grijpt naar zijn buik en overstrekt zich. Jij benoemt het: ‘Ach schatje, heb je buikpijn?’ Als ze iets groter zijn, met name als de woordenschat nog niet zo groot is, noemen kinderen veel soorten ongemak ‘buikpijn’.
Als je kind vaak buikpijn heeft, is het goed om de échte buikpijnoorzaken uit te sluiten. Is er bijvoorbeeld ook sprake van vieze, brijige of stinkende ontlasting, dan is de kans groot dat er écht iets aan de hand is in de buik. Laat dan goed onderzoeken of bijvoorbeeld voedselovergevoeligheid, spruw (Candida) of bijvoorbeeld parasieten de oorzaak kunnen zijn.
Nieuw: Het Kleine Speelgoedboek
Bestel de online special over spelen
Een ‘buikpijn’-veroorzaker die nog wel eens over het hoofd gezien wordt, is stress. Uh, hoezo? Een kleuter heeft nog geen hypotheek, deadlines of huiswerk. Toch kunnen jonge kinderen ook stress hebben. Niet door moeilijke grotemensenzaken, maar door kinderdingen die wél hun hele wereld in beslag kunnen nemen.
Zo werkt stress
Laten we eerst eens kijken wat stress precies is. Stress is een lichamelijke reactie op een geestelijke of lichamelijke gebeurtenis. Je kunt dus stress hebben omdat je baas je op de nek zit, maar ook omdat je ergens een ontsteking hebt.
Bij een acute stressreactie komt adrenaline vrij. Dit hormoon zorgt ervoor dat je in een vecht-of-vlucht-reactie komt: er gaan veel voedingsstoffen naar de hersenen (om goed te kunnen nadenken) en naar de spieren (om te kunnen vechten of weg te kunnen rennen).
Kinderen vormen emotioneel nog een eenheid met hun ouders
Duurt de stressreactie langer dan een paar minuten, dan neemt cortisol het over. Cortisol is van nature aanwezig in je lichaam; je hebt het namelijk ook gewoon nodig om uit je bed te kunnen komen en aan het werk te gaan. De mate van cortisol is echter wel belangrijk: te veel cortisol (lees: chronische stress) heeft een negatief effect.
Zo is cortisol een katabool hormoon. Dat wil zeggen dat het opgeslagen voedingsstoffen uit de cellen haalt en voert aan de hersenen en spieren. Dat is bij volwassenen al een beetje jammer van de aangelegde voorraden, maar bij een kind is het desastreus. Het hele wezen van een kind is er immers op gericht om voedingsstoffen op te slaan en te gebruiken om te kunnen groeien & bloeien (in het Engels zo mooi ‘to thrive’ genoemd).
Meer lezen: Gezond van mond tot kont, De poepdokter bakt ze bruin, Droomsterren.
Oorzaken van stress
Maar hoe raakt een kind nu precies gestrest? Net als bij volwassenen kunnen er veel verschillende oorzaken zijn. Geestelijke stressproblemen komen ook bij kinderen voor. Denk bijvoorbeeld aan een kind dat slim genoeg is, maar door omstandigheden toch niet goed mee kan komen op school. Of iets jonger – als ze je eigenlijk van alles zouden willen vertellen, maar zich nog niet goed kunnen uitdrukken. Megafrustrerend.
Daarnaast is het belangrijk je te realiseren dat kinderen heel gevoelig kunnen zijn voor stress uit de omgeving. Net zoals ze in het prille begin hun eigen temperatuur nog niet kunnen reguleren, vormen kinderen ook psychisch-emotioneel vaak nog een eenheid met hun ouders of verzorgers. Wij zien het veel in onze praktijk: kinderen met ontlastingproblemen die pas écht overgaan als de ouders hun eigen stressprobleem oplossen.
Ga maar na: als je collega niet lekker in zijn vel zit, voel jij dat ook op je klompen aan. Een kind pikt ook van alles op uit zijn omgeving. En als je weet hoe dicht je kind bij je staat, snap je ook dat jouw nervositeit of ruzie met iemand (zelfs als je het bij je kind vandaan probeert te houden) een behoorlijke impact kan hebben.
Soms hebben kinderen te weinig ‘down-time’: veel speelafspraakjes, clubjes en sociale kinderzaken kunnen ervoor zorgen dat je kind overprikkeld raakt, zelfs als het allemaal leuke dingen zijn. Urenlang simpelweg in een hutje spelen kan een kind heel veel goed doen.
Knuffelen is een goed tegengif voor stress
Ook lichamelijke stress komt voor bij kinderen. Bij baby’s stijgt de cortisolspiegel bijvoorbeeld als ze alleen liggen te huilen. Pak je ze op en houd je ze vast, dan daalt het gehalte aan stresshormonen weer.
Andere oorzaken van lichamelijke stress zijn onder andere de aanwezigheid van parasieten of andere ziekteverwekkers (toch weer die buikpijn!) en onontdekte voedingsovergevoeligheden. Met name bij kinderen die last hebben van buikklachten, eczeem en hooikoorts is het goed om de lichamelijke oorzaken (voeding, darmflora) mee te nemen, want daarmee pak je de bron van zowel de stress als de andere klachten in één keer aan.
Symptomen & gevolgen van stress
De truc is om stress bij kinderen te herkennen. Elk kind zit weleens wat minder in zijn of haar vel. Zeker rondom de vakanties en feestdagen wil de druk nog weleens te veel worden. Een paar nachten vroeg naar bed en een beetje rust is meestal al voldoende om je kind weer terug in balans te krijgen.
Vertoont je kind ook buiten dit soort periodes stressgedrag, dan is dat vaak wat moeilijker te herkennen. Het kan ook alle kanten op: je kind kan huilerig en dreinerig worden, maar juist ook heel stil en teruggetrokken. Doodmoe, of juist druk en springerig. Ik denk dat we veilig kunnen stellen dat ieder gedrag dat buiten het normale patroon van je kind valt, een teken zou kunnen zijn van stress.
Heeft je kind veel of vaak stress, dan kun je dat ook lichamelijk terugzien. Niet alleen buikpijn, maar ook andere signalen kunnen wijzen op stress. Zo kan nagelbijten een manier zijn om iets van de verbruikte mineralen terug te krijgen in het lichaam. Voortdurend met de benen wiebelen kan een gevolg zijn van magnesiumtekort of een verminderde aanmaak van de ‘rustneurotransmitter’ GABA. Niet kunnen slapen kan eveneens wijzen op een tekort aan magnesium of aan de ‘veiligheidsneurotransmitter’ serotonine. En een kind dat zich moeilijk kan concentreren heeft misschien alle Omega-3-vetzuren al verbruikt door de stressreactie.
Tegengaan van stress
Stel, je kind heeft stress. Dan ga je op zoek naar de oorzaak – spelen er lichamelijke oorzaken mee, of moet je kind misschien niet én op vioolles én op schaken én op judo? Maar soms valt een situatie tijdelijk niet op te lossen. Een scheiding of verhuizing bijvoorbeeld, brengt nu eenmaal stress met zich mee.
Een goed tegengif voor onvermijdelijke stress is… knuffelen! Een goede knuffel zorgt ervoor dat er oxytocine vrijkomt. Oxytocine gaat de schadelijke aspecten van cortisol tegen en zorgt juist dat er voedingsstoffen worden opgenomen in de cellen. Een ander hormoon dat de stressbestendigheid bevordert, is DHEA. Je lichaam maakt dit aan uit cholesterol (dat dus heus niet alleen maar ongezond is). Voor de aanmaak ervan heb je vetten nodig. Een extra klontje roomboter, kokosolie of scheutje olijfolie over de groenten van je kind zijn dus een prima idee.
Die groenten zelf trouwens ook, want die bevatten vezels die de darmflora voeden. En laat die darmflora nu een positieve invloed hebben op stress en emoties! Er is zelfs aangetoond dat vrouwen met een stressstoornis die gefermenteerde voeding kregen, zich veel rustiger voelden. En zo zijn we toch weer terug bij die buik.
Verder lezen
Nienke Gottenbos is ‘eigenwijs voedingskundige’, en oprichtster van De Groene Vrouw. Ze behandelt mensen voor uiteenlopende gezondheidsklachten, en maakt daarbij gebruik van haar kennis over en eigen kijk op voeding, darmflora en kruiden. Via haar blog lees je regelmatig logische en verrassende zaken over voeding & gezondheid.
