Nog een paar maanden en dan is het zover: groep 8 gaat de eindtoets maken. Zo’n toets is vaak een hele gebeurtenis in een gezin, maar voornamelijk voor het kind zelf natuurlijk. Veel ouders vinden de citotoets erg belangrijk, omdat het deels bepaalt welk advies jouw kind voor het voortgezet onderwijs krijgt.
Reclames voor citotraining vliegen ons om de oren. Onafhankelijke bureaus bieden trainingen aan waarin kinderen kunnen oefenen of getraind worden om de citotoets beter te kunnen maken. Zo’n training varieert van vier tot acht bijeenkomsten en kost meestal veel geld. Ik zie bedragen van 200 tot 300 euro per training voorbij komen en dat terwijl het kind evengoed in een groepje van 6 tot 8 kinderen zit. Of het beter maken daadwerkelijk lukt weet je natuurlijk nooit, want de toets wordt maar één keer gemaakt.
Hoe de training wordt ingevuld verschilt. Het ene bureau kiest voornamelijk voor faalangstreductie, terwijl het andere bureau veel bijles geeft. Op alle bureaus worden veel oefentoetsen gemaakt, dat zijn vaak citotoetsen van eerdere jaren. Het zou zomaar kunnen dat een kind dat deze training volgt de citotoets beter maakt dan de verwachting was, waardoor het een hoger advies krijgt. Bijvoorbeeld havo in plaats van vmbo-tl, of misschien wel vwo in plaats van havo. Op het eerste gezicht lijkt dat winst, maar het gaat hier alleen om de toelating!
Ik zie kinderen vechten tegen de teleurstelling: wéér een onvoldoende
In mijn werk zie ik regelmatig leerlingen die moeten knokken om het niveau dat zij volgen te halen. Om voldoendes te halen. Ik zie ze vechten tegen de teleurstelling: wéér een onvoldoende. Ik zie ze krimpen in gesprekjes over de cijfers, met uiteindelijk het gesprek over afstromen. Een kind dat onderwijs volgt op een te hoog niveau, dat dagelijks de strijd aan moet gaan met zichzelf, met zijn of haar ouders en leraren, kan zelfs gedragsproblemen in de hand werken.
Op het hoge niveau, waar je kind dankzij de citotraining is gekomen, zal hij of zij uiteindelijk door de mand vallen, hoeveel particuliere huiswerkbegeleiding je ook inkoopt. Extra begeleiding voor een zwakker onderdeel is prima, maar als de rest van de vakken ook heel moeilijk is, komt je kind in de problemen.
De sfeer die jij als ouder rond de citotoets creëert is van cruciaal belang. Sommige kinderen bezwijken onder de druk en zullen juist veel slechter presteren. Joyce van den Bogaard (moeder van Lotte, 11 jaar) beaamt dit. ‘Mijn dochter is juist gebaat bij een heel ontspannen voorbereiding, een niks-aan-de-hand-sfeertje. Zo wil ik er ook met haar naartoe leven. Ik zie er zelf vooral tegenop, omdat ik het onnodig belastend vind, waar door de buitenwereld de druk onevenredig hoog wordt opgevoerd. Ik heb daar zelf geen last van, maar ik vind het vervelend voor de kinderen die hem moeten gaan maken.’ Joyce is er niet van overtuigd dat haar dochter de toets beter zal maken door veel oefening, omdat de oefening weleens teniet zou kunnen worden gedaan door de onevenredige hoge druk die het kind voelt om vervolgens te moeten presteren. ‘Want ja, als je geoefend hebt mag je helemaal niet meer falen.’
Ouders mogen verwachten dat de groepsleerkracht de klas prima zal voorbereiden op de toets. In de klas worden toetsen van eerdere jaren geoefend, zodat de kinderen de vraagstelling kennen. De rest hebben ze in de voorgaande jaren geleerd. De mate waarin ze het beheersen zal uit de uitslag blijken, maar het belangrijkste is dat jouw kind naar het type voortgezet onderwijs zal gaan dat aansluit op zijn of haar niveau, zodat de persoonlijke talenten kunnen worden ontdekt en benut.
Maaike Lauret – Verbeek is lerares
