Kleuters die het liefst elke dag samen spelen, onafscheidelijk zijn en elkaar verrassen met lieve gebaren. Het kan er behoorlijk serieus aan toe gaan. Bestaat het koppel uit een jongen en een meisje dan wordt er al snel gevraagd of ze verliefd zijn of : ‘Gaan jullie later trouwen?’. Maar is dat eigenlijk wel een handige vraag om te stellen? En is er wel sprake van echte verliefdheid? We vroegen het psycholoog-seksuoloog Sanderijn van der Doef.
Het etiket verliefd plakken wij
Kleuterverliefdheid is een specifiek gevoel wat kinderen al kunnen hebben vanaf dat ze drie of vier jaar oud zijn. Het is helemaal echt maar qua diepgang niet hetzelfde als de gevoelens die pubers of volwassenen ervaren zo legt Sanderijn uit. Alle emoties van kinderen zijn vergelijkbaar met later, maar ze voelen het in andere mate omdat de emoties zich nog moeten ontwikkelen. Het is van ons dat kinderen leren om hun gevoelens een naam te geven. Vanuit zichzelf spreken kinderen bijvoorbeeld niet van verliefdheid. Dat is een aangeleerd woord.
Hoe je met emoties omgaat, leer je in de eerste plaats van je omgeving
Vandaar ook dat ook jongens kunnen spreken over verliefd zijn op hun beste vriend zonder dat daar homoseksuele gevoelens aan ten grondslag hoeven te liggen. Want ze kunnen, hoe klein ook, wel heel goed aangeven dat ze meer gevoelens voor iemand hebben. Zo spreken kleuters bijvoorbeeld over een speciaal gevoel waarmee ze willen zeggen: deze persoon betekent meer voor me dan anderen. Ze hebben er nog geen explicietere bewoording voor vanwege de nog beperkte woordenschat. Vriendschap en vriendje-vriendinnetje zijn kennen ze wel. Het is vaak de omgeving die er een etiket opplakt. Kinderen nemen dit vervolgens over en praten dan over verliefd zijn en trouwen. Het is volgens Sanderijn belangrijk om deze gevoelens niet te bagatelliseren. Spreekt je kleuter over een speciale vriendschap of over verliefdheid zeg dan vooral niet dat dat nog helemaal niet kan. Het is namelijk net als alle andere gevoelens zoals verdriet, blijdschap en boosheid een belangrijk en echt gevoel. Toon belangstelling en stel vragen. Kinderen gaan hierdoor nadenken over gevoelens, leren er woorden aan te geven en worden zich ervan bewust. De expressie van emoties, zo vertelt Sanderijn, wordt op elke leeftijd anders gedaan. Hoe je met emoties omgaat, leer je in de eerste plaats van je omgeving. Het is daarom belangrijk om hier aandacht aan te besteden.
Pak deze boeken erbij: Kleine mensen grote gevoelens, Ik vind jou lief
Hebben kinderen vlinders in hun buik?
Vanaf dat kinderen zo’n zes of zeven jaar zijn benoemen ze soms al de maagstreek of navel wanneer je ze vraagt dat speciale gevoel aan te duiden. En vanaf zeven jaar spreken kinderen over daadwerkelijke vlinders in de buik. Dat hebben ze tegen die tijd vanuit de omgeving gehoord en overgenomen. Wil je precies weten hoe het bij jouw kind zit? Vraag het gewoon, raadt Sanderijn aan. Sommige kinderen zeggen dan ‘In mijn buik’. Maar heel veel ook niet. Zo sprak mijn zoon over zijn hart. Het is voor kinderen fijn en belangrijk wanneer je interesse toont in hun gevoelens en vriendschappen.
Vraag je kind zelf hoe het zit
Je kunt bijvoorbeeld vragen stellen als: ‘Wat doe je graag samen? Hoe voelt het als je met elkaar speelt?’ Wanneer jonge kinderen het over verliefdheid hebben bedoelen ze trouwens niet kussen of vrijen, benadrukt Sanderijn. Dat speelt op die leeftijd nog helemaal niet. Hebben kinderen het daar wel over, dan is dat overgenomen vanuit de omgeving of iets wat ze hebben gezien. Spreken ze over trouwen dan gaat dit meestal over later als ze groot zijn. Verplaats je daarom in je kind en onderzoek wat de vriendschap voor hem betekent in plaats van er zelf betekenis aan te geven.
Wat voelt je kind als het niet wederzijds is?
Kleuterliefde is prachtig om te zien, maar wat als de liefde niet wordt beantwoord? Kleuters kunnen zeker te maken krijgen met liefdesverdriet en dat is ook op deze leeftijd diepgaand vertelt Sanderijn. Het kind wordt in zijn kwetsbaarheid afgewezen en dat doet pijn. Dat staat los van leeftijd. Kinderen kunnen na zo’n ervaring dan ook enorm van slag zijn. Toon begrip en erken het verdriet. Troost ze en bagatelliseer het vooral niet! Het erkennen van gevoelens, ook als ze heel verdrietig en moeilijk zijn, is zeer belangrijk. Het ontkennen ervan maakt ze niet minder heftig en ze verdwijnen er ook niet van. Praat het niet weg door te zeggen dat het allemaal wel meevalt en laat dooddoeners liever achterwege. Benoem dat je getroost kunt worden en hoe fijn dat kan zijn. Je kunt ook vragen wat je (samen) kunt doen om dit gevoel te verminderen. Doe suggesties wanneer ze het niet weten. Afleiding werkt bijvoorbeeld goed bij volwassenen en soms ook bij kinderen. Speel samen een spelletje of maak een wandeling.
Nog een paar gouden tips van Sanderijn
Wanneer je nu met je kind praat over gevoelens, verliefdheid en alles wat daarbij komt kijken dan investeer je in de toekomst. Later zullen dit soort gesprekken dan niet ineens nieuw zijn. Je kind heeft leren praten over gevoelens en is gewend dit met jou te bespreken. Benoem tijdens de gesprekken zelf termen als verliefdheid of trouwen niet. Hoe verleidelijk en schattig het ook kan zijn om dit wel te doen. Je geeft er daarmee een lading aan die ze zelf niet beleven. Daarnaast kan het ook gebeuren dat wanneer je vraagt of ze later gaan trouwen de ene ‘Ja!’ verzucht en de ander hartgrondig ‘Nee!’ verkondigt. Dat zorgt alleen maar voor onnodig verdriet terwijl ze daarvoor nog heerlijk samen speelden. Zonde toch? Huppelt je kind met zijn liefde hand in hand over de speelplaats dan gaan oudere kinderen vaak roepen dat ze gaan trouwen of verliefd zijn. Op dat moment komen de vragen over verliefdheid, trouwen en wat dat precies is vanzelf en kun je er samen over praten.
Meer lezen?
Kleine mensen grote gevoelens, Sanderijn van der Doef
Ik vind jou lief, Sanderijn van der Doef
Koning en koning (in het Duits nog wel verkrijgbaar)
Verrassingsdoosjes en toverpiemels: een gezonde seksuele ontwikkeling
