Bevallen: voor vaders maakt het ook veel uit hoe de bevalling verloopt. De Geboortebeweging organiseert in december de actie “#genoeggezwegen”. Moeders, maar ook vaders laten hun stem horen. Door middel van het online plaatsen van foto’s en verhalen wordt een platform gecreëerd voor het bespreekbaar maken van negatieve en traumatische ervaringen van vrouwen in de geboortezorg. Het resultaat is een serie foto’s van pijnlijke, eenzame, verdrietige en choquerende verhalen van vrouwen die niet gehoord en gezien werden door verloskundigen, gynaecologen of verpleegkundigen. Van interventies als toucheren, vliezen breken of het zetten van een knip zonder toestemming, tot respectloze opmerkingen als ‘als je nu niet beter je best gaat doen…’.
De geboorte van je kind is een ervaring die niet meer over kunt doen
Taboe
Het probleem met deze ervaringen is niet alleen de negatieve of traumatische ervaring zelf, maar ook het feit dat er een enorm taboe rust op het bespreken van deze ervaringen. Omdat het om intieme gebeurtenissen gaat en omdat de relatie met een zorgverlener een afhankelijke relatie is.
Veel vrouwen kijken negatief terug op hun bevalling, met soms blijvende gevolgen. Het is belangrijk dat daar aandacht voor is. En ik heb bewondering voor de vrouwen die op deze manier hun verhaal durven te vertellen. De focus ligt vaak meer op de protocollen rondom de baby dan op de moeder, niet zonder gevolgen. Alleen door dit te laten zien, kan het veranderen.
Vertrouw je vrouw in het geboorteproces
Mannen
Tussen de vele foto’s van vrouwen zitten ook een paar foto’s van mannen. Uit die verhalen spreekt de onmacht, de woede en de angst die mannen kunnen ervaren op de momenten tijdens de bevalling wanneer de zorgverlener respectloos of onvolledig is. Een van de mannen schrijft: ‘Mijn vrouw – zelf verloskundige – schreeuwt tijdens het persen dat ze geen knip wil. De verloskundige heeft al verdoofd en staat klaar met de schaar. Mijn vrouw roept dat het CTG prima is en dat een knip onnodig is. En ik twijfel, omdat ze me bang maken met de gezondheid van mijn kind.’
Je vrouw draagt zorg voor de geboorte van jullie kind, jouw taak als man is om de bevalling mogelijk te maken
Onmacht
Voor veel mannen zal die laatste opmerking herkenbaar zijn. Je positie tijdens de bevalling is vaak een lastige. Je voelt niet wat je vrouw doormaakt, maar je hebt ook niet de kennis en de ervaring van de professionele zorgverlener. Sommige vaders gaan pal voor hun vrouw staan en zorgen dat een respectloze gynaecoloog de verloskamer niet meer binnenkomt. Maar veel meer vaders zullen zich door twijfel of angst terugtrekken, de zorgverleners hun gang laten gaan en er zo goed mogelijk voor hun vrouw proberen te zijn.
Deze actie brengt hopelijk het gesprek tussen zwangere stellen en de zorgverleners naar een ander niveau. Zodat iedereen hier – zonder te twijfelen aan alle goede bedoelingen en zorg voor een goede afloop van iedere bevalling – lering uit zal trekken. Maar tegelijkertijd is het een illusie om te denken dat dit soort situaties uiteindelijk nooit meer voor zullen komen.
Je kunt beter zelf de regie kunt houden, dan te hopen dat een ander er voor zorgt dat alles wel goed zal verlopen. En daarom vind je hier 5 manieren waarop je je als vader kunt voorbereiden op de geboorte van je kind en wat je in dat proces allemaal tegen gaat komen.
Bereid je serieus voor
Hoe meer je denkt ‘ik laat het allemaal wel over me heen komen’, hoe groter de kans dat er tijdens de geboorte dingen gebeuren met je vrouw of je kind die je liever niet had zien gebeuren. Bespreek met je partner jullie wensen en communiceer dit – eventueel via een bevalplan – naar de zorgverleners. In een bevalplan staat al jullie wensen rondom de bevalling. Realiseer je goed waar diverse ingrepen en procedures over gaan. ‘Inknippen’ klinkt misschien niet heel dramatisch, maar besef wel dat er een schaar wordt gezet op de gevoeligste en meest intieme plek van je partner. Dat geldt ook voor toucheren. Een verloskundige of gynaecoloog zal misschien zeggen dat het noodzakelijk is om te toucheren om de vordering van de geboorte te controleren. Maar jullie bepalen wel degelijk of dit gebeurt, op welke manier het gebeurt en hoe vaak. Daarnaast neemt iedere ingreep ook een bepaald risico met zich mee. Zorg dat je hier van te voren van op de hoogte bent, zodat je tijdens de bevalling minder overvallen wordt.
Overweeg een thuisbevalling
Als je thuis kunt bevallen, overweeg dat dan ook echt als serieuze optie. Veel stellen bevallen poliklinisch in het ziekenhuis voor ‘de zekerheid’. Maar uit diverse onderzoeken blijkt dat thuis bevallen minstens zo veilig is als in het ziekenhuis. Daarnaast vinden er minder ingrepen plaats tijdens een thuisbevalling – en ontloop je dus ook de bijbehorende risico’s. Daarnaast is het grote voordeel van thuis bevallen dat de hele geboorte veel meer op jullie manier en in jullie sfeer plaats zal vinden. De verloskundige is immers bij jullie op bezoek, in plaats van dat jullie te gast zijn in het ziekenhuis. En je hebt, in tegenstelling tot in het ziekenhuis, bijna altijd maar met één verloskundige te maken. Dat maakt het allemaal een stuk overzichtelijker.
Het is bij wet geregeld dat een zorgverlener alleen na uitleg en met toestemming een bepaalde interventie mag uitvoeren
Houd de regie
Een zorgverlener verleent zorg aan je vrouw en jullie baby. In principe staat een zorgverlener dus in dienst van jullie. Daar hoef je het verder niet over te hebben, maar het is wel belangrijk om te beseffen. Want het betekent ook dat jij ten alle tijde zelf de regie houdt. Je kiest ervoor om mee te gaan in een advies, ingreep of een behandeling die de zorgverlener adviseert. Of niet. Vraag dan ook om uitleg als een zorgverlener iets wil gaan doen – zoals een intern CTG, het plaatsen van een katheter – en neem de ruimte om dit te overleggen met je partner. Het is zelfs bij wet geregeld dat een zorgverlener alleen na uitleg en met toestemming – informed consent – een bepaalde interventie mag uitvoeren.
Vertrouw je vrouw en neem het voor haar op
Vertrouw je vrouw in het geboorteproces. Zij is de enige die precies kan voelen wat er in haar lijf gebeurt. Maar hoe meer gedoe er rond de geboorte is, hoe meer ze van dat gevoel wordt afgeleid. De geboorte is een proces dat makkelijk verstoord kan worden. Bij een ideale bevalling trekt een vrouw zich helemaal terug in zichzelf en kan het kind zonder hulp en ingreep geboren worden. Zo gaat het al honderdduizenden jaren. Je vrouw draagt zorg voor de geboorte van jullie kind, jouw taak als man is om de bevalling mogelijk te maken. En dat doe je door te zorgen dat je vrouw zo min mogelijk wordt afgeleid. Zorg voor haar en zorg dat er goed voor haar gezorgd wordt, laat zo min mogelijk mensen bij de bevalling die daar niets te zoeken hebben en pak de rol als aanspreekpunt. Je vrouw en je kind rekenen op je, de bevalling is je eerste grote verantwoordelijkheid als vader. Jij kunt hier echt het verschil maken. Neem je verantwoordelijkheid en laat je niet aan de kant zetten.
Trek een grens
Zoals de Romeinse keizer Marcus Aurelius zei: ‘Als je ’s ochtends wakker word, zeg dan tegen jezelf: De mensen met wie ik vandaag te maken krijg zullen bemoeizuchtig, ondankbaar, arrogant, oneerlijk, jaloers en nors zijn.’ Waarom zijn mensen soms arrogant en nors? Niet omdat ze jou opeens tegenkomen, maar omdat mensen nu eenmaal zo zijn soms, net als jijzelf. Maar als je er op voorbereid bent, dan hoef je je er niet over te verbazen. Trek een vervelende opmerking van een zorgverlener je dan ook niet persoonlijk aan. Het zegt vaak meer over de ander dan over jou. Máár: trek wel je grens in wat je rondom je vrouw en je kind laat gebeuren!
Het mogelijke gevolg van een actie als ‘#genoeggezwegen’ is dat je als zwanger stel je gaat voorbereiden op verschrikkelijke situaties en respectloze zorgverleners. En dat lijkt me goed. Er is een grote kans dat je niet in een vervelende situatie terecht komt. Als je een zorgverlener treft die respectvol en zorgvuldig is en het ‘informed consent’ in de praktijk brengt, hoeft er niets aan de hand te zijn. Maar je moet niet je ogen sluiten voor het geval dat het niet loopt zoals je zou willen. Wees erop voorbereid. De geboorte van je kind is een ervaring die niet meer over kunt doen. En van een vervelende of traumatische ervaring kun je lang last hebben. Dat kan na het zien van de tientallen foto’s van #genoeggezwegen niet anders dan duidelijk zijn.
Jeroen de Jong is vader van Thijn (2002), Noek (2005) en Roos (2008) en inspireert mannen de beste vader uit zichzelf te halen via praktijkvader.nl.
