Even helemaal niets: over de behoefte aan lanterfanten

door Gastauteur

Mijn zoon klimt graag. In onze buurt staan welgeteld veertien klimbomen, elk net een beetje anders. Een relaxboom, waar hij in klimt om te mijmeren. Een ‘Engelse boom’. En er is een boom bij de speeltuin, waarin hij als een aap van tak tot tak springt. Ondertussen lees ik een boek in de tuin. Of brei een babymutsje.

Dit klinkt gemakkelijker dan het is. Als ouder valt het niet mee om op je handen te zitten en je kind het zelf uit te laten zoeken. Men zegt wel dat het krijgen van kinderen betekent dat je je hart buiten je lichaam bent gaan dragen. Het is verleidelijk om onder die boom te gaan staan, klaar om te vangen, roepend: voorzichtig! Om je lieveling te omheinen met veilige hekken, en het klimmen te bewaren voor de met plastic kussens beklede indoor speeltuin.

Natuur

Toch doe ik mijn kind geen groter plezier dan me gewoon een tijdje niet met hem te bemoeien. Schoolkinderen zijn avonturiers, ontdekkingsreizigers van veld en steeg.

Onderwijskundige Maria Montessori stelt dat kinderen grote behoefte hebben aan zintuiglijke indrukken. Ze willen zelf in die modder roeren, zien hoe de donkere drab zich mengt met het grauwe water, hoe het wateroppervlak rimpelt en spat. Modder en zand aan de vingers voelen zijn wezenlijke ervaringen.

Mijn zoon komt gebutst en gehavend weer thuis

Ook Tom Hodgkinson, schrijver van het boek ‘Idle Parenting’, benadrukt dat natuur kinderen goed doet. Dat hoeven geen grootse wildernissen te zijn; de achtertuin of een braakliggend terrein hebben ook genoeg te bieden. Zelfs de kleinste achtertuin brengt de bioloog in kinderen boven. Stenen worden omgedraaid om pissebedden te bestuderen. Als een spin zijn prooi met draad omwikkelt, blijken stuiterende jongens en meisjes een onverwachte concentratie te hebben. Natuur brengt rust in drukke hoofden en het is nog leerzaam ook. Mijn zoon komt gebutst en gehavend weer thuis, elke schram verdiend met hands-on onderzoek.

Tijd

Kinderen hebben grote behoefte aan ‘lege’ tijd. Tom Hodgkinson zegt dat veel kinderen teveel aan georganiseerde activiteiten worden onderworpen. Doordat hun tijd wordt ingevuld door anderen, worden ze minder goed in zelf hun spel bedenken. Als de tijd van henzelf is, komt er ruimte vrij voor hun eigen verhalen. Veel hebben ze hiervoor niet nodig. Een tak is een geweer (tot zover mijn opvoedkundig verantwoorde poging geen speelwapentuig in huis te halen), of een toverstaf, of een auto (zoonlief zelf is dan een reus). Winkelspeelgoed is wat het is, maar die tak heeft duizend mogelijkheden. Kinderen rommelen tussen de struiken en klimmen in bomen, in hun hoofd zijn het oerwouden en bergketens. Ondertussen ontdekken ze hoe ver ze kunnen springen, ontwikkelen evenwicht en ruimtelijk inzicht. Ze bedenken oplossingen om van het schuurdak op de schutting te komen en hoe ze sloten kunnen oversteken. Volgens Hodgkinson levert dit kinderen, naast een portie handigheid, ook een dosis zelfvertrouwen op.

Flow

Juist als er geen volwassenen meekijken doen kinderen onmisbare ervaringen op. Vrij om onbespied hun gang te gaan kunnen kinderen helemaal opgaan in wat ze aan het doen zijn. Tijdens die ‘flow’-momenten komen hun interesses, vaardigheden en concentratie samen. ‘Lekker moeilijk’ noemt mijn zoon het wel: op de top van je kunnen bezig zijn. Volgens Maria Montessori is dit het moment dat je je als ouder (of leerkracht) op de achtergrond moet houden, omdat elke ‘goed zo’ het kind uit zijn concentratie haalt. Door zelf uit te vinden wat werkt en wat niet, leert een kind het meest. Tom Hodgkinson zegt ongeveer hetzelfde: opgroeien zou niet gestoord moeten worden door opvoedkundige pogingen het kind te kneden tot een bepaald eindresultaat. Een kind moet de ruimte krijgen om op te groeien tot wie hij is, aldus Hodgkinson.

In lege tijd komt ruimte vrij voor eigen verhalen

Veilig

Jean Liedloff gaat nog een stapje verder. Volgens haar is spelen zonder toezicht niet alleen onderdeel van de normale ontwikkeling van een kind, het is ook veiliger. Op basis van haar ervaringen bij een indianenstam in Zuid-Amerika schreef zij het boek ‘The Continuum Concept’. Het valt haar op dat de kinderen daar al vroeg wordt toevertrouwd een beetje op zichzelf te letten. Volgens Liedloff maken we kinderen kwetsbaar door ze continu te willen beschermen tegen mogelijke gevaren. Kinderen zijn geneigd om te voldoen aan de verwachtingen van hun ouders, aldus Liedloff. Daardoor valt een kind eerder als een ouder angstig naast hem staat te wachten. Andersom kan het positief werken als een kind het vertrouwen krijgt zichzelf te redden. Laat een kind los en hij ontdekt wat hij kan. En dat is vaak meer dan je denkt.

Dus neem ik mijn breiwerk, geniet van het zonnetje terwijl de kinderen de hort op zijn. Want mijn dochter gaat inmiddels haar grote broer achterna. En mijn moederhart? Dat went er wel aan.

Meer lezen?

The Idle Parent | Tom Hodgkinson | ISBN 9780141030357

The Continuum Concept | Jean Liedloff | ISBN 9780140192452

Montessori Concreet | Annemarie Moorman | ISBN 9789080404410

Boekentips

Word lid

In onze fijne online community verbind je met gelijkgestemden

Verder lezen

Naar een tropisch eiland met het hele gezin, wie wil dat nu niet?

Naar een tropisch eiland met het hele gezin, wie wil dat nu niet?

Blauw water, wit zand, kokosnoten en oneindige vrijheid. Droom jij er ook van? Je baby meenemen naar ongekende hoogten, maar dan wel tien uur lang twijfelen of je nu wel of niet borstvoeding mag geven in een vliegtuig. (spoiler: ja, het mag overal) Tropische hitte, en...

De natuur is lief

De natuur is lief

Is de natuur lief? Volgens Darwin draait het in de natuur om competitie. De slimste, sterkste en de meest aangepaste wint. Elkaar helpen is verspilde energie. Maar is dat ook zo? Zijn dieren ook sociaal? En is dat ‘lief’? Volgens kinderen en een beetje gevoelige...

Het Kiindfestival was een feest voor het hele gezin!

Het Kiindfestival was een feest voor het hele gezin!

Het zwoegen en zweten was het ruimschoots waard toen we het feestje op 19 september eindelijk met julllie allemaal konden vieren! Nelleke Bos was ook op bezoek en schreef over het Kiindfestival. Leuker konden wij het niet zeggen! Wil je volgend jaar ook komen? Zorg...

Bramenjam maken

Bramenjam maken

Zo vanaf eind augustus zijn bramen rijp, als je de plekjes weet te vinden, dan kun je met een beetje mazzel emmers vol plukken. Heerlijk om zo los te eten, maar het is voor kinderen nog leuker om het ergens in te verwerken. Wij zijn een...

Spelen met de vier elementen

Spelen met de vier elementen

Vuur, water, lucht en aarde: de vier elementen die in elke cultuur al eeuwenlang bekend zijn. Ze spelen een rol in natuurgeneeskunde, astrologie en in verschillende religies. Het zijn dan ook de meest machtige natuurkrachten die onze aarde te bieden heeft. Mensen...

De ontdektuin: een natuurgebied aan huis

De ontdektuin: een natuurgebied aan huis

Kinderen en de natuur zijn een goede combinatie. Het is leerzaam, uitdagend en gezond om buiten te zijn. Daarnaast kunnen kinderen zich er vaak heerlijk vermaken. Maar misschien heb je niet elke dag de tijd om lekker eropuit te gaan of heb je geen natuurgebied in de...

LEES GRATIS HET INTERVIEW MET ALFIE KOHN

Het interview met de grondlegger van het onvoorwaardelijk opvoeden in je mailbox? Je ontvangt meteen ook de Kiindnieuwsbrief vol inspiratie (uitschrijven mag).

Het is gelukt, we gaan een mail naar je typen! (check ook je spamfolder)

0