Herfst: Een lesje van de natuur

door Jannie

De natuur is leerzaam! Veel scholen halen elk seizoen de natuur het klaslokaal in. Bloemenkransen, eikelslingers, wintertaferelen en zelfs kuikentjes heb ik gezien. Nog leerzamer dan de natuur naar binnen halen, is midden in het groen op ontdekkingstocht gaan. Je hoeft er geen biologieles van te maken, observeren en onderzoeken is al genoeg.

Oudere kinderen kunnen een natuurboekje bij houden. In een leeg schriftje plakken ze blaadjes en maken ze aantekeningen. Ook zelfgemaakte foto’s kunnen hier een plaats in krijgen.

Herfst

De herfst is het oogstseizoen. Het Engelse woord harvest is verwant aan onze benaming voor het najaar. Niet alleen de bekende appels en peren, maar ook bonen, pompoen en selderie worden geoogst. Boeren zullen het land op gaan voor aardappels en bieten.
Uiteraard verkleuren en vallen de bladeren van de bomen. Dit is een prachtig schouwspel om samen met je kind van te genieten. De zomer is uitbundig, maar de herfst kan er ook wat van!

Verkleuren van bladeren

Eigenlijk verkleurt het blad niet van groen naar geel/oranje, maar zat het geel of oranje altijd al in het blad! De groene kleur verdwijnt, zodat de andere tint zichtbaar wordt. Dit komt omdat er minder licht op het blad valt en daarom vermindert de aanmaak van bladgroenkorrels. Dit noemen we ook wel chloroplasten: de groene kleurstof van het blad. Onder invloed van de kortere dagen sluit de boom ook de toevoer van voeding naar de bladeren af, wat de afbraak van bladgroenkorrels versnelt. Dit is nodig omdat de boom moet overwinteren.

De gevallen bladeren vormen letterlijk een bladerdeken; het houdt de aarde, de planten, de wortels en de kleine dieren warm. Het vormt ook voedsel voor verschillende diertjes, schimmels en bacteriën. Ook gevallen bladeren zijn dus nuttig. De natuur verspilt niets!

Verzamelen, verzamelen

In de herfst verzamelen dieren van alles om de winter door te kunnen komen. Mensen doen dit ook in de vorm van oogsten. Dit is dus het ideale moment om een natuurverzameling te maken.

Noten
Er zijn heel veel verschillende noten te vinden in de herfst. Beukennoten, hazelnoten, eikels, en (tamme) kastanjes. Zoek uit welke noot van welke boom komt. Je kunt er vervolgens mee knutselen. Gebruik ze bijvoorbeeld voor een herfstslinger. Sommige noten kun je natuurlijk ook eten. Dit lijkt me ook een onderzoekje waard. Walnoten zijn botanisch gezien geen noten, maar wel heel lekker! Wanneer je noten hebt verzameld en buiten op een schaal zet, kun je vanuit je woonkamer kijken hoe eekhoorns en andere dieren deze komen halen. Zij hebben deze noten nodig om de winter door te komen.


Paddenstoelen hebben hele spannende namen zoals eekhoorntjesbrood, elfenbankje, zwavelkopje of vliegenzwam

Bladeren
Probeer eens een kleurenverloop te maken met allerlei herfstbladeren. Van bruin naar rood, oranje, geel en groen.

Paddenstoelen
Vertel je kind dat paddenstoelen schimmels zijn. Paddenstoelen groeien graag op schaduwrijke plekken op boomstammen, op het grasveld of tussen de gevallen bladeren. Ze hebben ook nog hele spannende namen zoals eekhoorntjesbrood, elfenbankje, zwavelkopje of vliegenzwam. Het is niet vreemd dat deze schimmel de fantasie zo prikkelt.

Takkenwal
Van afgewaaide takken of snoeiafval kun je een takkenwal maken. In deze wal kunnen dieren zich verstoppen. Dit doe je door een paar stevige takken op een rij te zetten en deze een stukje in te graven. Ongeveer 40 centimeter verderop doe je dit ook. Hiertussen stort je al je verzamelde takken. Deze wal past perfect in een ontdektuin.

Wind en regen

Met een pluviometer en een windmolentje kun je veel leren over het weer. Misschien heb je zelfs wel een barometer in huis. Kijken naar de wolken geeft ook een schat aan informatie. Leg een dennenappel in de tuin. Hij staat open wanneer het droog is, als hij langzaam sluit, dan komt er regen aan. Probeer samen het weer te voorspellen.

Natuurspeurtocht

Het bos is een fantastische plek voor een speurtocht. Hier vind je noten, bladeren én paddenstoelen. Je kunt een route uitstippelen door stukjes dik garen om takken te knopen. Laat de kinderen onderweg dingen verzamelen. Trakteer iedereen op het einde van de tocht op een lekkere warme drank.

Mooie plekken

Fruitboomgaard
In het begin van de herfst zijn er nog een aantal appelplukdagen in verschillende boomgaarden.

De plassen op straat
Wanneer het regent hoef je niet binnen te blijven. Ga juist naar buiten en ontdek wat er met de regen allemaal te beleven is. Lees ook ons artikel Waanzinnige Winter voor meer inspiratie.

Bos
Het bos verandert in een oranjerodegele zee. Dit blijft elk jaar weer mooi.

Avondwandeling
Het wordt weer vroeg donker, het is daarom een mooie tijd om in het donker nog even naar buiten te gaan. Alles ziet er anders uit en dat is voor kinderen nog heel nieuw en spannend. Het is een hele belevenis in het donker

Vindselmuseum
Na al die activiteiten heeft je kind vast een hoop spullen gevonden. Hiermee kun je een vindselmuseum of -collectie maken. Zoek samen naar informatie over de spullen en schrijf bij alles op wat het is. Maak een uithangbord en uitnodigingen voor vriendjes en bespreek de openingstijden. Zo kunnen nog veel meer mensen iets nieuws leren van de natuur!

Lesje van de lente

Lesje van de zomer

Lesje van de winter

Boekentips

Word lid

In onze fijne online community verbind je met gelijkgestemden

Verder lezen

7 tips voor verre reizen met je kind

7 tips voor verre reizen met je kind

Verre reizen, dat is toch niet te doen met kleintjes? Nietwaar. Inmiddels zijn we met z'n vijven en wisselen we dicht-bij-huis-vakanties af met verre reizen. Zo zijn we deze zomer een maand door Laos en Thailand getrokken met onze kinderen van 3, 5 en 7 jaar. Het...

Wat begrijpen kinderen van duurzaam leven?

Wat begrijpen kinderen van duurzaam leven?

Vroeger zag ik in Sesamstraat een tekenfilmpje van een jongetje dat uitgebreid zijn tanden staat te poetsen en intussen achteloos het water uit de kraan laat lopen. Dat water komt uit een meertje naast zijn huis, met één heel grote vis erin. Het waterpeil zakt snel en...

Dit zijn de allerleukste achterbankboeken!

Dit zijn de allerleukste achterbankboeken!

Wat doe je met je kinderen tijdens die lange rit naar de camping in Frankrijk, Italië of Zuid-Limburg? Natuurlijk kunnen ze zich prima vermaken met de iPad of de dvd-speler. Jij hebt er dan geen omkijken naar en kunt je volledig overgeven aan je eigen gedachten (je...

Column: Terug van de wereldreis

Column: Terug van de wereldreis

Tijdens de rit naar huis zitten de kinderen in stevige autostoeltjes vastgeklikt, wat ze niet alle drie even goed kunnen waarderen. Ik neem het vertrouwde Nederlandse landschap in me op. De rechte wegen met witte strepen. De duidelijke borden langs de weg. De...

Even helemaal niets: over de behoefte aan lanterfanten

Even helemaal niets: over de behoefte aan lanterfanten

Mijn zoon klimt graag. In onze buurt staan welgeteld veertien klimbomen, elk net een beetje anders. Een relaxboom, waar hij in klimt om te mijmeren. Een 'Engelse boom'. En er is een boom bij de speeltuin, waarin hij als een aap van tak tot tak springt. Ondertussen...

Een recycletuin van kinderlaarzen en gebroken servies

Een recycletuin van kinderlaarzen en gebroken servies

In eerdere artikelen kon je al lezen over de ontdektuin, de kindermoestuin en de onkruidmoestuin. Gelukkig is er meer: de recycletuin! In plaats van naar het dichtstbijzijnde tuincentrum te gaan, loop je kringloopwinkels af, bekijk je kosteloos materiaal met...

GRATIS EDITIE KIIND

Lees Kiind stiekem lekker gratis. Download editie OER! Je ontvangt meteen ook de nieuwsbrief vol inspiratie - waarvoor je je ieder moment kunt uitschrijven.

Het is gelukt, we gaan een mail naar je typen! (check ook je spamfolder)

0