Jaarlijks is er half februari Warme Truiendag. Een initiatief van Klimaat Verbond Nederland om gezamenlijk wat energie te besparen. Het idee is simpel: trek allemaal een warme trui aan zodat de verwarming wat lager kan. Laat dit nou precies zijn hoe het in ons lijf ook werkt. Ben je goed op temperatuur dan bespaar je energie en kun je het voor andere doeleinden gebruiken. Je kind beschermen tegen de kou is één, maar warmte is van grotere betekenis als het gaat om hun ontwikkeling.
Onrijpheid en warmteregulatie
Wij hebben als mensen een lichaam dat nu eenmaal goed functioneert bij een innerlijke temperatuur van om en nabij de 37 graden Celsius. Ons lijf heeft allerlei trucjes paraat om deze temperatuur te behouden. Wanneer we het te warm krijgen gaan we zweten om af te koelen. Wanneer we het te koud krijgen gaan onze haartjes (onze vacht) overeind staan om warmte vast te houden; en gaan onze spieren samentrekken (rillen) om ons lijf weer op te warmen. Dat kost dus wel even wat energie! Een kind moet zijn warmteregulatie nog ontwikkelen, het lijf moet nog leren om rond die 37 graden Celsius te blijven en de trukendoos nog ontwikkelen om hem daarbij te ondersteunen.
Baby op temperatuur
In de baarmoeder is je baby altijd perfect op temperatuur geweest maar nu hij geboren is is hij totaal afhankelijk van zijn verzorger om warm te blijven. Zeker in de eerste maanden moet je als ouder extra alert zijn op de temperatuur van je baby. Zorg voor geschikte kleding en leg een warme kruik in bed. Met een hoofd dat een derde van hun lichaam beslaat en een open fontanel verliezen baby’s snel veel warmte. Voor de allerkleinsten onder ons is het noodzakelijk om een mutsje op te krijgen maar schroom als ouder niet om zeker het eerste jaar je kindje buiten of in een koel vertrek een (strik)mutsje te laten dragen. Vuistregel is: alle energie die het kind niet hoeft te verbruiken aan zijn warmteregulatie komt ten goede aan de groei (Bom, 2006).
Al zijn energie kan nu gaan naar groeien en ontwikkelen
Ziek zonder koorts
De onrijpheid van de warmteregulatie kan overigens ook zorgen dat je een belangrijk signaal als koorts mist, terwijl je kind wel ziek is. ‘In de eerste drie maanden lopen baby’s een aanzienlijk groter risico om ernstig ziek te worden van een infectie, dan daarna. Deze immunologische onrijpheid uit zich onder andere ook daarin, dat de jonge baby bij een infectie nog niet altijd koorts krijgt. Het lichaam is er dan nog niet aan toe om deze warmte op tijd te produceren.’ (Schoorel, 2014). Opletten dus!
Dragen doet groeien
Het dragen in een draagdoek is een van de makkelijkste manieren om er zeker van te zijn dat je baby op temperatuur blijft. Met jouw eigen lijf als kacheltje tegen die van je baby blijft hij altijd lekker warm. Al zijn energie kan nu gaan naar groeien en ontwikkelen. Het dragen van je baby heeft nog meer voordelen voor de fysieke groei. Namelijk de natuurlijke houding die de baby aanneemt in de draagdoek is goed voor de ontwikkeling van de heupjes, rug -en nekspieren.
Koude voetjes?
De temperatuur van de voetjes is een uitstekende graadmeter om te checken of de warmteregulatie van je kindje in orde is. De voetjes behoren warm aan te voelen. Gaandeweg ontwikkelt een kind zijn warmteregulatie, dit gaat hand in hand met de bewuste waarneming van warmte. Vraag je een peuter of hij koude voeten heeft dan zal hij aan zijn voetjes voelen om de vraag te beantwoorden. Vanaf ongeveer het derde levensjaar neemt de ontwikkeling gestaag toe en vanaf een jaar of 10, bij het begin van de puberteit, zou de warmtewaarneming in orde moeten zijn. (Schoorel, 2014).
Kleding en warmteregulatie
Het verwarmen van onze spruiten is dus belangrijk. Hun groei kost ontzettend veel energie. Door je kind goed te kleden bespaar je hem energieverlies en geef je hem de ruimte om zijn energie ergens anders voor te verbruiken. Maar hoe doe je dat dan je kind goed kleden? Er zijn een aantal factoren waar je op moet letten bij het kleden van je kind om zijn warmteregulatie te ondersteunen:
Klimaat: Als vanzelfsprekend houd je rekening met de temperatuur van de dag.
Lichaamsbouw: Een kind met weinig vet heeft het eerder koud dan een kind met een natuurlijke isoleerlaagje.
Ontwikkelingsfase: De 0 tot 4 jarigen zijn zich motorisch zo snel aan het ontwikkelen dat je als ouder stil moet staan bij de bewegingsvrijheid die het kind heeft in het kledingstuk en dat het op momenten van fysieke inspanning zijn warmte kwijt kan.
Materiaalkeuze: Welke eigenschappen heeft de textielvezel waar het kledingstuk van is gemaakt.
Eigenschappen van textielvezels
Katoen: De katoenvezel is veruit de meest gedragen textielvezel. Het wordt gemaakt van de katoenplant. Katoen is stevig, slijtvast, laat zich gemakkelijk verven en wassen. Katoen neemt vocht gemakkelijk op maar laat het daarentegen niet los. Het is luchtig en niet echt warm te noemen. Let op: niet-biologische katoen is op zeer milieuvervuilende wijze geproduceerd.
Wol: Dit is een dierlijke vezel. Wol heeft een aantal bijzondere eigenschappen. Doordat de haren van de wol gekroesd zijn zit er veel lucht in, wat prima isoleert. Daarbij sluit het niet af maar ademt het waardoor zweet kan worden afgevoerd. Wol kan veel vocht uit de lucht opnemen zonder dat het nat aanvoelt. Voor niet-biologische wol geldt, dat er milieuvervuilende productieprocessen aan te pas komen en bovendien wordt er minder rekening gehouden met het welzijn van het dier.
Zijde: Een dierlijke vezel die goed vocht kan opnemen en fantastisch isoleert. Bij warm weer voelt het koel aan en bij koud weer is het lekker warm om te dragen. Zijde ademt. Ook voor niet-biologische zijde geldt dat er milieuvervuilende productieprocessen aan te pas komen.
Synthetische vezels: Dit zijn kunstmatige vezels. De oudste en bekendste is waarschijnlijk nylon. Inmiddels zijn er tal van vezels bijgekomen en de verschillende vezels hebben verschillende eigenschappen. In vergelijking met natuurlijke vezels ademen synthetische vezels slecht waardoor warmte niet kan worden afgevoerd en je er sneller in gaat zweten. Voordelen van synthetische vezels zijn de slijtvastheid en het gemak in onderhoud. Synthetische vezels worden op een milieubelastende wijze geproduceerd.
Het warmhouden van je kind is meer dan hem wat kleding aantrekken. Ben je als ouder bewust van de leeftijd en de ontwikkelingsfase van je kind en houdt vast aan de vuistregel dat alle energie die het kind niet hoeft te verbruiken aan zijn warmteregulatie ten goede komt aan zijn groei.
Bronvermelding
Bom, P. & Huber, M. (2006). Groeiwijzer nul tot één jaar. Voeding en verzorging. Zeist: Christofoor.
Schoorel, E. (2014). Warmte. Het belang van warmte voor het opgroeiende kind. Zeist: Christofoor.
Nina Neeltje is pedagogisch medewerker, blogger en moeder van twee jongens.
