Vaginaal bevallen na een keizersnede is een dingetje. Het heeft zelfs een eigen afkorting: VBAC (vaginal birth after ceasarian). Wanneer is het een goed idee?
Na een keizersnede vaginaal bevallen, is niet vanzelfsprekend in geboorteland. Niet omdat het niet ‘mag’, hoor. Integendeel: alles mag. Als het gaat om bevallen, ben je vrij om te kiezen waar en hoe je dat wilt doen. Lees ook dit artikel over je opties bij je bevalling. Maar zwangere vrouwen die eerder een keizersnede hadden, worden vaak gewezen op de (vermeende) risico’s van het vaginaal bevallen. En niet zo vaak op de voordelen voor moeder en kind.
Rekenmodel bevallen na een keizersnede
Als je na een keizersnede weer in verwachting raakt, is de kans groot dat je weer bij dezelfde zorgverlener belandt als bij de vorige geboorte: de gynaecoloog. Gynaecologen kijken anders naar bevallingen dan vroedvrouwen. Alleen al door het feit dat ze niet bij je thuis komen om je bij te staan bij de geboorte bij jouw kindje, hebben ze een andere bril op. Een medische. En door deze medische bril wordt graag een kansberekening gedaan hoe groot de kans is op een succesvolle vaginale bevalling. Volgens de Nederlandse vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie (NVOG) en de beroepsorganisatie van verloskundigen (KNOV) heeft de moeder de keuze: ‘een keizersnede of vaginaal proberen’. De gynaecoloog heeft een heus rekenmodel om te bepalen hoe groot de kans op een succesvolle poging zou kunnen zijn.
Jij bent vrij om te kiezen waar en hoe je wilt bevallen
Vertrouwen
Het feit dat de vereniging spreekt over vaginaal ‘proberen’ en er een rekenmodel op loslaat, getuigt van weinig vertrouwen. De winkansen variëren overigens van 40% tot 90%, dus er is best veel speelruimte. Overigens wordt in de voorlichting van het NVOG met geen woord gerept over de optie om thuis te bevallen. Bij ‘vaginaal proberen’ staat automatisch dat je in het ziekenhuis bevalt en de hartslag van de baby voortdurend wordt gemonitord. Dat noemen ze een zogenaamde trial of labor after ceasarian (TOLAC), een proefbaring. Dat is blijkbaar het protocol, maar dat betekent niet dat je niet thuis mag bevallen. Zoals gezegd, jij bent vrij om te kiezen waar en hoe je wilt bevallen.
Sommige dingen zijn niet meetbaar
Cijfers
Cijfers zijn niet altijd handig als het gaat om zoiets intuïtiefs en instinctiefs als baren. Sommige dingen zijn gewoon niet meetbaar. Zoals de eigenwaarde van een vrouw, haar autonomie of de hechting tussen moeder en kind. En het is niet echt stimulerend als je laag scoort met het rekenmodel, terwijl bevallen voor een groot deel afhangt van (zelf)vertrouwen. Toch gaan we voor het idee nog wat cijfers bekijken.
Uterusruptuur
Bij het bepalen of je het wel of niet ‘vaginaal wil proberen’ wordt vaak genoemd dat er een risico is dat het litteken van de keizersnede op de baarmoeder kan scheuren (uterusruptuur). Littekenweefsel is minder elastisch dan gewoon weefsel. Die kans is bij een spontane bevalling 0,2% (2 op de 1000 vrouwen) wanneer er sprake is van een litteken in de baarmoederwand. Bij een ingeleide bevalling is de kans groter, namelijk 1 tot 1,5% (10 tot 15 op de 1000 vrouwen).
Statistieken
Even omgekeerd: van de duizend vrouwen die na een keizersnede vaginaal bevallen, blijft de baarmoeder bij 985 tot 998 vrouwen intact. Als het litteken wel scheurt, kan dat ernstige gevolgen hebben voor de baby. Niet voor alle baby’s, alhoewel elke baby er een te veel is. Volgens de statistieken overlijdt 8,7% en wordt 16,8% in slechte conditie geboren. Dat wil natuurlijk niemand. Ook de moeder kan gevaar lopen door de bloedingen. Bij complicaties is het ziekenhuis uiteraard de beste plek om snel te behandelen.
Redenen voor keizersnede
Uiteraard is het relevant om stil te staan bij de redenen voor de eerdere keizersnede. Het scheelt nogal of je een keizersnede hebt gekregen omdat je baby in stuit lag, of omdat je onvoldoende ontsluiting kreeg. De kans dat ook deze baby weer in stuit ligt, is klein, behalve als de baarmoeder een afwijkende vorm heeft. En dan nog. Ook als je baby deze keer in stuit ligt, hoef je niet per se een keizersnede. En ook als je de vorige keer onvoldoende ontsluiting kreeg, betekent dat nog niet dat dat je deze keer weer overkomt.
Langzame ontsluiting
Duurde de bevalling bij de vorige baby te lang? Kijk eens naar de omstandigheden waarin je bent bevallen. Veel eerste bevallingen vorderen ‘langzaam’. Heb je wel de ruimte gekregen om alle fases van de geboorte rustig te doorlopen of was er iemand (jijzelf of een zorgverlener) ongeduldig? Was je vrij om te bewegen, zoals wandelen en verticale houdingen aannemen? Is je voortgang misschien gestagneerd nadat er iets veranderde in je omgeving, bijvoorbeeld omdat je naar het ziekenhuis ging? Ben je ingeleid? Heb je de hele tijd op je rug in bed gelegen? Elke bevalling is anders, maar wellicht wil je deze keer een paar dingen anders doen, of pas je je verwachtingen aan. Heb je wel eens overwogen om een doula aan je zijde uit te nodigen?
Lees meer over bevallen met een doula.
Smal bekken
Als je een keizersnede gekregen hebt omdat je een te smal bekken zou hebben, ga je er misschien vanuit dat je ook deze keer weer een keizersnede moet. In verhouding denken veel vrouwen dat ze een te smal bekken hebben. Als de gynaecoloog dat zegt, impliceert hij dat je CPD (cefalopelvische disproportie) hebt. Dit is een afwijking waarvan bewezen is dat hij bijna nooit voorkomt, of in elk geval te vaak wordt gesuggereerd. CPD is een serieuze aangeboren afwijking, of het gevolg van bijvoorbeeld een bekkenletsel na een ongeluk. Bovendien is het nauwelijks te bepalen of een vrouw CPD heeft, aangezien het bekken tot wel 30% kan wijken tijdens de geboorte. Vooral als ze niet op haar rug hoeft te liggen, trouwens.
Tussen medisch en thuis bevallen zitten nog een paar opties
Te grote baby
Kon je de vorige keer niet vaginaal bevallen omdat je baby te groot zou zijn? Hoe kijk je daar op terug? Was je baby inderdaad heel groot? Vaak valt het achteraf reuze mee. De inschatting van het geboortegewicht van een baby is namelijk nogal discutabel. Serieus grote baby’s, oftewel baby’s met macrosomia, komen veel minder voor dan er beweerd wordt. Behalve dat een echo vaak verkeerd geïnterpreteerd wordt in de laatste fase van een zwangerschap, de informatie is simpelweg onvoldoende, is het hoofd van een grote baby gelukkig net zo flexibel als die van een kleiner soortgenootje. Dat hoeft een vaginale bevalling dus ook al niet in de weg te staan. En uiteraard is de baby die nu in je buik zit, helemaal zichzelf, met zijn eigen postuur, dat wellicht smaller uitvalt dan dat van zijn grote broer of zus.
CTG
Dat de NVOG graag het hartje van de baby continu gemonitord ziet, betekent automatisch dat de moeder tijdens de hele bevalling aan de ctg moet. De reden daarvoor is helder: als (als!) het litteken scheurt, kan het hartje van de baby dippen. Een dip in de ctg kan dus duiden op een verandering in de baarmoeder. Kan, dus het is niet gegarandeerd. Het zekere voor het onzekere dus. Overigens zijn er meerdere signalen die kunnen duiden op het scheuren; aanhoudende pijn buiten de weeën om, bloed in de urine of het plotseling wegvallen van de weeën. Een ctg heeft ook nadelen. Het is de vraag hoe betrouwbaar het is om de baby op deze manier te monitoren. Het blijkt dat het gebruik van de ctg het risico op overmatig ingrijpen vergroot, omdat het vaak afwijkingen weergeeft die er helemaal niet blijken te zijn. En je zit met kabels vast aan dat apparaat, dus is je bewegingsvrijheid op z’n zachtst gezegd nogal ingeperkt. Met andere woorden: je moet liggend de weeën opvangen, wat een bevalling niet echt bevordert, met als gevolg dat er weer vaker wordt ingegrepen. Is een ctg nu veiliger of juist onveiliger? Het is maar net hoe je het bekijkt.
Tussenoplossingen
Tussen helemaal medisch in het ziekenhuis bevallen en thuis bevallen zitten nog een paar opties. Je zou kunnen overwegen om onder begeleiding van je verloskundige in het ziekenhuis te bevallen, of om wel ‘medisch te gaan’, maar te vragen of de ctg weggelaten kan worden, voor zo lang er geen directe aanleiding voor is. Hoe dan ook, zal je moeten overleggen. Je zult moeten vragen of de gynaecoloog zijn rekenmodel eventjes, of heel lang, opzij legt om van mens tot mens te spreken. En niet alle verloskundigen willen een VBAC begeleiden, zelfs niet in het ziekenhuis. Een VBAC betekent dus in alle opzichten dat je de regie weer terug zult moeten pakken. Niet alleen over de bevalling zelf, maar al tijdens je zwangerschap. Maar dat is dan ook precies het doel: zelf weer de beschikking krijgen over je buik en je baby. Je autonomie terug te claimen. En dat kan voor een moeder die al een (spoed)keizersnede heeft ondergaan, nog wel belangrijker zijn dan bij een ander.
Gentle sectio
Mocht je kiezen voor een geplande keizersnede, dan kun je een spoedkeizersnede daarmee voorkomen. De voor- en nadelen van een keizersnede, gepland of niet, verdienen een apart artikel. Elke keizersnede is een risicovolle operatie. Ook na een eerste (of tweede) keizersnede zou een beslissing voor een herhaling een weloverwogen keuze moeten zijn. Vergeet daarbij vooral de optie voor een zogenaamde gentle sectio niet. Dat wil zeggen dat het medische team bij deze sectio (die nog steeds een serieuze operatie is) zich inzet voor een zachtere, rustigere start voor je baby, en bijvoorbeeld het licht dimt. Je houdt tot op zekere hoogte de regie over je eigen bevalling.
Lees ook hoe Valentine de regie van haar bevalling hield, tijdens haar gentle sectio.
Eigen beslissing
Of je vaginaal wilt bevallen na een keizersnede, is je eigen beslissing. Dus zorg dan ook dat het helemaal als je eigen beslissing aanvoelt. Laat je goed voorlichten, praat met ervaringsdeskundigen, zoek de hulpverlener die bij je past en goed naar je luistert, en overweeg maatregelen zoals een doula. Probeer je in je overwegingen niet blind te staren op de cijfers, maar ook je eigen gevoel de ruimte te geven. En als je eenmaal hebt besloten, is het nooit te laat om op je beslissing terug te komen. Jouw bevalling is jouw bevalling, ook na een keizersnede.
Bronnen:
Dit artikel is tot stand gekomen met ondersteuning van Yvon Noordermeer, Vroedvrouwen Rotterdam. Fotografie: stock.
Meer lezen:
Marja van Haaren | Hoe bevalt de keizersnede
Milli Hill | Give birth like a feminist
