Hoe praat je over leuke en niet-leuke geheimen?

door Nelleke Bos

Geheimen kunnen soms fijne spanning geven. Dat gevoel van jij-en-ik, wij weten hoe het zit. Maar geheimen kennen ook een donkere kant. Wanneer is het voor een kind leuk om een geheimpje te hebben, en wanneer wordt het een last? En hoe kunnen wij helpen om het onderscheid te maken?

Hoe voelt een geheim?

Ik vraag het Naomi Dessaur, expert in het praten met kinderen over seksualiteit: ‘Om te beginnen wil ik ter discussie stellen of er wel leuke geheimen bestaan voor kinderen. Ga eens na hoe vaak we ongemerkt dingen zeggen als ’Dat is ons geheimpje’, en ‘Niemand verder vertellen hoor’. Het klinkt luchtig en onschuldig. Maar hoeveel impact heeft dat op een jong kind?

Zo had mijn kleuter laatst buikpijn. Dit bleek te komen door een geheimpje tussen haar en de oppas. Toen ze me met moeite vertelde dat ze een geheim had, gingen bij mij alle alarmbellen af. Het bleek gelukkig allemaal om niks te gaan, maar realiseer je dat een geheim voor kinderen veel zwaarder weegt dan voor ons. Zij hebben nog geen kaders om het aan te toetsen.’

Het woord ‘geheim’ heeft lading

Het gegeven van iets verbergen is voor jonge kinderen al een hele kluif, nog los van de inhoud van het geheim, stelt Naomi. Daarom adviseert zij ook: ‘Laten we liever andere taal kiezen. Een geheim kan echt zwaar drukken op een kind. Woorden als ‘We hebben een verrassing voor papa’ voelen heel anders dan ‘Dit cadeautje voor papa houden we geheim’. Net zo klinkt ‘Ik vertel je iets grappigs wat alleen jij en ik weten’ veel luchtiger dan ‘Vertel aan niemand wat ik net heb gezegd’. Het woord ‘geheim’ heeft toch lading.’

Eenzaam of verbindend

Hoe kun je met je kinderen praten over het omgaan met een geheim? Naomi: ‘Vertel je kinderen dat ze elk geheim mogen vertellen. Dat het nooit erg is om het te vertellen, wat het ook is. Aan jou of iemand anders die ze vertrouwen. Ik denk dat je als ouder je kind niet vaak genoeg kunt meegeven dat je als kind nooit en nooit wakker moet liggen van geheimen of er last van zou moeten krijgen. Ik noem dit dan ‘buikpijngeheimen’. Voor je kind kun je het heel concreet maken. Vertel bijvoorbeeld dat ze, als iemand een geheim aan hen vertelt, altijd mogen antwoorden: ‘Oké, ik bewaar jouw geheim, maar ik mag het wel met mama of papa delen.’ In je eentje een geheim dragen is voor een kind vaak simpelweg veel zwaarder dan voor ons.’

Een andere tip om je kinderen kader te bieden, is: vertel dat een groot mens nooit van je mag vragen om een geheim te bewaren. Want, zo stelt Naomi, ook al is het iets leuks, voor een kind kan het een last zijn. En verkijk je niet op de loyaliteit van kinderen. Het hebben van een geheim kunnen ze hartstikke serieus nemen. Het kan verbindend voelen met diegene waar het geheim mee is en juist heel eenzaam maken.’

Weerbaar kind

We willen graag dat onze kinderen weerbaar zijn. Dat ze voor zichzelf opkomen. Trouw zijn aan zichzelf. Nee durven zeggen tegen kleffe zoenen van je oudtante (lees ook het artikel Baas over eigen kusjes). Tegelijkertijd is de omgang met geheimen in onze opvoeding doorgaans geen speerpunt. Want, eerlijk is eerlijk, we willen ook de kinderlijke onschuld niet aantasten met enge verhalen. Je hoopt vooral dat ze er nooit mee te maken krijgen.

Toch is het echt belangrijk dat we onze kinderen goed voorbereiden, geeft Naomi aan, zodat ze het sneller zullen herkennen als iets niet pluis is. En die voorbereiding kan heus luchtig zijn. 

Luchtige voorbereiding

Naomi tipt: ‘Grijp zoveel mogelijk dagelijkse situaties aan om het te illustreren. In kinderverhalen, filmpjes en alledaagse momenten komen wel geheimen voor. Maak er zelf ook een terugkerend thema van. Jonge kinderen kun je al uitleggen dat ze alles, maar dan ook alles met jou mogen delen. Met oudere kinderen kun je praten over geheimen van leeftijdsgenootjes en wat ze dan kunnen doen. Je kunt het verband leggen met een ‘buikpijngeheim’, dan geef je kinderen een kader. Het verschil tussen een leuk geheim en een buikpijngeheim voel je al in het woord.’

Zo kan een kind zich al een idee van soorten geheimen vormen. Verjaardagsverrassingen, het geheim van Sinterklaas of het geheim van de vaas die-ik-niet-gebroken-heb. Hoe ga je ermee om? Hoe voelt het geheim? En bij welke mensen kan je kind altijd terecht met dit gevoel? Als een kind al nadenkt en kan praten over soorten geheimen, voordat ze aan de orde zijn, is de route naar jouw luisterend oor dus al voorbereid. Naomi: ‘Je kunt ook je eigen ervaring delen, op aangepast niveau. Vertelt eens dat je bijvoorbeeld zelf ook wel eens hebt geprobeerd om een moeilijk geheim te bewaren, en hoe het opluchtte toen je het deelde met de juf of je oma.’

Fotografie: Jana Boekholt, inhoudelijke wijsheid: Naomi Dessaur

Verder lezen

Nee! | Sanderijn van der Doef

Seksuele opvoeding vanaf de babytijd

Waarom het zo belangrijk is dat kinderen leren luisteren naar hun lichaam 

Boekentips

Word lid

In onze fijne online community verbind je met gelijkgestemden

Verder lezen

Genderbewust opvoeden, buiten de hokjes

Genderbewust opvoeden, buiten de hokjes

Iedereen heeft een gender en een sekse. Die twee hebben mogelijk een overlap, maar dat hóeft niet. De live met Kiind-maker Nelleke over genderbewust (níet genderneutraal, maar daarover later meer) opvoeden begon met het uit de weg halen van misverstanden over de...

Op pad met je vader: de inwijding van jongen naar man

Op pad met je vader: de inwijding van jongen naar man

Opeens zijn we er. Een plek midden in het bos, een stuk weg van het pad. De bomen staan op de goede afstand van elkaar, de zon schijnt tussen de takken door. Hier zal geen argeloze wandelaar of strenge boswachter voorbij komen. Thijn laat de rugzak van zijn schouders...

Genderneutrale kleding slaat wél ergens op

Genderneutrale kleding slaat wél ergens op

De paniek slaat toe want Hema zal z'n kleding gaan verkopen zonder roze en blauwe labeltjes. 'Dat gaat wel erg ver', wordt er geroepen. Hoezo dan eigenlijk? Bij deze zetten we op rij wat ouders als voordelen noemen van het weglaten van de labels. Waarom is het beter...

Jongens mogen zacht zijn

Jongens mogen zacht zijn

Echt stoer zijn, wat betekent dat eigenlijk? En krijgen jongens daar wel voldoende ruimte voor? ‘Stoer, wat is dat eigenlijk?’ Ik kijk mijn zoons hoopvol aan, op zoek naar een invalshoek voor dit artikel. ‘Kweenie,’ mompelt de oudste (Luka, 7). ‘Iemand die een...

Vier het moederlijf: Wat een fijne tijd om vrouw te zijn!

Vier het moederlijf: Wat een fijne tijd om vrouw te zijn!

Wat betekent het om tegenwoordig een vrouw te zijn? Er zijn steeds meer jonge vrouwen (en trouwens ook mannen) die expliciet beweren feminist te zijn. Op school leerde ik over de vrouwenrechtenbeweging tijdens geschiedenisles en ik merkte al gauw dat ik me er niet...

Column: Een weeshuis in Albanië

Column: Een weeshuis in Albanië

Ja jongens, ze is mooi. Onze zoon is ook prachtig, met z’n bleke huidje vol sproeten, een volle bos rossig-blond haar en van die intense, chocoladebruine ogen. Ik hoor geregeld een compliment over zijn charmante voorkomen, maar er wordt ook graag met hem gekletst,...

GRATIS EDITIE KIIND

Lees Kiind stiekem lekker gratis. Download editie OER! Je ontvangt meteen ook de nieuwsbrief vol inspiratie - waarvoor je je ieder moment kunt uitschrijven.

Het is gelukt, we gaan een mail naar je typen! (check ook je spamfolder)

0