Kinderopvang is in enkele jaren tijd iets heel normaals geworden. Slechts 1 generatie terug was het allesbehalve gangbaar om kinderen meer dan een paar ochtenden per week op een andere plek dan thuis te laten spelen. Ook ik ben een kind van mijn tijd en heb dankbaar gebruik gemaakt van de mogelijkheid tot dagopvang – simpelweg omdat ik het nodig had voor mijn werk. Maar wat doet kinderopvang met een kind? Is onze cultuur gezond bezig?
Op de vraag of kinderopvang schadelijk is of niet, is geen enkelvoudig antwoord te geven. Maar laten we beginnen met het uitgangspunt: voor wie is kinderopvang? Het voor de hand liggende antwoord, ‘voor de kinderen’, klopt niet. Ja, het zijn de kinderen die ernaartoe gaan, maar kinderopvang is in de basis een oplossing voor werkende ouders. Kinderopvang is niet ontworpen vanuit een behoefte dat onze kinderen leren leven in een groep leeftijdsgenoten, onder leiding van een beperkt aantal verzorgers, die niet tot hun familie behoren.
Voordelen van kinderopvang
Sociaal psycholoog Marilse Eerkens laat in haar boek ‘Wat doen we met de baby‘ zien dat er in grote lijnen een paar groepen zijn waarbij kinderopvang een verbetering in de ontwikkeling oplevert. Kinderen boven de 18 maanden die veilig gehecht zijn, kunnen goed vooruit in de omgeving van kinderopvang. Ze kunnen leren spelen met leeftijdsgenootjes, en hebben geen last van de meerdere hechtingsfiguren. Kinderen van alle leeftijden die thuis in een onveilige hechtingssituatie zitten, zijn ook beter af op de opvang. De structuur die een dagopvang biedt, kan hen helpen zich op een veilige manier te ontwikkelen.
Vanaf 18 maanden kan opvang voordelen bieden
Ze haalt ook onderzoek van UNICEF aan: ‘Zo lijken kinderen van boven de twee jaar vaker te profiteren van groepsopvang en lijken kinderen jonger dan twee er vaker last aan te ondervinden.‘
Kinderopvang schadelijk?
Jonge kinderen, onder de 18 maanden, zijn in staat om zich aan maximaal 3 mensen goed te hechten. Uitgaand van een gezin met 2 ouders laat dat dus ruimte over voor 1 andere belangrijke verzorger. Marilse laat zien dat een onveilige hechting later kan leiden tot minder evenwichtige volwassenen:
‘Kinderen die de pech hebben om op een veel minder voorspelbare manier te worden verzorgd – ze hebben bijvoorbeeld heel grillige ouders of hebben steeds met andere verzorgers te maken – en kinderen die te weinig aandacht krijgen, lopen het risico zich onveilig te hechten. Zij stappen een stuk onzekerder de wereld in. Ze lopen het risico om leerproblemen te ontwikkelen, vinden het moeilijker om een relatie met iemand aan te gaan en in stand te houden, hebben vaak een laag gevoel van eigenwaarde en zijn vaak moeilijk aan te spreken op hun gedrag.’
Kinderopvang kan een bijdrage leveren aan onveilige hechting
Kinderopvang kan wel degelijk een bijdrage leveren aan onveilige hechting, wanneer er bijvoorbeeld te weinig verzorgers zijn, of te veel wisselingen in het team.
‘De stresswaarden van de baby worden hoger wanneer zij veel alleen zijn. Deze waarden zijn in een onderzoek gemeten en hieruit is gebleken dat baby’s in de kinderopvang hogere stresswaarden hebben. Dit kan onder andere zorgen voor angststoornissen, minder stressbestendige kinderen, meer agressie bij jongens en meer angst bij meisjes.
Wat nu?
Hoe kinderopvang is georganiseerd, is een maatschappelijk probleem. Wrang genoeg zijn wij, de jonge ouders en hun kinderen, diegenen er in de eerste plaatst het meest van voelen. De rekening voor de samenleving volgt later, wanneer de kinderen volwassen zijn. Wat kun je nu zelf doen, behalve de politiek in gaan, voor jouw kind?
Kijk naar je mogelijkheden. Kun je later starten met opvang? Heb je mogelijkheden om de zorg voor je baby zoveel mogelijk te verdelen over maximaal 3 mensen? Kun je naar kinderopvang kijken met de criteria die bijdragen aan veilige hechting goed in het vizier? Lees ook deze tips om je te helpen bij de keuze. Want de conclusie mag zijn: opvang is niet per se schadelijk, maar er schuilen wel degelijk schadelijke elementen in.
Verder lezen
Beluister ook de podcast van Jennifer Pettersson
Beeld: Sylvana Teekens, van de schattige Kleine Schobbejak-kleertjes ja.
