Jobbeke de Jong is systemisch organisatieadviseur en (team)coach. Ze groeide op in Bergen op Zoom, Nieuw-Zeeland en Rosmalen. Van de drie kinderen die haar ouders kregen is zij de eerste. Tegenwoordig woont ze in Bussum met haar man, twee dochters en een zoon. Andries de Jong interviewt haar.
Het intrigeerde mij dat je een workshop ‘Zelfbewust Opvoeden’ geeft. Wat kun je daarover vertellen?
‘Ik werk al jaren als opleider van mensen die ‘professional coach’ willen worden. Zij nemen deel aan een leergang waarin ze zichzelf als instrument goed leren kennen. Naarmate ik mijzelf verder ontwikkelde, werd de manier waarop ik hun leerproces begeleidde steeds diepgaander. En ik begon van sommige deelnemers terug te horen dat de relatie met hun kinderen anders was geworden.
Rond die tijd postte ik op Facebook: ‘Als er iemand is met een dochter die een grotere draak is dan de mijne op dit moment, dan richt ik een godsdienst voor je op’. Daar kwamen zoveel reacties op, dat ik wist dat hier iets nodig was. Want we zitten allemaal zo te worstelen. En de worsteling met mijn dochter zegt zoveel over mij. Maar met de behoefte om dat uit te pluizen kon ik nergens terecht. Gerelateerd aan ouderschap was er weinig. Dus ik bedacht dat ik dat zelf maar moest gaan doen. Ik werk immers dagelijks met dat soort processen.
Kijkend naar mijn eigen leven, zie ik daar steeds beter de terugkerende patronen in. Een belangrijk motief is dat ik het verloren kind ga zoeken. Zo doe ik dat ook bij organisaties. Vroeger of later ga ik op die laag werken. Dat zegt natuurlijk alles over mij: Gelukkig zijn er een hoop verloren kindjes, die ook graag gevonden willen worden.’
Waar gaan die innerlijke kinderen zoal verloren?
‘Vooral waar ze zich in het opgroeien moeten aanpassen. Ook wanneer ze in afwijzing van primaire behoeftes een schilletje om zich heen ontwikkelen. In het leren omgaan met pijn, schaamte, verdriet, eenzaamheid en dergelijke, gaat ook een stukje kind verloren. Dat verdwijnt als het ware in de schaduw, zodat ze niet meer hoeven voelen wat ze eigenlijk nodig hebben.
Ik word er ontzettend blij van als mensen meer volwassen worden. Meer zeggenschap krijgen. Als ze zich bewust worden van waar ze die zeggenschap over zichzelf ooit verloren of ingeleverd hebben. En daarmee tools in handen krijgen om hem weer terug te pakken. Zo worden ze meer eigenaar van wat ze willen in dit leven. Wanneer mensen dat doen in contact met wat hun innerlijk kind nodig heeft, leren ze daar beter voor zorgen. En voor hun eigen kind. Want als wij meer van onszelf leren houden, dragen we bij aan een volgende generatie die dat ook meer kan.
Ik realiseer me dat ik in dat houden van ook beperkt ben. Ik heb niet de illusie dat ik mijn kinderen het moeten beschermen van hun kwetsbare zachte kant kan besparen. Sterker nog, ik heb een belangrijke bijdrage aan hoe zij hun harnas maken. Dat kan niet anders, dat is van alle tijden.’
Heb je geprobeerd je kinderen daarvan te vrijwaren of voor te behoeden?
‘Dat is de belofte die iedere ouder doet bij de geboorte van een kind. Zo had ík me voorgenomen de allerbeste moeder te zijn die ik maar kan zijn. Wat ook best aardig lukte. Tot ze een jaar of twee waren. Dan beginnen kinderen autonomie te ontwikkelen, dus toen kwamen de botsingen. Scenes waarvan ik na afloop dacht: ‘Dat had je ook anders kunnen doen.’ Ik heb afscheid moeten nemen van het beeld van mijzelf als perfecte moeder.’
Wat kom jij dan tegen in jezelf?
‘Het grootste is dat ik vind dat ik te weinig beschikbaar ben. Dat ik teveel werk en te vaak van huis ben. En dat ik ook thuis teveel met mijn werk bezig ben. Vervolgens ook nog bezig ben met het huishouden en met de dingen goed te regelen. Kortom, te weinig met mijn kinderen ben.
Thuis ben ik vaak in een soort werkmodus. Ik geloof dat ik daarin een patroon herhaal: Mijn moeder had haar eigen manier van niet beschikbaar zijn, net als haar moeder. Werkende vrouwen met een gezin.’
En hoe doet jouw man dat?
‘Ik vind hem een beschikbare vader. In deze generatie zie ik meer mannen, ook bij vriendinnen, die echt kiezen voor de vaderrol. Dat maakt me nieuwsgierig naar hoe dat is voor de kinderen van deze generatie. Dat ze een beschikbare vader hebben gehad. Op een of andere manier lijkt daar iets nieuws aan.’
Wij mogen meer van onszelf houden
Beschikbaarheid is voor jou dus iets om alert op te zijn. Hoe hou je jezelf daar scherp op?
‘Door stil te staan bij wat ik doe en bewust te worden van waarom. Wanneer het druk is, vergeet ik soms dat zij toch echt het belangrijkste zijn: mijn kinderen. Ik kom dan in een soort regelmodus. Dan trek ik mezelf erbij door bewust contact met hen te maken. En allereerst in mijzelf te kijken wie daar eigenlijk aan het woord is. Want eenmaal thuis wil ik er helemaal als moeder zijn.’
En waar staat het kind Jobbeke bij jou?
‘Ja, daar moet ik alert op blijven: blijven voelen waar ik geraakt wordt of tegen mijn eigen grenzen aanloop. Daar zit mijn eigen verloren stuk. Aandacht voor mijn meer kwetsbare kant kan er makkelijk bij inschieten. Mijn krachtige kant is goed ontwikkeld en neemt het makkelijk over.
Door tijd te nemen voor dieren los ik dat op. Daar ben ik de kleine Jobbeke. Ook in het spelen met mijn kinderen heb ik dat. Kwajongensachtig word ik dan. Mijn moederrol is dan even weg en ik speel met mijn kinderen als een van hen. Stout doen, kietelen. Dingen zeggen die niet netjes zijn. Op zo’n moment heb ik minstens zoveel lol als zij.’
Wat voor kind was je?
‘Ze zeggen dat ik een vrolijk, makkelijk meisje was. Op mijn zevende verhuisden wij naar Nieuw-Zeeland. Dat was voor mij een enorme sprong. Opeens merkte ik dat veel dingen niet meer zo vanzelfsprekend waren. Ik was daar anders dan de anderen. Naadloos mee met vriendjes en vriendinnetjes ging niet, dat moest ik opnieuw leren. Me daar thuis voelen is ook nooit helemaal gelukt. Later zijn we terug naar Nederland gegaan en daar nog een paar keer verhuisd. Dus dat proces heeft zich meerdere malen herhaald. Waardoor ik het niet ken dat je ergens lang blijft en wortelt.’
Neem wat in jou wordt geraakt niet mee in de relatie met je kind
Hoe is dat nu met verhuizen?
‘Wij wonen hier nu prima en comfortabel, maar dat heeft echt even geduurd. Ik heb me hier vaak verloren gevoeld. Eenzaam ook in het begin. Met dat gevoel ging ik dan met mijn kinderen het schoolplein over. Dat werd een herbeleving van het schoolplein van Nieuw-Zeeland, waar ik de taal niet sprak en geen idee had hoe het moest. En het gevoel van ‘dit ben ik niet, dit ga ik nooit helemaal kunnen’.
Accepteren dat dit bij mij hoort, en soms eens even flink vloeken, heeft me geholpen. Want dan wist ik ook dat het gevoel weer weg zou gaan. Inmiddels hebben we een aardig netwerkje om ons heen opgebouwd. Mensen die zich hier soms ook een vreemde voelen. Zo los ik het op. Als ik maar weer verbinding kan maken, dan kan ik eruit komen.’
Dat is op een bepaalde manier ook wat je in je werk doet.
‘Ja, dat is waar. Zelfbewuste opvoeding gaat daar ook over. Dat ouders leren om op de moeilijkste momenten verbinding met zichzelf te maken. Leren onderscheiden wat er in hen wordt geraakt, zodat ze dat niet meenemen in de relatie met hun kind. Zo krijgen ze meer keuzevrijheid in hun eigen gedrag en kunnen ze het kind ook meer zien als eigen individu.’
Kan je daar een voorbeeld van geven?
‘In de eerste week dat mijn dochter naar de kleuterklas ging, beviel ik van onze derde. Dus ik had niets meegekregen van de school en hoe het daar was. Toen ik daar na twee weken voor het eerst kwam, schrok ik. Zij paste daar niet. Dacht ik.
Heel impulsief ging ik meteen aan het regelen. Tot een gesprek op een andere school aan toe. Vlak voor de herfstvakantie meldde ik haar kleuterjuf dat ze niet meer terug zou komen. Die schrok natuurlijk ook, en stelde voor eens te bespreken wat er aan de hand was. Pas toen werd me duidelijk dat mijn dochter het daar gewoon naar haar zin had. Door de hormonen werden mijn emoties heftig uitvergroot en ervoer ik de schrik die ik zelf als kind had gekend. Ik had haar bijna zomaar op een andere school gedaan. Terwijl het om mijn verhaal ging en niet om dat van haar.’
Jobbeke de Jong is systemisch coach en geeft trainingen Zelfbewust opvoeden.
