Wat begrijpen kinderen van duurzaam leven?

door Gastauteur

Vroeger zag ik in Sesamstraat een tekenfilmpje van een jongetje dat uitgebreid zijn tanden staat te poetsen en intussen achteloos het water uit de kraan laat lopen. Dat water komt uit een meertje naast zijn huis, met één heel grote vis erin. Het waterpeil zakt snel en de vis dreigt droog te komen liggen. Dit filmpje maakte grote indruk op mijn kinderbreintje: als wij water verspillen kunnen vissen daar dood van gaan! Dat niet alleen vissen maar zelfs hele bevolkingsgroepen met watergebrek te maken kunnen hebben drong toen niet zo tot mij door, maar ik zorgde er voortaan wel angstvallig voor de kraan tijdens het poetsen dicht te draaien.

Zorgen over onze planeet

Tegenwoordig zijn kinderen zich een stuk bewuster van wereldvraagstukken als klimaatverandering, watervervuiling en duurzaam leven. Zo bewust zelfs dat uit een recent rapport blijkt dat kinderen tussen negen en twaalf jaar zich veel zorgen maken over onze planeet. Volgens het rapport willen ze graag iets bijdragen, maar weten ze vaak niet goed hoe. Daar staat je kind dan, vol vragen over broeikaseffect, biologisch eten en groene stroom. En jij wil het natuurlijk zo goed mogelijk uitleggen. Hoe doe je dat als ouder op de beste manier?

Activiteiten voor bewustwording

Er zijn steeds meer organisaties die activiteiten voor kinderen en hun ouders verzinnen om hen te helpen te begrijpen wat duurzaam leven betekent. Zo was er afgelopen maand natuurlijk het Kiindfestival, waar kinderen en hun ouders zich de hele dag duurzaam konden vermaken. Deze september vond ook de derde editie plaats van de Kids Climate Conference, georganiseerd door Ouders van Nu, CenterParcs en het Wereld Natuur Fonds.  Kinderen schilderden, knutselden en kookten tijdens vele workshops en ze konden zelf ideeën aandragen om bijvoorbeeld de grote ‘plastic soep’ die de oceanen bevuilt op te ruimen. Deze ideeën worden nu gebundeld en aan verschillende Nederlandse en Vlaamse overheidsinstanties aangeboden.

Bewustwording thuis voortzetten

Georganiseerde activiteiten als deze worden steeds gangbaarder en helpen het bewustzijn van zowel kinderen als hun ouders te vergroten. Maar hoe moet je die bewustwording van je kind thuis op een goede manier voortzetten? Er klinkt advies ouders om duurzaamheid tastbaarder te maken ‘door voorbeelden uit de directe leeromgeving van kinderen te gebruiken’. Dat klinkt mooi, maar hoe doe je dat dan precies? Is het voldoende om je kind te laten zien dat je papier in een andere bak gooit dan plastic?

Niet praten maar doen

Marcel van Herpen is mede-oprichter van het NIVOZ en was leraar op een school voor ErvaringsGericht Onderwijs. Hij schreef onder andere het boek Duurzaam opvoeden en ontwikkelen, waarin hij een constructieve manier van denken en doen beschrijft die ‘de mensheid kan helpen langer te bestaan’. ‘Want’, vertelt hij, ‘als je wilt dat het beter gaat met onze planeet moet je met de generatie van onze kinderen beginnen.’ Van Herpen juicht initiatieven als de Kids Climate Conference dan ook van harte toe. Eigenlijk heeft hij vooral één dringend advies aan ouders: ‘Stop met praten en laat kinderen meer participeren. Als je kinderen zelf verantwoordelijkheid geeft en laat zien waar het om gaat, zullen ze zelf met initiatieven en creatieve ideeën komen.’


Een kind moet er zelf mee kunnen spelen

De energiemeter laten zien

Hoe ziet dit participeren er in de praktijk uit? Van Herpen legt uit: ‘De school, en ook het gezin, zijn leefgemeenschappen met gezamenlijke verantwoordelijkheid. Ouders hebben een huis dat draait op energie, waar het water schoon moet zijn, waar aandacht is voor wat je verspilt en hergebruikt.’ De crux is nu dat je het kind mee laat denken over deze zaken, in plaats van ze alleen maar te vertellen wat het moet doen. ‘Sommige kinderen mogen de lamp niet te vaak aanzetten maar krijgen nooit de energiemeter te zien.’ Het gaat om hetzelfde cruciale verschil als een kind vertellen waar de melk vandaan komt, of het meenemen naar een boerderij en het laten zien. ‘Het gaat om relaties leggen. Een kind moet kunnen spelen, zelf ervaringen opdoen.’

Twee ideale ontwikkelingen

Van Herpen heeft gezien hoe kinderen geraakt kunnen worden door voorvallen en situaties, bijvoorbeeld als ze op tv kinderen aan de andere kant van de wereld zien met wie het niet goed gaat. ‘Kinderen worden per levensjaar empathischer, gevoeliger voor wat andere mensen meemaken. Bovendien raken kinderen geïnteresseerd in innovaties: hoe kan het, dat als een molen draait, de lamp gaat branden? Deze twee ontwikkelingen vormen een ideale voedingsbodem voor betrokkenheid bij duurzaamheidsvraagstukken.’

Heel kleine kinderen

En jonge kinderen, hebben die al begrip voor het thema duurzaamheid? Zeker wel, heeft Van Herpen ervaren. Ook heel kleine kinderen kun je ‘heel veel laten spelen en ontdekken zodat ze gevoelig, nieuwsgierig en innovatief worden.’ Ze creëren dan een ontdekkende houding. ‘Alleen maar praten maakt ze niet nieuwsgierig naar de wereld.’

De boodschap van Van Herpen is duidelijk. ‘Je moet geen lesjes geven, maar kinderen ervaring laten opdoen. En natuurlijk begint het met zelfbewustwording: zelf het goede voorbeeld geven.’

Lees meer duurzaams in hét (eenmalige) boektijdschrift van Kiind: Opvoeders en huttenbouwers!

Anna van Dijk is journalist en schrijft over de duurzame samenleving.

Boekentips

Word lid

In onze fijne online community verbind je met gelijkgestemden

Verder lezen

Spelen met de vier elementen

Spelen met de vier elementen

Vuur, water, lucht en aarde: de vier elementen die in elke cultuur al eeuwenlang bekend zijn. Ze spelen een rol in natuurgeneeskunde, astrologie en in verschillende religies. Het zijn dan ook de meest machtige natuurkrachten die onze aarde te bieden heeft. Mensen...

Kiindfestival was een overdonderend succes!

Kiindfestival was een overdonderend succes!

Na vijf jaar digitaalmagazinen, hadden we zin om jullie in het echt te ontmoeten. En dan het liefst met een feestje. Vandaar: het Kiindfestival!   Met een groepje mensen (grotendeels zonder evenementenervaring, maar met een stoot energie!), de béste vrijwilligers...

Wandelen is leuk: activiteiten voor onderweg

Wandelen is leuk: activiteiten voor onderweg

De herfst is bij uitstek het seizoen om uit wandelen te gaan. Het is nog niet te koud en op droge dagen schijnt vaak een zonnetje - heerlijk wandelweer en de bossen liggen vol mooie schatten.Maar hoe krijg je de kinderen enthousiast? Op de vraag 'Wie gaat er...

Maak een spannende ontdektuin om in te spelen

Buitenspelen is natuurlijk hartstikke gezond; de grove motoriek wordt goed geoefend, door het slepen van takken en bouwen van hutten wordt technisch en ruimtelijk inzicht vergroot en alle dingen die te vinden zijn vergroten de creativiteit van je kind. Vorig jaar...

Herfstpicknick met warme dekens

Herfstpicknick met warme dekens

De zomer duurt kort, maar is in veel gevallen prima na te bootsen in de herfst. Ga zonnen achter het vensterraam, bezoek het strand, ga zwemmen en organiseer een picknick. Picknicken kan prima als het fris is. Zoek een beschutte plek in het park, de duinen of je eigen...

LEES GRATIS HET INTERVIEW MET ALFIE KOHN

Het interview met de grondlegger van het onvoorwaardelijk opvoeden in je mailbox? Je ontvangt meteen ook de Kiindnieuwsbrief vol inspiratie (uitschrijven mag).

Het is gelukt, we gaan een mail naar je typen! (check ook je spamfolder)

0