Wat begrijpen kinderen van duurzaam leven?

door Gastauteur

Vroeger zag ik in Sesamstraat een tekenfilmpje van een jongetje dat uitgebreid zijn tanden staat te poetsen en intussen achteloos het water uit de kraan laat lopen. Dat water komt uit een meertje naast zijn huis, met één heel grote vis erin. Het waterpeil zakt snel en de vis dreigt droog te komen liggen. Dit filmpje maakte grote indruk op mijn kinderbreintje: als wij water verspillen kunnen vissen daar dood van gaan! Dat niet alleen vissen maar zelfs hele bevolkingsgroepen met watergebrek te maken kunnen hebben drong toen niet zo tot mij door, maar ik zorgde er voortaan wel angstvallig voor de kraan tijdens het poetsen dicht te draaien.

Zorgen over onze planeet

Tegenwoordig zijn kinderen zich een stuk bewuster van wereldvraagstukken als klimaatverandering, watervervuiling en duurzaam leven. Zo bewust zelfs dat uit een recent rapport blijkt dat kinderen tussen negen en twaalf jaar zich veel zorgen maken over onze planeet. Volgens het rapport willen ze graag iets bijdragen, maar weten ze vaak niet goed hoe. Daar staat je kind dan, vol vragen over broeikaseffect, biologisch eten en groene stroom. En jij wil het natuurlijk zo goed mogelijk uitleggen. Hoe doe je dat als ouder op de beste manier?

Activiteiten voor bewustwording

Er zijn steeds meer organisaties die activiteiten voor kinderen en hun ouders verzinnen om hen te helpen te begrijpen wat duurzaam leven betekent. Zo was er afgelopen maand natuurlijk het Kiindfestival, waar kinderen en hun ouders zich de hele dag duurzaam konden vermaken. Deze september vond ook de derde editie plaats van de Kids Climate Conference, georganiseerd door Ouders van Nu, CenterParcs en het Wereld Natuur Fonds.  Kinderen schilderden, knutselden en kookten tijdens vele workshops en ze konden zelf ideeën aandragen om bijvoorbeeld de grote ‘plastic soep’ die de oceanen bevuilt op te ruimen. Deze ideeën worden nu gebundeld en aan verschillende Nederlandse en Vlaamse overheidsinstanties aangeboden.

Bewustwording thuis voortzetten

Georganiseerde activiteiten als deze worden steeds gangbaarder en helpen het bewustzijn van zowel kinderen als hun ouders te vergroten. Maar hoe moet je die bewustwording van je kind thuis op een goede manier voortzetten? Er klinkt advies ouders om duurzaamheid tastbaarder te maken ‘door voorbeelden uit de directe leeromgeving van kinderen te gebruiken’. Dat klinkt mooi, maar hoe doe je dat dan precies? Is het voldoende om je kind te laten zien dat je papier in een andere bak gooit dan plastic?

Niet praten maar doen

Marcel van Herpen is mede-oprichter van het NIVOZ en was leraar op een school voor ErvaringsGericht Onderwijs. Hij schreef onder andere het boek Duurzaam opvoeden en ontwikkelen, waarin hij een constructieve manier van denken en doen beschrijft die ‘de mensheid kan helpen langer te bestaan’. ‘Want’, vertelt hij, ‘als je wilt dat het beter gaat met onze planeet moet je met de generatie van onze kinderen beginnen.’ Van Herpen juicht initiatieven als de Kids Climate Conference dan ook van harte toe. Eigenlijk heeft hij vooral één dringend advies aan ouders: ‘Stop met praten en laat kinderen meer participeren. Als je kinderen zelf verantwoordelijkheid geeft en laat zien waar het om gaat, zullen ze zelf met initiatieven en creatieve ideeën komen.’


Een kind moet er zelf mee kunnen spelen

De energiemeter laten zien

Hoe ziet dit participeren er in de praktijk uit? Van Herpen legt uit: ‘De school, en ook het gezin, zijn leefgemeenschappen met gezamenlijke verantwoordelijkheid. Ouders hebben een huis dat draait op energie, waar het water schoon moet zijn, waar aandacht is voor wat je verspilt en hergebruikt.’ De crux is nu dat je het kind mee laat denken over deze zaken, in plaats van ze alleen maar te vertellen wat het moet doen. ‘Sommige kinderen mogen de lamp niet te vaak aanzetten maar krijgen nooit de energiemeter te zien.’ Het gaat om hetzelfde cruciale verschil als een kind vertellen waar de melk vandaan komt, of het meenemen naar een boerderij en het laten zien. ‘Het gaat om relaties leggen. Een kind moet kunnen spelen, zelf ervaringen opdoen.’

Twee ideale ontwikkelingen

Van Herpen heeft gezien hoe kinderen geraakt kunnen worden door voorvallen en situaties, bijvoorbeeld als ze op tv kinderen aan de andere kant van de wereld zien met wie het niet goed gaat. ‘Kinderen worden per levensjaar empathischer, gevoeliger voor wat andere mensen meemaken. Bovendien raken kinderen geïnteresseerd in innovaties: hoe kan het, dat als een molen draait, de lamp gaat branden? Deze twee ontwikkelingen vormen een ideale voedingsbodem voor betrokkenheid bij duurzaamheidsvraagstukken.’

Heel kleine kinderen

En jonge kinderen, hebben die al begrip voor het thema duurzaamheid? Zeker wel, heeft Van Herpen ervaren. Ook heel kleine kinderen kun je ‘heel veel laten spelen en ontdekken zodat ze gevoelig, nieuwsgierig en innovatief worden.’ Ze creëren dan een ontdekkende houding. ‘Alleen maar praten maakt ze niet nieuwsgierig naar de wereld.’

De boodschap van Van Herpen is duidelijk. ‘Je moet geen lesjes geven, maar kinderen ervaring laten opdoen. En natuurlijk begint het met zelfbewustwording: zelf het goede voorbeeld geven.’

Lees meer duurzaams in hét (eenmalige) boektijdschrift van Kiind: Opvoeders en huttenbouwers!

Anna van Dijk is journalist en schrijft over de duurzame samenleving.

Boekentips

Word lid

In onze fijne online community verbind je met gelijkgestemden

Verder lezen

Kinderen leren ook door te lanterfanten

Kinderen leren ook door te lanterfanten

Vandaag de stad in, morgen naar het bos. En als je thuis blijft, voelt het alsof je je kind iets onthoudt. Nergens voor nodig. Kinderen leren juist ook van niets doen. Geef mij maar een todo-list tjokvol Dolce far niente, en dan zien we wel wat er dan spontaan uit de...

Column: We can go!

Column: We can go!

Onvermoeibaar springt Lucie op haar bed.  'We can go! We can go!' Waar gaan we in hemelsnaam naar toe 's morgens om kwart voor 7? 'We can go, dat betekent springen in het Frans mama. Dat weet ik gewoon. Peppa big gaat altijd springen en dan roept ie: "We can go! We...

Groot hart: kind wil knuffels uitdelen in Nepal

Groot hart: kind wil knuffels uitdelen in Nepal

Als Melvin (9) hoort dat zijn leeftijdsgenootjes in Nepal alles zijn kwijtgeraakt door de aardbeving, bedenkt hij het prachtige plan: hij wil knuffels uitdelen in de getroffen gebieden. Na maanden van voorbereiding vertrekken ze met 350 knuffels in hun koffers naar...

Waarom appels plukken als je ze ook kunt kopen?

Waarom appels plukken als je ze ook kunt kopen?

Ieder jaar organiseert de Nederlandse Fruittelers Organisatie (NFO) de Landelijke Appelplukdag. Het moment om met je gezin een boomgaard te bezoeken. Op heel veel plekken kun je in september zelf komen plukken. En het blijft niet bij plukken. Vaak mag je ook proeven...

7 tips op de camping met je baby

7 tips op de camping met je baby

Op de camping met je baby, spannend! Omdat het echt heel leuk is, en het gewoon kan (lees maar in kamperen met je baby kan prima), hier 7 tips. Gebakken uit pure eigen ervaring. Camping kiezen Een avontuurlijke wildkampeerplek is met een baby wat onhandig. Het kán...

Thuis op vakantie: waan je in Italië!

Thuis op vakantie: waan je in Italië!

Of je nou vanwege de crisis zonder baan zit, geen zin in een lange reis hebt of gewoon graag in Nederland blijft: thuis vakantie vieren is geweldig! Het buitenland haal je gewoon zelf naar binnen. Italië, het land van voetbal, modeontwerpers (met vooral foute...

GRATIS EDITIE KIIND

Lees Kiind stiekem lekker gratis. Download editie OER! Je ontvangt meteen ook de nieuwsbrief vol inspiratie - waarvoor je je ieder moment kunt uitschrijven.

Het is gelukt, we gaan een mail naar je typen! (check ook je spamfolder)

0