Column: Kleine woorden in de opvoeding

door Kaj van der Plas

‘Hou daar nu eens mee op!’ brult een vader tegen zijn puberkinderen in de tent naast ons. Met ‘Nu – Hier – Komen!’ roept een moeder haar zevenjarige dochter uit de zandbak bij het restaurant. ‘Wat zeg je dan?’ hoor je om de haverklap in de campingwinkel. En ‘Stop hou op!’ blijkt als woordcombinatie iedere Nederlandse peuter en kleuter in de mond bestorven te liggen. Daar is geen woord Frans bij – het was dan ook op een camping in Nederland – en toch kom je er in de opvoeding geen steek verder mee. Daar is een extra woordje voor nodig: want.

 

Oh, niet te vergeten: dit artikel is mede mogelijk gemaakt door de campinggasten van Costa Hollandia.

Opvoeden met visie

Deze zomer op de camping viel me in alle gehoorde kreten van ouders naar hun kroost (tentdoek dempt niet) één woordje op dat schitterde door afwezigheid. Het woordje ‘want’ dus. Waarom ik dat kleine woordje ‘want’ miste? Omdat je je kind zonder ‘want’ niet leert wat je hem wilt leren. Kijk, volgens mij is iedere opvoeder – zo niet altijd, dan wel van tijd tot tijd – een idealist. Jouw eigen idee van hoe je gelukkig kunt zijn in deze wereld is het ideaal van waaruit je opvoedt. Daar werk je met en voor je kind naartoe.


Dankzij de uitleg leert je kind de wereld te begrijpen

Jouw visie bepaalt dus hoe je reageert op je kind als het uit zichzelf iets doet of juist iets laat. Je zegt ‘niet doen! om je kind gedrag te leren vermijden dat ongelukkig kan maken of ongezond/onveilig is. Je roept ‘goed zo!’ om gedrag te bekrachtigen dat past bij jouw opvoedideaal. Maar je leert op die manier je kind niets over veiligheid en gezondheid, en brengt jouw ideaal niet onder woorden. Het enige wat je je kind zo zonder ‘want’ leert is ‘het is zo, het moet, het mag niet, omdat papa/mama het zegt’. 

Want = waarom

Als jij probeert uit te leggen waarom je bepaald gedrag van je kind prettig vindt en ander gedrag niet, kom je er meteen achter of jouw reden wel geldig is. Waarom moeten de puberkinderen nu eens ophouden? Waarom moet je dochter Nu Hier Komen uit de zandbak? Waarom alsjeblieft of dankjewel zeggen? En waarom vindt peuter A dat peuter B moet stoppen ophouden?

Door consequent het kleine woordje ‘want’ te gebruiken, breng je het waarom van bepaald gedrag ter sprake. Zo leer je je kind jou te begrijpen. Hij leert immers de reden waarom jij zo reageert als je doet, en waarom jij van hem vraagt wat je vroeg. Maar je leert je kind ook om de wereld te begrijpen: op de achtergrond speelt jouw visie op de wereld waarin je kind opgroeit immers steeds een rol. Waarom gedraag je je als mens in de wereld tussen andere mensen op een bepaalde manier? Jouw opvoedideaal dus. Maar ook daagt het gebruik van dat ene kleine woordje jou keer op keer uit om zelf je reacties onder de loep te nemen. Waarom reageer je zo, en waarom verwacht je bepaald gedrag van je kind? Met één klein woordje breng je jouw idealen, jouw visie, jouw waarden aan de oppervlakte van de dagelijkse opvoedpraktijk. Is dat eigenlijk niet iets groots?

Voor de volledigheid: Henk de Vos wijst erop, dat voorbeeldgedrag nog sterker werkt dan woorden. En gedrag kan woorden al hun kracht ontnemen. Bekijk zijn lezing: ‘Opvoeden is een riskant experiment‘ op Kiind.

 

Blij met Kiind? Bestel het enige echte boektijdschrift Opvoeders en huttenbouwers nu! Perfect als cadeau of voor jezelf. Met het beste van vijf jaar Kiind en meer.

Boekentips

Word lid

In onze fijne online community verbind je met gelijkgestemden

Verder lezen

Wanneer verbinden met de ander pijn doet

Wanneer verbinden met de ander pijn doet

Verbinden met de ander, dat is waar we allemaal naar op zoek zijn. Erkenning, lief gevonden worden, de ander liefhebben, gezien worden, gehoord worden. Dat gaat niet altijd vanzelf. Hoe kun je van een pijnlijke naar een helende verbinding in drie stappen? Een fijne en...

Lekker Luierloos: Baby op het potje

Lekker Luierloos: Baby op het potje

Andere termen: Infant Potty Training, Diaper Free, Natural Infant Hygiene, Elimination Communication, Elimination Timing, en de Nederlandse term: Baby Zindelijkheids Communicatie (BZC). Een moeder die borstvoeding geeft communiceert met haar baby door te letten op...

Aandacht geven is echt aanwezig zijn

“De kunst van opvoeding is de sleutel te vinden die de schatkist van kinderen opent.” Vrij naar Anselm Grün Aandacht is een recht van elk kind. Soms heeft het vragen om aandacht een negatieve bijklank. Dan klinkt het als “zeuren om aandacht” of “negatieve aandacht”...

Opvoeden als een jager-verzamelaar in moderne tijden

Opvoeden als een jager-verzamelaar in moderne tijden

Als ik de zoveelste onderhandeling begin over opruimen of schermpjestijd, vraag ik me af of dit normaal is. Michaeleen Doucleff ook. Met haar peuter raakte ze voortdurend in een machtsstrijd. Het voelde niet goed. Het voelde als iets wat vooral in westerse...

Oordelen? Kijk met compassie

Oordelen? Kijk met compassie

Oordelen plus ouderschap: het is een pittige combinatie. Veroordelen we onszelf niet te streng, dan voelen we ons wel veroordeeld door anderen, of oordelen we (per ongeluk) over collega-ouders. Ik schreef al eerder over minder normatief zijn naar jezelf en oordelen in...

Weg met de tablet?

Weg met de tablet?

Tablets worden inmiddels al op sommige peuterspeelzalen ingezet. Apps speciaal voor de allerkleinsten worden als 'educatief speelgoed' uitgegeven. En ze beloven de ontwikkeling te stimuleren, maar doen ze dat ook echt? Onderzoekster Dr. Anna Sosa​ heeft vastgesteld...

LEES GRATIS HET INTERVIEW MET ALFIE KOHN

Het interview met de grondlegger van het onvoorwaardelijk opvoeden in je mailbox? Je ontvangt meteen ook de Kiindnieuwsbrief vol inspiratie (uitschrijven mag).

Het is gelukt, we gaan een mail naar je typen! (check ook je spamfolder)

0