‘Hou daar nu eens mee op!’ brult een vader tegen zijn puberkinderen in de tent naast ons. Met ‘Nu – Hier – Komen!’ roept een moeder haar zevenjarige dochter uit de zandbak bij het restaurant. ‘Wat zeg je dan?’ hoor je om de haverklap in de campingwinkel. En ‘Stop hou op!’ blijkt als woordcombinatie iedere Nederlandse peuter en kleuter in de mond bestorven te liggen. Daar is geen woord Frans bij – het was dan ook op een camping in Nederland – en toch kom je er in de opvoeding geen steek verder mee. Daar is een extra woordje voor nodig: want.
Oh, niet te vergeten: dit artikel is mede mogelijk gemaakt door de campinggasten van Costa Hollandia.
Opvoeden met visie
Deze zomer op de camping viel me in alle gehoorde kreten van ouders naar hun kroost (tentdoek dempt niet) één woordje op dat schitterde door afwezigheid. Het woordje ‘want’ dus. Waarom ik dat kleine woordje ‘want’ miste? Omdat je je kind zonder ‘want’ niet leert wat je hem wilt leren. Kijk, volgens mij is iedere opvoeder – zo niet altijd, dan wel van tijd tot tijd – een idealist. Jouw eigen idee van hoe je gelukkig kunt zijn in deze wereld is het ideaal van waaruit je opvoedt. Daar werk je met en voor je kind naartoe.
Dankzij de uitleg leert je kind de wereld te begrijpen
Jouw visie bepaalt dus hoe je reageert op je kind als het uit zichzelf iets doet of juist iets laat. Je zegt ‘niet doen! om je kind gedrag te leren vermijden dat ongelukkig kan maken of ongezond/onveilig is. Je roept ‘goed zo!’ om gedrag te bekrachtigen dat past bij jouw opvoedideaal. Maar je leert op die manier je kind niets over veiligheid en gezondheid, en brengt jouw ideaal niet onder woorden. Het enige wat je je kind zo zonder ‘want’ leert is ‘het is zo, het moet, het mag niet, omdat papa/mama het zegt’.
Want = waarom
Als jij probeert uit te leggen waarom je bepaald gedrag van je kind prettig vindt en ander gedrag niet, kom je er meteen achter of jouw reden wel geldig is. Waarom moeten de puberkinderen nu eens ophouden? Waarom moet je dochter Nu Hier Komen uit de zandbak? Waarom alsjeblieft of dankjewel zeggen? En waarom vindt peuter A dat peuter B moet stoppen ophouden?
Door consequent het kleine woordje ‘want’ te gebruiken, breng je het waarom van bepaald gedrag ter sprake. Zo leer je je kind jou te begrijpen. Hij leert immers de reden waarom jij zo reageert als je doet, en waarom jij van hem vraagt wat je vroeg. Maar je leert je kind ook om de wereld te begrijpen: op de achtergrond speelt jouw visie op de wereld waarin je kind opgroeit immers steeds een rol. Waarom gedraag je je als mens in de wereld tussen andere mensen op een bepaalde manier? Jouw opvoedideaal dus. Maar ook daagt het gebruik van dat ene kleine woordje jou keer op keer uit om zelf je reacties onder de loep te nemen. Waarom reageer je zo, en waarom verwacht je bepaald gedrag van je kind? Met één klein woordje breng je jouw idealen, jouw visie, jouw waarden aan de oppervlakte van de dagelijkse opvoedpraktijk. Is dat eigenlijk niet iets groots?
Voor de volledigheid: Henk de Vos wijst erop, dat voorbeeldgedrag nog sterker werkt dan woorden. En gedrag kan woorden al hun kracht ontnemen. Bekijk zijn lezing: ‘Opvoeden is een riskant experiment‘ op Kiind.
Blij met Kiind? Bestel het enige echte boektijdschrift Opvoeders en huttenbouwers nu! Perfect als cadeau of voor jezelf. Met het beste van vijf jaar Kiind en meer.
