‘Laat je kind eens lekker gevaarlijk doen’ schreef ik vorig jaar. Ik verwees daarbij naar de presentatie van Gever Tulley waarin hij ervoor pleit om kinderen meer gevaarlijke dingen te laten doen. Om ouders op weg te helpen maakte hij een lijst met 50 gevaarlijke dingen die elk kind eens zou moeten proberen. Maar waarom is dat nou zo belangrijk? En moet het per se gevaarlijk zijn?
Jong leren
Bij veel natuurvolkeren gaan kinderen al op zeer jonge leeftijd om met vuur, gereedschap en messen. Zij leren door te observeren, via voorleven, uitleg en vooral door zelf te doen en te ervaren. Zo klink het al een stuk minder gevaarlijk vind je niet? Ander belangrijk punt is dat kinderen naast vertrouwen de juiste spullen krijgen. Geef je ze een bot mes, dan gaan ze zagen en kracht zetten, wat ervoor zorgt dat ze sneller in hun vingers snijden. Goed materiaal dus. Of iets gevaarlijk is, hangt ook af van de kennis en ervaring die je hebt. Gever Tulley stelt dat hoe beschermd je je kind ook opvoedt, zij altijd wel een manier vinden om iets gevaarlijks te doen. En dan kun je ze maar beter leren hoe de dingen veilig gedaan kunnen worden. Dat klinkt logisch, maar is niet altijd makkelijk.
Tips: 50 Dangerous Things (You Should Let Your Children Do), Op zoek naar het verloren geluk, Captain Fantastic (dvd)
Kinderen die de ruimte krijgen om te klimmen en te klauteren worden er handiger in
Bescherming
We willen allemaal onze kinderen beschermen tegen pijn en verdriet. Maar juist in uitdagende ervaringen zitten waardevolle levenslessen stelt Tulley. Want lukt het om in die boom te klimmen dan voelen kinderen zich enorm trots. Het maakt ze ook zelfstandig, zelfredzaam, behendig en krachtig. Allemaal dingen die we voor onze kinderen willen toch? Het betekent ook dat ze er een keertje uit kunnen vallen. Kijk, dat is minder. Maar in de meeste gevallen niet onoverkomelijk en jij bent er om ze liefdevol te troosten.
In uitdagende ervaringen zitten waardevolle levenslessen
Bovendien is het zo dat kinderen die de ruimte krijgen om te klimmen en te klauteren er steeds handiger in worden. De kans dat ze vallen wordt dus steeds kleiner naarmate ze het meer doen. Ze leren beter in te schatten wat ze wel en niet kunnen en maken op basis van eerdere ervaringen vaker een risicoanalyse voordat ze iets ondernemen. Tot slot leer je op jonge leeftijd het best hoe je ‘goed’ valt. Krijg je als kind geen kans te vallen, dan kun je als volwassene makkelijker een lelijke smak maken.
Kinderen willen ontdekken
Wat denk ik de bedoeling is, is dat er uit die analyse een conclusie volgt die gebaseerd is op zelfkennis en zelfvertrouwen en niet op angst of onzekerheid. Nu niet allemaal massaal je kind de boom in jagen natuurlijk. Maar het toestaan om zelf te proberen en te ontdekken is ontzettend waardevol. Zelf volg ik Tulley’s advies op sinds de geboorte van mijn zoon en er zijn eigenlijk nog nooit grote ongelukken gebeurd. Toen hij een dreumes was klom hij het liefst overal op.
Niet massaal je kind de boom in jagen
Dus leerde ik hem hoe hij er weer veilig vanaf kon klimmen. Want zeggen dat het niet mocht was zinloos. Zijn drang om te ontdekken was zo groot. Niet iedereen vond dat prettig. Het kwam dan ook weleens voor dat ik in de speeltuin op een bankje zat te lezen en een andere ouder haar handen onder hem hield terwijl hij klom. Om ondertussen verbijsterde blikken mijn kant op te werpen. Maar ik maakte me geen zorgen. Ik had hem immers geleerd hoe hij veilig naar benden kon komen. Bovendien was het nog geen meter hoog en lag er zand onder dat toestel. Dat soort aspecten helpen natuurlijk mee en kalmeren een moederhart. Net als opgroeien gaat gevaarlijke-dingen-doen meestal ook met kleine stapjes, zodat je er vast aan kunt wennen.
Vallen en opstaan
Leren fietsen, rolschaatsen, klimmen, steltlopen of een bloembak in elkaar timmeren. Het gaat allemaal gepaard met vallen en opstaan. Dat hoort erbij. Dus ja, er zijn tanden door lippen gegaan, hij heeft zich weleens in zijn vingers gesneden en (een beetje) gebrand. Hij heeft ontelbaar veel blauwe plekken en schaafwonden opgelopen en onze hele familie herinnert zich nog ‘De zomer van de negenvoudige wond’. Het was dat jaar een buitengewoon warme zomer en dus bijna elke dag korte broeken weer. En op de één of andere manier schaafde en viel hij steeds op dezelfde knie. Dat werd dus een wond, op een wond, op een wond. Zo ontstond langzaam maar zeker de legendarische ‘Negenvoudige wond’.
Mijn kind is trots op alle dingen die hij durft
Het beperkte hem echter niet in zijn drang de wereld te ontdekken. Hij bleef nieuwe dingen proberen en zijn grenzen verleggen, met alle valpartijen van dien. Hoewel het soms erg pijn deed (hem en mij), er tranen, veel kusjes en ontsmettingsmiddel aan te pas kwam wordt het nu door hem als een legende verteld aan zijn neefjes en nichtjes. De nadruk ligt op hoe hij de negenvoudige wond opliep én het overleefde. Hij is trots op alle dingen die hij durfde en leerde die zomer, ook al liepen ze niet altijd goed af.
Kijk de andere kant op
Het zakmes – ook zoiets. Daar heeft mijn kind zich weleens mee in zijn vingers gesneden. Maar hij zou het voor geen goud wegdoen. Want hij koos hem zelf uit en je kunt er toffe dingen mee doen. Bij Scouting behaalde hij onlangs zijn zakmes-insigne die nu trots op zijn blouse prijkt. Hij bakt eieren, maakt vuur, klimt en klautert en doet zo belangrijke levenslessen op. Glimmend van trots deelt hij het met ons wanneer hij een persoonlijke grens heeft verlegd en iets is gelukt. Het enige wat wij doen is hem uitleggen hoe dingen werken, als het nodig is doen we het een keertje voor om hem daarna de ruimte te geven het zelf te proberen.
En we troosten hem natuurlijk wanneer het minder fortuinlijk afloopt. Dat is niet altijd gemakkelijk, want soms zie je al van mijlenver aankomen dat het mis gaat. Wanneer ik merk dat ik mijn mond niet kan houden kijk ik de andere kant op. Als ouder moet je niet alles willen zien. Ik durf dat omdat ik weet dat ik voldoende uitleg, kennis en vertrouwen heb meegegeven. Meer kun je niet doen want elk kind heeft recht op zijn eigen ervaringen. De mooie en de lelijke.
Meer lezen?
50 Dangerous Things (You Should Let Your Children Do)
Op zoek naar het verloren geluk
Captain Fantastic (dvd)
Beeld: Sylvana Teekens, die gevaarlijk mooie dingen maakt, zoals ook de klossen (met tutorial in de lente-editie) die je op de foto ziet.
