Aflevering 1: Feiten en cijfers

Waarom stoppen zoveel moeders eerder met borstvoeding dan ze zelf willen? Hoe zit het met die zogenoemde ‘druk’ om borstvoeding te geven? Klopt het dat flesvoeding net zo goed is als borstvoeding, zoals vaak wordt beweerd?

In deze eerste aflevering van de 4-delige podcastserie Machtige Melk nemen journalist Marilse Eerkens en lactatiekundige Annegien Bakkers je mee langs de cijfers en feiten die zelden het grote publiek bereiken.

We maken deze podcast omdat ouders eerlijke informatie verdienen. Omdat Kiind de verhalen vertelt die anderen laten liggen.

Machtige Melk is een 4-delige podcastserie van Kiind

In aflevering één van de 4-delige podcastserie Machtige Melk duiken we dieper in de feiten en cijfers van moeder- en poedermelk.

In aflevering twee zoomen we in op de geschiedenis: hoe zijn we in deze huidige situatie beland?

Vervolgens gaan we in de derde aflevering in op de lobby en de beïnvloeding van de wetenschap, iets dat ook wel wordt beschreven als het marketing playbook van de babymelkindustrie.

Om tot slot in de vierde en laatste aflevering in te gaan op de vraag in hoeverre borstvoeding echt een vrije en neutraal te maken keuze is.

We onderzoeken de historische, economische, culturele, interpersoonlijke én politieke factoren die meespelen. En er blijkt veel meer te ontdekken dan je misschien denkt. Zet je schrap voor verbazingwekkende schandalen, mooie inzichten, verrassende feiten én antwoorden op de vraag:

Wat hebben ouders nou nodig om een geïnformeerde, vrije keuze te kunnen maken over die eerste, intense, ingrijpende voedingsmomenten van hun kind?

Transcript aflevering 1

00:00:00:00 – 00:00:06:19
Annegien Bakkers:
Zodra er iets niet loopt zoals verwacht, zoals onrust bij de baby of een licht afbuigende groeicurve, dan wordt er als eerst aan die borstvoeding getwijfeld.

00:00:06:20 – 00:00:08:18
Marilse Eerkens:
Terwijl er allemaal hele andere redenen voor kunnen zijn.

00:00:08:18 – 00:00:37:09
Annegien:
Ja, maar dan moeten natuurlijk wel de omstandigheden daarnaar zijn. Bijvoorbeeld het scheiden van moeder en kind na de geboorte of sneller aan het werk gaan of bijvoeden. Dan is dat vraag en aanbod systeem minder goed op elkaar afgestemd. En dan zie je dat die productie soms echt wel kan afnemen. Maar dan vraag ik me af is het eigenlijke probleem dan inderdaad te weinig melk? Of was het probleem dat die moeder geen ruimte en ondersteuning had om gewoon goed borstvoeding te kunnen geven?

00:00:37:09 – 00:00:49:11
Yvonne Woldberg:
Dit is een podcast van Kiind. Kiind vertelt ouders de verhalen die anderen laten liggen.

00:00:49:13 – 00:01:17:10
Marilse:
Dag! Fijn dat je luistert naar onze podcast Machtige Melk. Mijn naam is Marilse Eerkens, journalist en schrijver en naast mij zit Annegien Bakkers, voormalig vroedvrouw en lactatiekundige. Voor we echt beginnen met onze eerste aflevering van Machtige Melk En gaan we het dan hebben over de cijfers en de feiten rondom borstvoeding, is het denk ik goed om even te vertellen wat de aanleiding was voor het maken van deze podcast, die dankzij een succesvolle crowdfund actie van het Ouder Platform Kiind tot stand is gekomen.

00:01:17:12 – 00:01:29:19
Speaker 2
Ik wil graag van de gelegenheid gebruik maken om alle sponsors, waaronder de gemeente Amersfoort en de prachtige Zeeuwse Natuurcamping ONS BUITEN te bedanken. Want dat deze crowdfunding gelukt is, betekent echt dat het onderwerp leeft.

00:01:29:21 – 00:01:41:23
Annegien
Ja, daar zijn we echt ontzettend blij mee, want in korte tijd kwamen er heel veel donaties binnen en mensen lieten ook berichtjes achter. En daarin lazen we echt dat het onderwerp heel erg leeft. Dus nogmaals heel erg bedankt voor iedereen die heeft bijgedragen.

00:01:42:00 – 00:02:01:11
Marilse:
Oké, we gaan weer even terug naar de aanleiding. Voor mij begon het allemaal met een telefoontje van Yvonne Woldberg, eigenaar van het journalistieke ouderplatform Kiind die van jou had gehoord dat er een wat rare motie was ingediend door Judith Tielen, destijds Tweede Kamerlid van de VVD, nu staatssecretaris Jeugd, Preventie en Sport en door Caroline van der Plas van de BBB.

00:02:01:17 – 00:02:18:18
Annegien:
Ja, dat klopt. Die motie die ze hebben ingediend, die ging er eigenlijk over dat ze hadden voorgesteld om de druk weg te halen bij jonge moeders, stond erbij, om borstvoeding te geven. Omdat de voordelen niet bewezen zouden zijn en omdat flesvoeding bij zou dragen aan een eerlijker verdeling van de zorgtaken.

00:02:18:19 – 00:02:23:01
Marilse:
Ja, en jij vond dat verdacht, want je had echt iets van waar gaat die druk over?

00:02:23:01 – 00:02:38:09
Annegien:
Ik vind dat heel raar. Mijn eerste gevoel was eigenlijk van nou het kleine beetje bescherming dat borstvoeding heeft in Nederland. Daar worden de poten onder vandaan gezaagd en met zo’n motie. En vooral was ik heel verrast dat het ook nog aangenomen was. Dat ook partijen van wie ik dat niet had verwacht voor hadden gestemd.

00:02:38:11 – 00:02:46:04
Marilse:
Ja, want het is natuurlijk ook een soort van best een sympathieke motie. Want wie is er nou voor het opvoeren van druk op vrouwen die borstvoeding geven? Volgens mij is niemand daar voor.

00:02:46:05 – 00:03:00:23
Annegien:
Klopt. Het klinkt ook inderdaad heel sympathiek, maar als je dan verder gaat kijken naar wat willen ze nou eigenlijk met die motie, dan willen ze dus die druk weghalen. Nou de druk die er vanuit de overheid zou kunnen zijn. Is de wetgeving die eigenlijk het reclame maken van kunstvoeding aan banden legt.

00:03:01:02 – 00:03:08:11
Marilse:
Je zegt eigenlijk dat is de enige wet of regel die eventueel de druk op vrouwen om borstvoeding te geven zou kunnen verhogen.

00:03:08:12 – 00:03:19:19
Annegien:
Ja, die wet, die houdt eigenlijk in dat er op een pak kunstvoeding moet staan, dat borstvoeding de beste voeding is voor een baby en dat het dus niet is toegestaan om reclame te maken voor zuigelingenvoeding van 0 tot 6 maanden.

00:03:19:21 – 00:03:26:03
Marilse:
Ja, maar dat stond niet in de motie dat die wet moest worden aangepast. Althans niet expliciet.

00:03:26:05 – 00:03:27:13
Annegien:
Nee, maar dat heb jij achterhaald.

00:03:27:14 – 00:03:48:16
Marilse:
Dat heb ik uiteindelijk achterhaald. Ja. Naar aanleiding van die motie ben ik eens even gaan kijken waarom uitgerekend Tielen en Van der Plas deze motie indienden. Wat was hun achtergrond? En toen kwam ik er achter dat Judith Tielen een marketeer is die ook heel lang voor FrieslandCampina heeft gewerkt. De afdeling babyvoeding en Caroline van der Plas, die vertegenwoordigt natuurlijk de zuivelindustrie.

00:03:48:18 – 00:03:55:06
Marilse:
Toen dacht ik van mmm. Volgens mij is dat niet helemaal neutraal. Deze motie. Laat ik het zo voorzichtig stellen.

00:03:55:08 – 00:04:00:24
Annegien:
Nee, zo klinkt het dan niet, hè? Toen hebben we dus besloten om een opiniestuk te schrijven dat uiteindelijk werd geplaatst in de Volkskrant.

00:04:00:24 – 00:04:25:21
Marilse:
En dat daar kwam heel veel reactie op en het onderwerp hield me bezig. En toen ben ik er voor Vrij Nederland nog verder ingedoken en ontdekte ik dat Judith Tielen de motie inderdaad had ingediend om ervoor te zorgen dat de wet en regelgeving rondom poedermelk voor baby’s versoepeld zou worden. En daarnaast ontdekte ik onder andere door het lezen van een aantal hele interessante en echt goed gedocumenteerde artikelen van de WHO, maar ook het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde en de Lancet.

00:04:25:23 – 00:04:44:06
Marilse:
Dat de lobby en marketing van de babymelk industrie echt veel groter en invloedrijker is dan ik dacht, want ze blijken echt hun stempel te drukken op overheidsbeleid, op de onderzoeksagenda en op het hele narratief rondom borstvoeding en flesvoeding. En dat speelt vrouwen op een hele subtiele manier uit elkaar. En daar zijn ze ook op uit.

00:04:44:06 – 00:04:48:09
Annegien:
Dit complexe verhaal. Dat gaan wij nu dus verder uitpluizen in deze podcastserie.

00:04:48:14 – 00:05:12:13
Marilse:
Hier in het eerste deel gaan we dus in op de feiten en de cijfers. In deel twee praten over de geschiedenis. Hoe zijn we in deze huidige situatie beland? Vervolgens gaan we in het derde deel in op de lobby en de beïnvloeding van de wetenschap, iets dat ook wel wordt beschreven als het marketing playbook van de babymelk industrie om tot slot in de laatste aflevering in te gaan op de vraag in hoeverre borstvoeding echt een vrije en neutraal te maken keuze is.

00:05:12:15 – 00:05:29:04
Marilse
Wij denken van niet, dan weten jullie dat vast? En wat er zou moeten veranderen om dit wel zo te laten zijn. Laten om te beginnen de omvang van het onderwerp eens even in kaart proberen te brengen. Hoeveel moeders, Annegien, starten in Nederland met het geven van borstvoeding? En wie houdt dat eigenlijk bij?

00:05:29:06 – 00:05:50:23
Annegien:
Er is niet echt één partij die de cijfers van Nederland bijhoudt en in 2015 is er een peiling gedaan door TNO en de nieuwste peiling uit 2023 is uitgevoerd door het Nederlands Centrum Jeugd Gezondheid in opdracht van het Voedingscentrum en het RIVM en VZ Info publiceerde dat rapport op hun website en in deze podcast werken we dus met de laatste peiling van 2023.

00:05:51:00 – 00:06:07:01
Annegien
En daar zien we in dat in 2023 76% van de moeders in Nederland starten met het geven van borstvoeding en daarvan gaf 53 maar 4% alleen borstvoeding. En de rest van die moeders gaf gedeeltelijk borstvoeding, bijvoorbeeld omdat ze direct bijgevoed hebben met kunstvoeding.

00:06:07:03 – 00:06:11:11
Marilse:
En hoe snel stoppen moeders daar dan weer mee? En En om welke reden doen ze dat?

00:06:11:13 – 00:06:37:02
Annegien:
In het rapport zie je dat na vier weken nog 60,4% van de baby’s geheel of gedeeltelijk borstvoeding krijgt, na drie maanden nog 54% en na zes maanden nog 44%, waarvan dertig uitsluitend borstvoeding. En het meest opvallende uit het rapport vond ik dat 71% van de moeders aangaf dat ze eerder zijn gestopt met borstvoeding dan ze hadden gehoopt. En van die groep die dus eerder stopte, was tweederde echt teleurgesteld over het vroegtijdig stoppen.

00:06:37:06 – 00:06:42:23
Marilse:
Nou, dat is echt best wel indrukwekkend hè? Ja, waarom zijn ze dan toch wel gestopt als ze het eigenlijk niet wilden?

00:06:43:00 – 00:07:01:17
Annegien:
Ja, er is in het onderzoek gevraagd naar redenen om te stoppen. En met stip op nummer één staat dat vrouwen een te lage productie hebben ervaren. Pijn bij het voeden wordt ook genoemd en lastig te combineren met werk. En het lukte de baby niet is ook een veelgenoemde reden en daar maak ik uit op dat vrouwen dus wel wilden voeden, maar dat dat niet lukte.

00:07:01:19 – 00:07:10:03
Marilse:
Dat is eigenlijk best heel verdrietig, ja. Kun je een beeld schetsen van de partijen waar vrouwen mee te maken krijgen als ze besluiten om wel of geen borstvoeding te geven?

00:07:10:05 – 00:07:26:02
Annegien:
Ik denk dat de omgeving waarin je leeft en welke ideeën over borstvoeding je in de loop van je leven hebt opgedaan, daar als eerste belangrijk in zijn. En welk verhaal heb je van jezelf meegekregen? Van vroeger, uit van je eigen moeder bijvoorbeeld? En welke voeding zie je jouw vriendinnen of zussen geven? En wat is er gebruikelijk in jouw kring?

00:07:26:04 – 00:07:47:15
Annegien:
En daarnaast krijg je als je zwanger bent natuurlijk informatie van zorgverleners en verloskundigen. En de kraamzorg, die brengen het ter sprake. En er zijn soms informatieavonden in het ziekenhuis of via de verloskundige of de kraamzorg over borstvoeding die je dan vrijwillig kan bijwonen. En aan de andere kant komt er ook heel veel informatie via tijdschriften en media, reclame pakketten zoals de Blije Doos.

00:07:47:17 – 00:08:09:07
Annegien:
En die informatie. Die gaat natuurlijk voornamelijk over de alternatieven voor borstvoeding. En uit onderzoek blijkt dat het keuzemoment van moeders of ze wel borstvoeding of niet borstvoeding willen geven, dat dat al voor of tijdens de zwangerschap ligt. En toen ik zelf als verloskundige werkte, was dat ook het beeld dat ik zag. Heel veel vrouwen hadden al een heel duidelijk beeld van hoe ze zichzelf hun baby zagen voeden.

00:08:09:09 – 00:08:15:22
Annegien:
Voordat ik het in de spreekkamer ter sprake bracht. En vrouwen hadden dan soms nog wel vragen, maar de beslissing was heel vaak eigenlijk al gemaakt.

00:08:15:24 – 00:08:31:17
Marilse:
Ja, dat wil ik toch nog even terugkomen op die druk die vrouwen dan ervaren. Want je zegt die beslissing wordt dan al eerder gemaakt. Caroline van der Plas en Judith Tielen hebben het erover dat de druk die op vrouwen wordt uitgeoefend om borstvoeding te geven, dat die best sterk is. Herken jij dat? En is dat te onderbouwen met feiten?

00:08:31:17 – 00:08:34:16
Marilse:
Want ik vond het moeilijk om daar goede informatie over te vinden.

00:08:34:18 – 00:08:52:19
Annegien:
Ja kijk, als natuurlijk vrouwen druk ervaren dan is dat gewoon zo. En als je zelf overtuigd bent dat je geen borstvoeding wil geven, dan kan het heel vervelend zijn als je het gevoel hebt dat je moet verantwoorden tegenover je zorgverlener. En als je verloskundige zegt dat borstvoeding in de meeste gevallen de gezondste optie is, dan kan je dat ook als druk ervaren als je dat niet wil geven.

00:08:52:21 – 00:09:10:12
Annegien:
En dan wordt er zelfs ook gesproken, vaak over een borstvoedingsmaffia. Maar dat is natuurlijk gewoon eerlijke informatie. Als die zorgverlener zou zeggen dat borstvoeding en kunstvoeding even goed zijn en dan gaf ze geen druk, maar al helemaal geen eerlijke informatie. En ik denk dat we vrouwen niet serieus nemen als we zeggen dat borstvoeding en kunstvoeding bijna even goed zijn.

00:09:10:13 – 00:09:16:11
Annegien:
En we beschermen vrouwen daarmee tegen schuldgevoel, terwijl ze geen keuze kunnen maken op basis van volledige informatie.

00:09:16:15 – 00:09:18:13
Marilse:
Maar ja, de zin neemt ze dan eigenlijk niet echt serieus.

00:09:18:14 – 00:09:39:20
Annegien:
Nee precies. En als zorgverlener hebben wel een informatieplicht. En daarnaast ook vrouwen die wel borstvoeding geven, die ervaren druk en dan meer om ermee te stoppen. Ja, dat zie ik ook bevestigd in mijn praktijk als lactatiekundige. Veel moeders krijgen vlot vanuit het consultatiebureau of vanuit de omgeving borstvoeding, ondermijnende adviezen of opmerkingen en er wordt te gehamerd om te stoppen als het te zwaar wordt.

00:09:39:22 – 00:10:00:22
Annegien:
Of gezegd dat borstvoeding na een bepaalde leeftijd geen toegevoegde waarde meer heeft of dat ze beter kunnen bijvoeden als een baby niet volgens het lijntje groeit. En als laatste ook nog denk ik belangrijk om te noemen is. Dat we geven aan vrouwen dat borstvoeding natuurlijk is en de beste start, maar vervolgens is er heel veel niet goed geregeld en dan moet je het eigenlijk allemaal zelf maar uitzoeken, dus dat geeft natuurlijk ook druk.

00:10:01:02 – 00:10:04:20
Marilse:
Ja, wil je dat nog iets meer toelichten? Wat moet ze uitzoeken? Waar lopen ze tegenaan?

00:10:04:24 – 00:10:25:09
Annegien:
Nou, bijvoorbeeld dat lactatiekundige zorg niet in het basispakket zit. Dus dat is lang niet voor iedereen bereikbaar. Er is wel kolfrecht dat je mag kolven op je werk, maar lang niet altijd een geschikte kolfruimte en kolven is überhaupt een heel gedoe. Vaak voor vrouwen, dus daar is weinig begrip voor. En dan moet je als moeder eigenlijk maar je weg zien te vinden tussen alles wat er verwacht van je wordt en ook nog borstvoeding geven.

00:10:25:09 – 00:10:31:20
Annegien:
Dus ja, vrouwen ervaren denk ik zeker druk en wat mij betreft mag die er helemaal af. Maar die druk gaat wel beide kanten op.

00:10:31:22 – 00:11:01:14
Marilse:
Ja interessant. Laat het dan nu nog heel even hebben over het vermeende belang van borstvoeding. Als je leest over de gezondheidseffecten, dan kom je behoorlijk wat tegenstrijdige informatie tegen. Afgelopen jaar publiceerde NRC bijvoorbeeld nog een opiniestuk met de kop Ouders, geen zorgen, de fles is net zo goed voor je baby als de borst. Best wel uitgesproken. En ook Judith Tielen zei toen ik haar interviewde voor Vrij Nederland dat de voordelen van borstvoeding niet eenduidig gedocumenteerd zijn.

00:11:01:16 – 00:11:17:22
Marilse:
Borstvoeding zou hooguit een minimaal voordeel hebben ten opzichte van flesvoeding. Dat rechtvaardigt volgens haar de druk op vrouwen borstvoeding te geven, niet. Maar als je dan weer leest wat de WHO er over schrijft en wat er allemaal te lezen valt het medisch tijdschrift The Lancet, dan krijg je echt een totaal ander verhaal.

00:11:17:24 – 00:11:36:22
Annegien:
Ik begrijp je vraag, maar ik vind dat je die niet helemaal goed stelt. Als we het namelijk hebben over de gezondheidsvoordelen van borstvoeding, dan gaan we ervan uit dat borstvoeding eigenlijk een extra is. Een soort extra gezonde keuze. En dan ga je er vanuit dat borstvoeding zichzelf moet bewijzen ten opzichte van kunstvoeding. Terwijl borstvoeding is het uitgangspunt eigenlijk.

00:11:37:00 – 00:11:54:15
Annegien:
Dat is de biologische norm. En als dat de biologische norm is, dan zou de vraag moeten zijn is het geven van kunstvoeding in plaats van borstvoeding net zo veilig voor moeder en kind? En het antwoord op die vraag is nee. Er is niet bewezen dat flesvoeding beter is dan of gelijk is aan borstvoeding. En dat is natuurlijk ook lastig te bewijzen.

00:11:54:15 – 00:12:12:10
Annegien:
Want je kan niet zeggen nou, we maken twee gelijke groepen en de ene groep moet borstvoeding geven en de ander kunstvoeding. Dus onderzoek is ook lastig. Maar er is al veel onderzoek gedaan en het onderzoek dat dan op een goede manier is gedaan laat wel zien dat baby’s die kunstvoeding krijgen meer kans hebben op oor- en darminfecties en wiegendood dan kinderen die borstvoeding krijgen.

00:12:12:12 – 00:12:31:23
Annegien:
En daarnaast hebben premature kinderen die geen borstvoeding krijgen. Die hebben een grotere risico NEC (necrotiserende enterocolitis) en dat is een hele gevaarlijke darmziekte. Nou mogen we de moeders niet vergeten. Gelijk na de geboorte zorgt het geven van borstvoeding voor meer oxytocine. Dat is een hormoon waar je ook bijvoorbeeld weeën van krijgt. En zonder die oxytocine neemt het risico op meer bloedverlies toe.

00:12:32:00 – 00:12:56:02
Annegien:
En door borstvoeding geven op langer termijn neemt de kans op borst- en ovariumkanker af bij de moeder. En dan hebben we een onderzoek in tijdschrift Pediatrics dat liet zien dat een borstvoedingscijfer van 90% in Amerika. Stel, 90% van de Amerikaanse vrouwen zou borstvoeding geven, dan zou dat 53.000 gevallen van een hoge bloeddruk, 13.900 hartaanvallen en 5.000 gevallen van borstkanker kunnen voorkomen.

00:12:56:04 – 00:12:56:20
Marilse:
Zo zeg.

00:12:56:22 – 00:13:19:20
Annegien:
Ja. En in 2016 kwam de WHO met een rapport dat stelde dat als elk kind wereldwijd borstvoeding kreeg, binnen een uur na de geboorte, niks anders dan borstvoeding zou krijgen in de eerste zes maanden en dan nog borstvoeding kreeg tot twee jaar, aangevuld met vaste voeding natuurlijk. Dat dan ongeveer 800.000 kinderlevens gespaard zouden worden per jaar. 800.000 kinderlevens per jaar wereldwijd.

00:13:19:22 – 00:13:42:11
Marilse:
Ja, die laatste cijfers gaat dus op voor alle kinderen en moeders in de hele wereld. Maar wat je wel eens leest is dat dit nadelige effect van kunstvoeding vooral te maken heeft met het feit dat moeders hun kinderen moeten voeden. In een land waar de hygiënische omstandigheden en de medische voorzieningen minder goed zijn. Sommige mensen zeggen ja, die voordelen van borstvoeding gelden vooral voor dat soort landen. Kun je hier nog iets meer over zeggen?

00:13:42:13 – 00:14:04:07
Annegien:
Ja natuurlijk brengt kunstvoeding meer risico met zich mee als je het niet schoon kan klaarmaken. Dus zeker als de omstandigheden om de fles te geven niet optimaal zijn, dan is borstvoeding extra belangrijk. Maar borstvoeding is in alle omstandigheden nog steeds de biologische norm. En vergeet ook niet dat het niet alleen om het goedje moedermelk gaat. Het daadwerkelijk drinken uit de borst heeft een ander effect dan drinken uit een fles.

00:14:04:09 – 00:14:26:22
Annegien:
Het verschil zit bijvoorbeeld in betere mondmotoriek en kaakontwikkeling, minder oorontsteking, daardoor betere regulatie van eetgedrag. Nou, dat kan natuurlijk op latere leeftijd weer beschermen tegen overgewicht. Dus borstvoeding is eigenlijk veel meer dan een soort mix van voedingsstoffen. En ik lees ook dat er recente onderzoeken zijn die laten zien dat moedermelk nog honderden eiwitten bevat waarvan voorheen het bestaan helemaal niet eens bekend was.

00:14:26:23 – 00:14:37:14
Annegien:
Nou, die eiwitten, die lijken me onder meer betrokken bij de regulering van celgroei en ontstekingen, dus het lijkt eigenlijk gewoon haast onmogelijk om dat met kunstvoeding na te bootsen, hoe graag we dat ook zouden willen.

00:14:37:16 – 00:15:04:14
Marilse:
Ja, dat is best wel indrukwekkend eigenlijk. Ja, om het even overzichtelijk te houden gaan we in deze aflevering niet verder in op de vraag waar die tegenstrijdige informatie over borstvoeding vandaan komt. Dat bewaren we voor de derde aflevering, waarin we dieper ingaan op het marketing playbook van de babymelkpoeder lobby. Want die tegenstrijdige informatie die hierover rondgaat, heeft daar alles mee te maken.

00:15:04:16 – 00:15:26:02
Marilse:
Oké, we concluderen dus dat borstvoeding echt wel heel veel gezondheidsvoordelen heeft voor baby’s. Of anders gezegd dat flesvoeding een aantal gezondheidsnadelen heeft voor baby’s. Nu zeg ik het goed hè? Ja, ja, ja. En dan zijn we meteen bij een ongemakkelijk punt aangekomen in deze discussie. Zoals je al eerder aangaf ervaren veel vrouwen een tekort aan melk en van Joost Velzel.

00:15:26:02 – 00:15:39:07
Marilse:
Een gynaecoloog die zijn vakgenoten vertegenwoordigt in de Landelijke Borstvoedingsraad hoorde ik dat het heel erg moeilijk is om geld te krijgen om hier goed onderzoek naar te doen. Wat is daar over bekend? Over hoeveel vrouwen gaat dat en hoe bepaal je dat?

00:15:39:09 – 00:15:59:20
Annegien:
Ja, het is ook heel jammer eigenlijk hè? Want er wordt wel vaak gezegd er staat ook op heel veel websites van verloskundigen bijvoorbeeld dat er 2% van de moeders niet in staat is om borstvoeding te geven. Maar ik heb dus helemaal nergens kunnen vinden waar die uitspraak op is gebaseerd. Het gaat dan om vrouwen die in aanleg te weinig klierweefsel hebben, maar daar zijn helemaal geen percentages over bekend.

00:15:59:22 – 00:16:18:15
Annegien:
En tegenwoordig zijn natuurlijk veel meer redenen om te weinig melk te hebben. Als je een borstoperatie hebt gehad bijvoorbeeld, waardoor je niet meer kan voeden. Dat komt ook veel meer voor, dus die 2% zegt mij eigenlijk niet zoveel. Maar als we kijken naar vrouwen die wel voldoende klierweefsel hebben, dan zien we heel vaak dat het heel veel uitmaakt wat de verwachtingen zijn van ouders en hun omgeving.

00:16:18:17 – 00:16:30:13
Annegien:
Stel je baby wil twaalf keer per dag aan de borst en die is daarmee tevreden. Dan heb je genoeg melk. Maar toch hebben heel veel ouders de gedachte dat een baby bijvoorbeeld maar zeven keer per dag aan de borst zou moeten. En dan concluderen ze dus dat ze niet genoeg hebben.

00:16:30:17 – 00:16:31:09
Marilse:
Ja.

00:16:31:11 – 00:16:44:14
Annegien:
Of als het consultatiebureau zegt van nou, jouw baby heeft nu geen nachtvoeding meer nodig. Dan denken heel veel ouders van nou, daar heb ik vast niet genoeg melk overdag, want mijn baby komt ’s nachts nog. Terwijl. Nachtvoedingen, die kunnen zoveel redenen hebben. Daar kunnen we echt een aparte podcast voor maken.

00:16:44:16 – 00:16:45:16
Marilse:
Oké, ja.

00:16:45:18 – 00:16:59:19
Annegien:
En wat er dan ook gebeurt is dat de omgeving je vaak gaat vertellen dat je uh, Dat het wel aan je melkproductie zal liggen als je kindje onrustig is en zodra er iets niet loopt zoals verwacht, zoals onrust bij de baby of een licht afbuigende groeicurve, dan wordt er als eerst aan die borstvoeding getwijfeld.

00:16:59:19 – 00:17:01:16
Marilse:
Dat wel weer allemaal heel andere redenen voor kunnen zijn toch?.

00:17:01:16 – 00:17:20:09
Annegien:
Zeker. En terwijl, twijfel jij ooit of je lymfeklieren wel genoeg lymfevaten maken? Of dat je speekselklieren voldoende speeksel maken? En het klierweefsel in je borsten hoef je niet te twijfelen, want die maken gewoon melk. Maar daar moeten natuurlijk wel de omstandigheden daarnaar zijn. En ook bijvoorbeeld het scheiden van moeder en kind na de geboorte of sneller aan het werk gaan of bijvoeden.

00:17:20:11 – 00:17:35:23
Annegien:
Dan is dat vraag en aanbod systeem minder goed op elkaar afgestemd. En dan zie je dat die productie soms echt wel kan afnemen. Maar dan vraag ik me af is het eigenlijke probleem dan inderdaad te weinig melk? Of was het probleem dat die moeder geen ruimte en ondersteuning had om gewoon goed borstvoeding te kunnen geven?

00:17:36:02 – 00:17:52:03
Marilse:
Ja dus. Het zkijn een heleboel factoren die allemaal op elkaar inhaken en het definitieve antwoord daarop is dat is nog niet gegeven. Er moet dus nog meer onderzoek naar gedaan, maar daar komen we ook nog later op terug.

00:17:52:05 – 00:18:08:11
Marilse:
Voor baby’s die te vroeg geboren worden en wiens moeder nog niet borstvoeding kan geven, bestaat er een moedermelkbank. En kennelijk biedt dat heel veel voordelen. Hoe zit dat met die gekolfde melk? Is dat precies even goed als de melk die baby’s direct aan de borst drinken? En maakt het nog uit of de melk van je eigen moeder komt of van een andere moeder?

00:18:08:13 – 00:18:25:24
Annegien:
Maar ja, dat is ook een leuke vraag. De WHO schrijft dat de eerste keuze is om moedermelk uit de borst te drinken, dus borstvoeding te geven. En als dat niet mogelijk is, dan is de tweede beste optie gekolfde melk. De derde beste optie is melk van een andere moeder en pas daarna komt kunstvoeding. En vaak worden daar ook heel veel stappen overgeslagen.

00:18:25:24 – 00:18:46:09
Annegien:
Want als er moet worden bijgevoed dan krijgt de moeder vaak, maar niet altijd het advies om te starten met kolven. Maar bijna nooit vraagt een zorgverlener Heb jij iemand in je omgeving die borstvoeding geeft en die wat voor jou zou kunnen kolven? Er wordt eigenlijk altijd gelijk kunstvoeding ingezet. Maar ja, gekolfde melk is dus niet net zo goed als borstvoeding aan de borst omdat het drinken aan de borst ook dus voordelen heeft.

00:18:46:14 – 00:18:56:10
Annegien:
Maar het is nog altijd de tweede beste optie. Volgens de WHO dus nog altijd gewoon een hele goede voedingsoptie. En bij prematuren, die zijn dus extra gevoelig voor necrotiserende enterocolitis.

00:18:56:15 – 00:18:57:20
Marilse:
Dat is die darmziekte?

00:18:57:21 – 00:19:06:12
Annegien:
Klopt die darmziekte en die kans verklein je met moedermelk. Vandaar dat die moedermelkbanken voor prematuren daar al een hele tijd zijn omdat voor hen moedermelk extra belangrijk is.

00:19:06:16 – 00:19:07:20
Marilse:
Ja, wel mooi dat dat kan.

00:19:07:22 – 00:19:08:22
Annegien:
Ja.

00:19:08:24 – 00:19:26:08
Marilse:
En nu toch even over die kwaliteit van de melk hebben. Hoe zit het met de kwaliteit van flesvoeding? Zijn daar bijvoorbeeld richtlijnen voor? Zitten daar nog grote verschillen tussen? En klopt het dat ze de kwaliteit van borstvoeding benaderen? Want dat pretenderen ze toch vaak? Dat dat lees je toch wel in de literatuur? Dat zijn ze heel trots dat ze heel dicht bij borstvoeding komen.

00:19:26:10 – 00:19:28:08
Marilse:
Wat zegt de WHO hierover?

00:19:28:10 – 00:19:51:19
Annegien:
Eerst even over die richtlijnen over de kwaliteit. In Nederland zijn hele strakke richtlijnen over wat er in kunstvoeding moet zitten en wat niet. En het maakt dus ook eigenlijk helemaal niet uit welk merk je kiest, want die voldoen allemaal aan dezelfde strenge kwaliteitseisen en soms staan er claims op verpakkingen, maar de meeste zijn niet wetenschappelijk bewezen. En zodra er echt is vastgesteld dat iets inderdaad beter is voor de gezondheid van een baby, dan wordt het verplicht gesteld voor alle merken.

00:19:51:21 – 00:19:55:23
Marilse:
Dus je kan eigenlijk niet zeggen dat het ene merk beter is dan de andere omdat ze.

00:19:56:00 – 00:20:15:00
Annegien:
Allemaal hetzelfde zijn. Hetzelfde klopt. Ja ja en kunstvoeding, dat is voeding en gelukkig is dat in Nederland een hele veilige voeding en die optie is er gewoon. Maar wat je helaas niet in kunstvoeding kan stoppen, dat zijn afweercellen en antistoffen hè. Die zitten in moedermelk en die beschermen baby’s tegen ziektes in de tijd dat ze zelf nog geen immuunsysteem hebben opgebouwd.

00:20:15:02 – 00:20:19:17
Annegien:
Dus kunstvoeding is gewoon voeding en moedermelk is voeding plus immuniteit.

00:20:19:20 – 00:20:27:18
Marilse:
Ja oké, dat is nu nog iets heel banaals. Namelijk de kosten van flesvoeding. Hoeveel ben je per maand ongeveer kwijt als je een baby de fles geeft?

00:20:27:24 – 00:20:46:07
Annegien:
Ja, ik heb dus echt heel lang zitten rekenen aan de hand van de gemiddelde gewichten van baby’s en de adviezen van kunstvoeding fabrikanten zelf en richtlijnen van het Voedingscentrum en het CJG en. Maar het is ook heel moeilijk te zeggen, maar puur aan melk. Als ik dan een standaard gemiddeld merk neem dan ben je € 320 kwijt voor het eerste half jaar.

00:20:46:09 – 00:20:55:09
Annegien:
En als je dan een minimale uitzet hebt kan spenen en flessen nog eens ongeveer € 40 erbij. Nou dan gaan we ervan uit dat je niks verspilt en dat je geen restjes weg hoeft te gooien.

00:20:55:10 – 00:20:59:09
Marilse:
Ja en we kunnen dan zeggen de borst dat kost niks. Maar dat is ook niet helemaal waar toch?

00:20:59:13 – 00:21:17:16
Annegien:
Nee, borstvoeding is eigenlijk niet gratis. In de basis heb je niks nodig, zelfs geen voedingskussen of dingen die er allemaal worden verkocht voor borstvoeding. Maar het kan wel snel oplopen als je bijvoorbeeld een lactatiekundige nodig hebt en als je niet verzekerd bent of als je een kolf nodig hebt en flesjes en spenen en voorbereiding kost natuurlijk ook soms geld voor een boek of een cursus.

00:21:17:18 – 00:21:34:21
Annegien:
Maar daar moet ik wel bij zeggen dat die investering langer meegaat dan een half jaar. En bij een tweede kind hoef je niet opnieuw een cursus te doen. En hoe langer je borstvoeding geeft, hoe goedkoper die kolf gemiddeld per maand kost natuurlijk. Ja ja. En borstvoeding kan dus duur zijn. Zeker als je veel investeringen doet en maar heel kort voedt.

00:21:34:23 – 00:21:42:23
Annegien:
Maar zodra je wat langer voedt of meerdere kinderen voedt, dan leg je die kosten weer wat lager. En er wordt dan heel vaak wel gezegd dat lees je ook heel veel online van borstvoeding kost heel veel en tijd.

00:21:43:03 – 00:21:44:00
Marilse:
En tijd is geld.

00:21:44:01 – 00:21:59:04
Annegien:
Ja, had je ook kunnen werken en geld kunnen verdienen? Ja, dat is natuurlijk waar, maar ik vind die berekeningen, die voelen vaak wel heel uit de hand gelopen. Want in de kraamweek kan je zeker een uur aan voeden kwijt zijn. Maar na een tijdje is negen keer 10 minuten per dag ook heel gebruikelijk en dan zit je op 1,5 uur per dag.

00:21:59:06 – 00:22:14:21
Annegien:
En baby kost ook nou eenmaal gewoon tijd. En ook als je de fles geeft en de kosten die waar niemand het eigenlijk ooit over heeft of die die we vaak vergeten, dat zijn de kosten die je niet zelf draagt, maar die de maatschappij dan draagt. Denk aan dat er tien liter melk nodig is om één kilo kunstvoeding te maken.

00:22:15:02 – 00:22:27:11
Annegien:
Nou die koe moet eten en drinken en die mest die moet natuurlijk ergens heen. En in de Lancet wordt gesteld dat als we wereldwijd dat we $ 341 miljard zouden kunnen besparen aan zorgkosten als alle baby’s borstvoeding zouden krijgen.

00:22:27:12 – 00:22:47:23
Marilse:
Dat is zo’n bedrag enorm. Laten we het nog even hebben over de sociale voordelen van borst- of flesvoeding en de motie die werd ingediend door Judith Tielen en Caroline van der Plas. In het eerder aangehaalde artikel in NRC wordt bijvoorbeeld gesteld dat flesvoeding er voor zorgt dat ouders de taken eerlijker kunnen verdelen. En juist als je daar vroeg mee begint, voorkom je dat de zorg te veel bij de moeder belandt.

00:22:48:00 – 00:22:49:06
Marilse:
Wat vind je van die stelling?

00:22:49:08 – 00:23:12:24
Annegien:
Uhm, nou, dan ga je er een beetje van uit dat ouders allebei evenveel flesjes gaan geven. Of uh, zou die partner dan door die flesjes ook meer zorgtaken erbij gaan pakken? Of dichten we daar dan de salariskloof mee? Zelf denk ik dat een eerlijke verdeling van zorgtaken niet begint bij voeding, maar dat bijvoorbeeld betaald ouderschapsverlof of gewoon moeder als cultuur en maatschappij naar kijken of verwachtingen van genderrollen bijvoorbeeld veel zwaarder wegen.

00:23:13:01 – 00:23:24:11
Annegien:
En er zijn genoeg dingen die de andere ouder en dus de niet voedende ouders ook maar zeggen dat hij kan doen om ook een band op te bouwen met de baby. En belangrijk is dan vooral dat er tijd voor is. Nou bijvoorbeeld dus door langer betaald ouderschapsverlof.

00:23:24:15 – 00:23:25:12
Marilse
Ja, dus ook voor vader.

00:23:25:12 – 00:23:27:03
Annegien:
Zeker ja.

00:23:27:05 – 00:23:37:00
Marilse:
En wat weten we eigenlijk over de rol die borst of flesvoeding speelt bij het opbouwen van een veilige gehechtheid relatie? Die band is al heel bepalend is over hoe je op emotioneel vlak in het leven komt te staan.

00:23:37:02 – 00:23:54:13
Annegien:
Ja, we weten steeds meer überhaupt over het belang van een goede hechting en borstvoeding kan daar op een soort van makkelijke manier heel veel aan bijdragen. En door de vele contact momentjes die je hebt, door het afstemmen op de behoefte van je baby bij voeden op verzoek door de oxytocine die vrijkomt tijdens het voeden. Het knuffelhormoon wordt dat ook wel genoemd.

00:23:54:15 – 00:24:12:15
Annegien:
Dat draagt allemaal bij. Dus borstvoeding kan heel belangrijk zijn voor de hechting. Maar daar moet ik wel bij zeggen elke moeder heeft ook haar eigen verhaal en haar eigen bagage. En borstvoeding is niet voor elke moeder de heilige graal en ook niet als het om hechting gaat. Dus het is vooral belangrijk om te kijken naar wat de moeder nodig heeft en wat er mogelijk is om tot goede hechting te komen.

00:24:12:15 – 00:24:14:17
Annegien:
En soms is dat ook zonder borstvoeding.

00:24:14:19 – 00:24:28:21
Marilse:
Dat is dan wel weer een beetje geruststellend. Ja oké, we moeten gaan afronden. In deze aflevering van Machtige Melk hebben we vastgesteld dat ongeveer een derde van de baby’s zes maanden volledig borstvoeding krijgt, zoals aangeraden door de WHO.

00:24:28:23 – 00:24:34:07
Annegien:
Dat 71% van de vrouwen eerder stopt met voeden dan ze had gedacht. En op tweederde dat jammer vindt.

00:24:34:13 – 00:24:45:15
Marilse:
Dat er meerdere redenen zijn waarom borstvoeding niet lukt en dat dit waarschijnlijk maar bij een klein percentage gewoon te maken heeft met een gebrek aan klierweefsel. Al is dat laatste woord er nog niet over gezegd omdat er gewoon heel weinig onderzoek naar is gedaan.

00:24:45:17 – 00:24:57:21
Annegien:
Dat borstvoeding volgens deskundigen van de WHO en het medisch tijdschrift The Lancet waarschijnlijk nog belangrijker is dan we dachten en niet alleen voor kinderen die opgroeien in minder hygiënische omstandigheden en in landen met minder goede gezondheidszorg.

00:24:57:23 – 00:25:06:10
Marilse:
Dat borstvoeding goedkoper kan zijn, maar dat dit niet altijd zo is en dat er bij kunstvoeding meer verborgen kosten zijn. En dan moet je denken aan de impact op het milieu.

00:25:06:12 – 00:25:13:03
Annegien:
Dat borstvoeding veel kan bijdragen aan de veilige gehechtheidsrelatie, maar niet de enige manier is om de band met de baby tot stand te brengen.

00:25:13:05 – 00:25:24:24
Marilse:
En dat de betrokkenheid van vaders bij de opvoeding niet valt of staat bij het delen van de voedtaken, om maar even een stom woord te gebruiken, die nou eenmaal horen bij het zorgen voor jonge kinderen. Vergeet ik nog iets?

00:25:24:24 – 00:25:26:03
Annegien:
Nee ik geloof het niet.

00:25:26:05 – 00:25:45:04
Marilse:
Oké, mooi dan hoop ik dat je weer gaat luisteren naar deel twee. Dan duiken we in de geschiedenis van de borst- en de flesvoeding en dan zul je horen dat het gedoe, de wijsheden en de wijsheden erover van alle tijden zijn. Tot de volgende.

00:25:45:06 – 00:25:58:21
Yvonne:
Dit is een podcast van Kiind, het platform over natuurlijk ouderschap voor nieuwsgierige ouders. We maken deze podcast omdat ouders eerlijke informatie verdienen. Omdat Kiind de verhalen vertelt die anderen laten liggen.