‘Misschien kan kinderen krijgen er voor zorgen dat we naast gezonde kinderen ook een gezonde ‘village-mentality’ grootbrengen’
Aldus Maren Merckx, de VPRO Tegenlicht regisseur van De moeder van alle mythen (kijk het terug via NPO Start). Wat is die moeder van alle mythen waar de titel van deze mooie documentaire naar verwijst?
Inzicht in die vraag komt van een indrukwekkende verzameling vrouwen. Allereerst van de vertelstem Maria (ja, dé Maria, die moeder van Jezus, het archetype van de perfecte moeder, de oermoeder) die stelt: ‘De hardnekkigste mythe blijft dit: de vrouw is van nature voor het moederschap in de wieg gelegd.’
Lucy Jones, journalist en schrijver van Moederteit, omschrijft haar gevoel van isolatie en eenzaamheid als nieuwbakken moeder als het gevoel in een panopticum te zijn beland: ‘Ik was me erg bewust van al die regels, mythen, ideologieën om moeders in het gareel te houden. Ben je op de juiste manier bevallen, voed je op de juiste manier, slaapt je baby op de juiste manier, enzovoort.’
Bowlby’s Victoriaanse bias
Primatoloog en antropoloog Sarah Blaffer Hrdy vertelt hoe grondlegger van de hechtingstheorie John Bowlby ervoor koos om niet de langoeren (apen die in tegenstelling tot bijvoorbeeld chimpansees wel gezamenlijk met andere vrouwtjesapen voor hun baby’s zorgen) te benoemen vanwege zijn Victoriaanse bias. De mythe van de moeder als beste verzorger hebben we te danken aan Bowlby’s conformisme. Hrdy: ‘Hij erkende de behoefte van mensenbaby’s om zich veilig te voelen zodat ze goede sociaal-emotionele vaardigheden kunnen ontwikkelen. Hij vergat alleen hoeveel hulp moeders daarbij nodig hadden.’
Lees ook: Gezinnen zijn sociaal geïsoleerder dan ooit
Schrijver Aminatta Forna duidt hoe er een kloof is ontstaan tussen mensen met en mensen zonder kinderen: ‘Het wordt bijna als aanmatigend gezien om iemand te vragen… Het komt bij veel ouders niet eens op om iemand zonder kinderen te vragen ze te helpen met de zorg voor hun kind.’
En historica Noëmi Willemen zegt dat we vader zeker serieus moeten nemen als zorgverleners. ‘Maar ik zou niet willen dat vaders even manisch moeten gaan zorgen als moeders. We moeten kijken hoe we de toekomst van kinderen niet af laten hangen van de kleine praktijken in huis maar ook van een bredere verantwoordelijkheid.’
Waarom ouders meer steun bij de opvoeding verdienen
Tussen de reacties onder de documentaire op YouTube lees ik hoe een vader de titel van de video (Waarom opvoeding nog steeds rust op de schouders van de moeder) ‘naar en suggestief’ vindt. Tegenlicht wijzigt daarop de titel van naar: Waarom ouders meer steun bij de opvoeding verdienen.
Want jazeker, veel vaders doen ook hun best in onze niet-oudervriendelijke samenleving. De mythe dat ouders (moeders of vaders) hun kinderen alleen dienen op te voeden blijkt hier de moeder van alle mythen. Binnen die vier muren van een huis met een vader, moeder en twee kinderen gaan we de solidariteit niet vinden. Hoe bewegen we van die mini-eilandjes van eengezinswoningen met daarin al dan niet een kerngezin, naar die village to raise a child?
Lees ook: Creëer je eigen stam
Ko-ouderschap
Misschien is het antwoord te vinden bij de mensen die zich vrolijk verzetten tegen dat kerngezin. Op een van de meetups rondom de documentaire vraag ik Eef, de bewust alleenstaande moeder van baby Ko die in de docu haar kraamhulpschema deelt, of ze haar schema met Kiindlezers wil delen. En: tadaa! Maak een kopietje en gebruik het schema zelf of tip het aan iedereen die een baby verwacht (en vergeet niet jezelf even op de lijst te zetten).
In de Kiindspeeltuin praten we door over de docu. Kom je gezellig meedoen?
Collectief aanmodderen in de Kiindspeeltuin
Dat dorp om een kind groot te brengen? Je vindt het niet online.
Maar we proberen het toch.
Hoe waardevol, kwetsbaar en intiem online contact met andere ouders ook kan zijn (daar kan ik vurig over uitweiden: betekenisvolle relaties opbouwen kan júíst online omdat je door die fysieke afstand sneller tot de kern, tot het persoonlijke durft te komen); het vervangt niet de nood aan écht, pixelloosmens-tot-pixelloosmens contact. Aan verbinding zonder scherm ertussen. Zelfs als dat pixelloze contact niet altijd even lekker loopt.
Het vervangt niet de behoefte:
🌸 Aan de buurvrouw die jouw oudste meeneemt uit school zodat jij kan cocoonen met de baby
🌺 Aan die aan de deur gehangen maaltijd die eerste periode na de bevalling
🌼 Aan het elkaar écht in de ogen kunnen kijken en (de neiging tot) het geven van een dikke knuffel
Daarom moedigen we je aan om open te staan voor die buren. Voor je ouders, broer of zus. Die vriendin waarmee je vroeger wel op één lijn zat. Voor iedereen om je heen die het eigenlijk allemaal anders doet dan jij. Vraag ze toch om hulp en accepteer die hulp, ook al heb je andere verwachtingen. En spreek je uit over die andere verwachtingen als het nodig voelt.
Hoe je dat dan doet? Daarover hebben we het in de Kiindspeeltuin. Over hoe dat gaat, dat imperfecte offline samen doen.
