Als je kind huilt, dan is de eerste ingeving vaak om hem of haar er vanaf te helpen. Huilen is voor velen een lastige emotie. Opvallend is dat onze eerste neiging is om het huilen te laten stoppen. ZSM. Want; als de tranen weg zijn, is het verdriet over. Toch?
Gisteren zat ik met wat mensen in een speeltuin. Waar gehakt worden, vallen spaanders en waar gespeeld wordt, vallen tranen. Het viel me op dat veel ouders hun kinderen probeerden te troosten, door ze op te laten houden met huilen. ‘Niet zo huilen meisje, zo erg is het niet’. ‘Huil maar niet, het is zo weer over’. ‘Nou niet zo piepen hoor, dat is nergens voor nodig’. En inderdaad; de huilende kinderen hadden ook bepaald geen schokkende dingen meegemaakt. Het ging om het gebruikelijke stoten van knieën, schrikken van een ander kind en afgepakt speelgoed.
Huilen is voor doetjes?
Kinderen die veel en vaak huilen zijn niet meteen gedoemd om hun leven te slijten als huilebalkje. Het betekent wel dat ze in die eerste fase van hun leven veel dingen en situaties aan het verwerken zijn en grote emoties hebben. Als het kind deze emoties gewoon mag beleven, zonder dat er veel speciale (negatieve) aandacht aan gegeven worden, zal het een goeie relatie ontwikkelen met zijn eigen innerlijke stem en daarop durven vertrouwen. Het leert dat de manier waarop het kind situaties inschat er mag zijn. Dat scheelt later vast weer een hele hoop therapie!
Het lichaam lost problemen op via huilen
Het gezonde lichaam werkt als een zelfherstellend mechanisme. Het wil zichzelf continue herstellen naar een goede balans. Wanneer een emotie eruit wil, maar je stopt het voortijdig, drukt het weg, of relativeert het, dan is het onaf. Het lichaam is niet teruggekeerd naar zijn balans. Hoewel het lichaam hier prima mee om kan gaan, zal het langdurige effect hiervan op een dag boven water komen. Er is ook een theorie dat hier depressie uit voort kan komen. De = onder. Pressie = druk. Onderdrukken. Depressie als gevolg van het langdurig onderdrukken van een deel van je emoties. Emoties hebben veelal als doel ontlading en verwerking.
Leer je kind vertrouwen op zijn innerlijke stem
Wanneer je kind huilt, dan geeft zijn innerlijke stem aan dat er iets gebeurd is dat het kind van streek heeft gemaakt. Voor de ouder kan de reden van het huilen onzinnig lijken. Waarom is je kind bijvoorbeeld zo van streek als er een legoblokje afgepakt wordt, terwijl er nog zeker honderd andere blokjes liggen? Vanuit een volwassen perspectief kunnen we makkelijk denken dat hij zich niet aan moet stellen. Omdat we niet willen dat ons kind een huilebalk/onredelijk/overgevoelig wordt, vertellen we hem snel dat hij niet moet huilen en dat het helemaal niet erg is. Er zijn toch nog andere legosteentjes om mee te spelen?
Nieuw: Het Kleine Speelgoedboek
Bestel de online special over spelen
Kinderen blijven zelden hangen in een emotie
Uiteindelijk leidt dit tot een verstoring van de innerlijke stem. Kinderen hebben veel oog voor hun verzorgers en zullen de eerste jaren van hun leven vooral hieraan afmeten wat hoort en wat niet hoort. Als zij voelen dat de ouder hun gehuil niet nodig vindt, of gewoon liever heeft dat ze stoppen, dan slaan ze deze informatie op. Ze kunnen er de les uit trekken dat hun eigen beoordeling van de situatie niet juist was. Het zal een disruptie betekenen in het vertrouwen op de innerlijke stem, hoe klein en subtiel ook. De innerlijke stem van het kind zei immers dat hij het afgepakte legoblokje wel erg vond en dat het hem verdrietig of boos maakte. Ik zie samenhang in het respecteren van de interpretatie van het kind met de essentie van zelfvertrouwen. Als ouder mag je vertrouwen op de eigen innerlijke stem van je kind en laat je het beoordelingsvermogen intact.
Je kind zal altijd kijken naar jou om te leren hoe het leven geleefd wordt. Op de lange duur zal hij zelf ook ongemak gaat ervaren met zijn spontaan opborrelende emoties. Het kan er negatieve associaties bij krijgen. Het huilen verandert dan van een uiteindelijk opluchtende emotie in een beladen emotie.
Jantje huilt zodat Jantje weer kan lachen
Huilen is voor kinderen heel belangrijk om hun emoties te verwerken. Sterker nog: door te huilen, verwerk je emoties. Hoe mooi is dat? Je hoeft er dus niets aan te doen. Het huilen op zich is dus al een oplossing voor een probleem, namelijk dat er een situatie was die het kind van streek maakte. Om het te verwerken, huilt hij de opgewekte stress van zich af. In tranen van verdriet vind je dan ook daadwerkelijk stresshormonen. Het is een manier van het lichaam om stress en frustratie te verwerken en af te vloeien zodat het kind weer terug kan keren naar een situatie van balans. Dit werkt het beste als het kind zijn tranen mag laten vloeien zonder onderbreking en in een veilige omgeving.
Heb je de neiging om in te grijpen? Kijk eens naar jezelf: wat is jouw moeite met deze emotie? Als je je kind zijn gang laat gaan, zal hij even huilen tot hij weer hersteld is van zijn frustratie en stress. Daarna gaat hij weer verder als vanouds. Zoals het spreekwoord zegt: Jantje huilt, Jantje lacht. Dat is het mooie aan kinderen. Ze leven in het moment en blijven zelden hangen in een emotie. Emoties worden kort en hevig doorgemaakt. Daarom kan een kind het ene moment huilen en vanzelf weer in lachen uitbarsten als het iets grappigs ziet.
In principe huilen kinderen dus op de manier zoals zij de ernst van de situatie hebben opgevat. Wanneer je vervolgens tegen ze zegt dat het niet zo erg is, of dat ze niet moeten huilen, zeg je eigenlijk: ‘Jij ziet de situatie niet goed. Vertrouw niet op jouw innerlijke stem, maar op mij.’
Onze eigen angst
Huilen is simpelweg een niet erg populaire emotie in deze samenleving. Flink zijn, daar kunnen we wat mee! Daarom wil ik mijn bevindingen noemen met wat er gebeurt als je je kind emoties helemaal door laat maken. Moet je je voorbereiden op lange huilbuien en kinderen die overal om zullen huilen, puur omdat het mag? Het is opvallend dat juist deze kinderen hun emoties kort beleven en ook erg veerkrachtig lijken te zijn.
Juist wanneer een kind te horen krijgt dat hij niet hoeft te huilen, omdat de ouder zegt dat het niet erg is, kan het nog een tandje harder gaan huilen. Dit is ook best logisch. Het vecht voor de bestaansrecht van zijn emoties. Wanneer de ouder de emotie niet serieus lijkt te nemen, kan het kind nog harder gaan huilen om te laten zien dat hij het wel degelijk erg vindt. Of langer gaan huilen, omdat hij moeite heeft met dat hij eigenlijk niet mag huilen, terwijl hij die drang toch werkelijk in zijn hele lichaam voelt.
Do’s en don’ts
Door welke dingen ontmoedig je een kind onbewust om op zijn eigen beoordelingsvermogen te vertrouwen?
- Je ongemak/ergernis/ongeduld tonen over het huilen
- Ingrijpen als het kind huilt
- Het huilen proberen te stoppen door het ongemak meteen op te lossen of weg te nemen
- Direct relativeren (‘zo erg is het niet’)
- Meteen willen praten over wat er aan de hand is (je haalt het kind door te praten uit zijn gevoel en brengt het naar zijn ratio. Dit terwijl zijn gevoel het juiste adres is om zijn emoties te kunnen verwerken)
Zo geef je wèl steun aan een huilend kind:
- Observeer. Kijk eerst alleen naar wat het kind nodig lijkt te hebben.
- Komt je kind naar jou? Dan heeft hij je nodig. Bied een lekker plekje om te huilen. Straal rust uit en neem even de tijd. Is je kind gevallen en wil hij een potje balen en huilen op de grond? Ook goed. Vertrouw op je kind. Hij weet jou zeker te vinden. Wees beschikbaar.
- Praten komt later. Als je meteen gaat praten haal je het kind uit zijn gevoel, naar zijn ratio. Dit werkt het verwerkingsproces tegen. Is het kind uitgehuild? Dan is de stress/boosheid/frustratie intern opgelost. Als het huilen klaar is, kun je de situatie nog eens bespreken.
- Bevestig bovenal! Laat relativeren voor wat het is. Als je kind moet huilen, heeft het immers ‘besloten’ dat hij iets erg vindt. Laat dat zo. Het is zijn bevinding. Je kunt zeggen dat je ziet dat hij het vervelend vond, dat de situatie hem boos maakte, of verdrietig maakte. Vertel wat je ziet en leer hem zijn eigen emoties te benoemen.
- Los het probleem wat er speelt niet meteen op. Juist door je kind te laten ervaren dat het verdriet vanzelf weer over gaat, wordt hij veerkrachtig. Een oplossing bieden is natuurlijk prima, maar niet als het komt vanuit een zenuwachtige reflex om het verdriet zo snel mogelijk weg te nemen. Eerst huilen, dan oplossen, als het nodig is.
Praktijkvoorbeeld: Je kind huilt omdat hij graag een ijsje wil, maar het mag niet. Leef dan gerust mee met je kind. Zeg ook dat je ziet dat hij het echt graag wilde en dat hij het niet leuk vindt dat het niet mag. Beloof niet later of thuis een ijsje. Hiermee zal je kind later vaak gaan zoeken naar goedmakertjes in andere situaties en het erg moeilijk vinden als er een keer iets echt niet kan. Accepteer de situatie en jij en je kind komen er zeker weer prima overheen. Een teleurstelling mag er zijn en moet verwerkt worden. Leer je kind hoe.
