Het boek ‘Ode aan de E-nummers’ van microbioloog Rosanne Hertzberger deed veel stof opwaaien. Want waren we net allemaal aan de vergeten groenten, huisgemaakte soepen en het zelfgemaakte speltbrood, beweert iemand plotseling dat het niet nodig is. Dat je eigenlijk net zo goed een stoommaaltijd in de magnetron kunt mikken. Of o gruwel! Naar McDonald’s kunt gaan.
Zoals zoveel op het gebied van voeding is het ontzettend lastig om er als consument wijs uit te worden. Iets wat ik ook zeker niet pretendeer wel te kunnen. Maar gelukkig hoeft dat niet, want daar verscheen plotseling de nieuwsbrief van Juglen – healthy life -Zwaan met een tegengeluid. Hij zette het zo logisch en duidelijk op een rijtje dat ik je dat niet wil onthouden.
Koken als religie
Eerst even samenvatten voor degenen aan wie deze e-nummer storm voorbij is gegaan. Rosanne Hertzberger schreef dus dat boek, gaf daar diverse interviews over en zat aan tafel bij het praatprogramma Pauw. Daar vertelde zij dat e-nummers extreem goed getest en veilig zijn. Bovendien is vers koken net zo goed rommelen met je eten zoals men doet in de fabriek. Want, zo stelt ze, citroenzuur en vitamine C zitten van nature ook al in ons eten en koken kost onnodig veel tijd, aandacht en energie. Zonde van je spaarzame tijd! Word je nu echt gelukkig van koken, dan kun je dat natuurlijk gewoon blijven doen. Maar vindt Hertzberger, koken is tot een religie verworden met het kookboek als bijbel en dat is overdreven.
Vers koken is niet de heilige graal, lijkt de boodschap, en het is volgens Hertzberger ook niet per se gezonder. Want magnetronmaaltijden bevatten veel meer groente dan zij er thuis in kan stoppen. Juglen Zwaan zocht daarom een willekeurige stoommaaltijd uit de supermarkt en zag dat de maaltijd voornamelijk bestaat uit water, kip en rijst aangevuld met een beetje groente. Verder zitten er bewerkte plantaardige vetten die hij schaart onder ‘lege calorieën’. Daarnaast bevat de maaltijd zout, kleurstof, aroma en specerijen waarvan niemand precies weet wat het zijn. Dat klinkt toch heel anders dan Hertzberger aan tafel bij Pauw beweert.
Een cocktail van e-nummers
Zelfs spreekt Zwaan liever van Experiment-nummers. Eén stof mag dan als veilig zijn getest, stelt hij, maar hoe zit het precies met de combinatie van die stoffen? Dat wordt vrijwel nooit getest, terwijl combinaties van stoffen zeer negatieve effecten kunnen hebben. Dat effect zie je ook bij de gifstoffen in ons milieu en wordt ook wel het cocktaileffect genoemd. Een andere uitspraak van Hertzberger is dat e-nummers van nature al in onze voeding zitten. Hier maakt Zwaan gehakt van door uit te leggen dat e-nummers vaak nagemaakte stoffen zijn die oorspronkelijk in natuurlijke voeding zitten. Hij neemt in zijn nieuwsbrief vele inhoudsstoffen als voorbeeld en onderbouwt met diverse bronnen wat er ongezond is aan het geïsoleerd gebruiken van deze stof of met het gebruik van de synthetische variant ervan.
Voor de geïnteresseerden onder jullie selecteerde ik deze studie, en deze en deze onderzoeken uit de nieuwsbrief.
Alle groenten zijn hetzelfde?
Ook over blik- en diepvriesgroenten, waarvan Hertzberger stelt dat er veel voedingsstoffen in zitten, geeft Zwaan aan dat hij recent een review onder ogen kreeg waaruit blijkt dat ingeblikt voedsel soms tot 88% aan voedingswaarde kan verliezen in vergelijking met de verse variant. Ook diepvriesgroente is minder voedzaam, zelfs als het direct is ingevroren. Dit komt omdat diepvriesgroente even kort wordt geblancheerd.
Het argument van Hertzberger dat de groenten uit kant-en-klaar maaltijden tjokvol gezonde groenten zitten, is volgens Zwaan discutabel. Want op het moment dat groenten gesneden worden beginnen de wateroplosbare vitamines snel af te nemen. Onderzoek wees in 1995 al uit dat bij voorgesneden groenten het merendeel van de vitamine C is verdampt voordat jij het in je mond stopt. Een recenter onderzoek bevestigt dat de hoeveelheid vitamine C vaak meer dan 50% lager is dan de verpakking vermeldt.
Hoeveel studies je ook naast elkaar legt, vers en onbewerkt blijft de voorkeur houden als je het maximale aan voedingsstoffen wil hebben.
Allemaal naar McDonald’s?
En dan de zo door Hertzberger opgehemelde McDonald’s. Zwaan stelt dat de producten van deze fastfoodketen rijk is aan macronutriënten vetten, eiwitten en koolhydraten, maar arm aan micronutriënten. Onze eiwitten worden gevormd door een juist niveau van hormonen en enzymen, zo stelt hij, en de hormonen en enzymen zijn vaak afhankelijk van een juiste mineralen- en vitaminestatus. Kort gezegd loopt zonder de micronutriënten ons lichaam vast. Veel mensen met overgewicht zijn dan ook zwaar ondervoed, stelt Zwaan. Dit komt omdat ze voedsel eten waar alleen macronutriënten in zitten en geen micronutriënten. Bovendien zitten alleen al in de frietjes van de Mac maar liefst 14 ingrediënten, waarvan je je kunt afvragen of dat nodig en echt gezond is.
Tot slot haalt Zwaan aan dat de partner van Rosanne als hoofdredacteur bij het NRC werkt. Ze weten dus wel hoe je een boek moet verkopen. Volgens Zwaan door extreme uitspraken te doen en te polariseren. En hoewel polariserende uitspraken zeer vermakelijk zijn om naar te kijken, groeit bij de consument de onzekerheid. Want zijn die e-nummers nu wel of niet gezond voor je?
Moedermelk een eigen e-nummer?
Zwaan spreekt zich hierover duidelijk uit en zegt: ‘Nee, e-nummers geven aan dat het product is bewerkt en daarmee minder voedzaam is geworden dan het oorspronkelijke voedingsmiddel. Hoe minder e-nummers er in het voedsel zitten, hoe beter. Ik vind persoonlijk voedsel met e-nummers ook minder lekker smaken. Welk wereldgerecht van Knorr je ook pakt, het heeft allemaal hetzelfde smaakje, vermoedelijk door de smaakversterkers.’ Daarnaast schrijft Zwaan openhartig dat hij zelf in het verleden geleefd heeft op magnetronmaaltijden en McDonalds. Hij voelde zich in die tijd depressief en vermoeid en had last van overgewicht. Hij is blij dat hij ontdekt heeft dat je door anders te eten jezelf veel beter kan voelen.
Dat het niet allemaal glorie en halleluja aan het adres van de e-nummers is, blijkt uit het interview dat Hertzberger gaf aan het NRC. Want zo is te lezen: ‘Ze heeft haar zoon borstvoeding gegeven. Zes maanden vrijwel volledig. ‘Ik heb net lang genoeg in de voedingsindustrie gewerkt om te weten dat we moedermelk nog niet echt goed kunnen namaken.” Kijk, dat valt dan weer mee.
Bronnen
Nieuwsbrief aHealthylife van Juglen Zwaan 16 april 2017
E-nummers zijn geen vergif, door Rinskje Koelewijn voor NRC 6 april 2017
Verder lezen
Wat zit er in uw eten?, C. Gouget
Goed vies, het nieuwe gezond. Over opvoeden, eten en gelukkige kinderen, M. Shestreat-Klein
