Ode aan de eigenwijsheid van mijn kind

Terwijl ik nadenk over ‘gewoon doen’, realiseer ik me dat we als ouders juist graag willen dat onze kinderen bijzonder zijn. Bijzonder knap, bijzonder intelligent of bijzonder creatief. Maar dan wel graag binnen de kaders van het acceptabele – en dus stiekem het gewone. Want hoewel eigenheid belangrijk is, mag het niet té vreemd worden. Tegelijkertijd moet je wel jezelf kunnen zijn, want iedereen is immers goed zoals hij is. Erg tegenstrijdig allemaal.

Hoewel we nu graag willen dat onze kinderen luisteren, straks in de puberteit hopen we met heel ons hart dat zij hun eigen koers varen

Ik herinner me nog levendig de keer dat mijn moeder in het ziekenhuis lag en we haar opzochten. Juist die middag besloot ik mijn oude spijkerbroek een update te geven. Ik knipte gaten in de knieën en wilde ze voeren met stukjes rode boerenzakdoek. Ik mocht alleen niet zomaar de naaimachine pakken en na één knie was ik het met de hand vastnaaien wel zat. Dus zette ik die laatste knie vast met wat veiligheidsspelden en trok mijn vernieuwde broek aan. Ik deed er een kek T-shirt op, toupeerde mijn haar en maakte het geheel af met bijpassende make-up. Voelde mijn moeder zich na haar operatie al niet helemaal top, toen ze mij zag bleef ze er bijna in. Ze schaamde zich ontzettend tegenover haar kamergenote en vroeg mijn vader hoe hij het in zijn hoofd had gehaald mij zó mee te nemen. Ik vond ondertussen dat ik er supercool uitzag. Hoewel mijn moeder altijd eigenheid en creativiteit stimuleerde, had haar tolerantie en acceptatie toch duidelijk grenzen.

Het cultiveren van eigenheid

Tegenwoordig heb ik me onbedoeld omringd met eigenwijze mensen. Dat komt doordat we thuisonderwijs geven en bijgevolg een heleboel gelijkgestemden kennen. En als er één soort mensen eigenwijs is, dan zijn het wel thuisonderwijzers. Tegen de stroom in maken ze de keuze om niet het geijkte pad te betreden. En zo’n voorbeeld doet volgen natuurlijk. Dus zie je veel kinderen in de meest kleurrijke kleding, met bijzondere kapsels, aparte hobby’s en zijn ze soms op het oog niet te plaatsen in het traditionele genderhokje. Bovendien hebben ze een mening die net zo eigen is als hun uiterlijk. Heerlijk om te zien. En belangrijk.

Want hoewel we nu graag willen dat onze kinderen luisteren, straks in de puberteit hopen we met heel ons hart dat zij hun eigen koers varen, niet bezwijken onder groepsdruk en vooral trouw blijven aan zichzelf. Maar het cultiveren van die kracht begint al als je nog heel klein bent. Dat leren ze niet ineens wanneer de tienerjaren aanbreken. Sterker nog, dat is bij uitstek de periode dat ze steeds minder van ons willen aannemen. En dus is het belangrijk om juist nu tenenkrommende kledingcombinaties toe te staan, aparte kapsels te accepteren en ruimte te geven voor een eigen mening. Ook als die afwijkt van die van jou (en je gehele familie).

Trots op en beschaamd over ons kind

Maar dat is gemakkelijker gezegd dan gedaan. Hoe komt het toch dat het zo lastig is om je kind helemaal zichzelf te laten zijn? Ik denk omdat we (onbewust) vinden dat hoe onze kinderen zijn iets zegt over wie wij zijn. Over hoe (goed) we het doen als ouders. Stiekem allemaal ego dus. Het liefst komen we goed voor de dag en aangepaste kinderen helpen daarbij. Ik geef dan ook grif toe dat het erg comfortabel is wanneer je kind lekker meedoet, luistert en enigszins aangepast is. Want ook ik voel mijn wangen weleens gloeien als mijn zoon weer eens met confronterende vragen of opmerkingen komt en een verblufte volwassene met een mond vol tanden achterlaat.

Het is belangrijk om juist nu tenenkrommende kledingcombinaties toe te staan

Tegelijkertijd voel ik me trots en gniffel ik om zijn rake observaties. De keren dat het schaamrood op mijn kaken staat probeer ik me te realiseren dat het niets over mij zegt. Hij is zijn unieke zelf. Hét doel van het grootbrengen van kinderen toch? Doet hij iets wat over mijn grenzen of die van een ander gaat dan wijs ik hem daarop en praten we erover. Maar hebben anderen er geen last van dan is het verder aan hem. Zo koos hij als kleuter roze-aardbeien-sandalen, liet zijn prachtige lange haar al eens in een opwelling extreem kortwieken en is hij vegetariër geworden terwijl wij dat niet zijn.

Voor hem is eigenheid ontzettend belangrijk en het liefst kiest hij dan ook het tegenovergestelde van de rest. Bij creatieve workshops komt hem dat altijd op complimenten te staan. Daar draait het immers allemaal om originaliteit. Menig kunstenaar is op zoek naar een eigen stijl en hij bezit die gewoon van nature. Bij tekenles zei de juf dan ook dat ze absoluut niet wilde schaven aan zijn manier van tekenen, ze voorzag hem enkel van wat technische tips. En ook bij schaakles wordt hij vaak geprezen om zijn unieke inzichten. En hoewel ik daar allemaal graag de eer voor zou willen opstrijken, is ook dat helemaal van hem.

Kinderen willen geaccepteerd worden

Of nou ja, een klein schouderklopje mag ik mezelf daar wel voor geven, vind ik. Want wij geven hem immers de ruimte om eigen keuzes te maken, stimuleren hem zelf na te denken en geven hem de kans om zijn eigen lijntje te volgen. En dat is niet altijd makkelijk. Wanneer een kind iets bijzonders doet binnen de kaders van het acceptabele dan juicht iedereen het toe. Denk aan vroeg praten of lopen. Maar heb je een exemplaar dat, heel uniek, met alles wat later is of een buitenissige hobby heeft, dan verschuift het bijzondere richting het ‘aparte’.

Het allerliefste willen we dat onze kinderen geaccepteerd worden, dat ze niet buiten de groep vallen

En we weten allemaal wat er bedoeld wordt wanneer mensen zeggen dat ze iets ‘heel apart’ vinden. Dan moet je als ouders stevig in je schoenen staan wil je je kind hierin blijven volgen en respecteren. Want het allerliefste willen we dat onze kinderen geaccepteerd worden, dat ze niet buiten de groep vallen. En al te aparte keuzes brengen dat wel in gevaar. Onze oerbehoefte bij de veilige groep te horen gruwelt van dergelijke uitspattingen. Toch is het goed om kinderen hierin zelf keuzes te laten maken en die te steunen.

Dat schreef ook Martin Gijzemijter in 2016 in zijn stuk ‘Je trekt een jongen toch geen jurk aan?’. Gijzemijter: ‘Uiteraard kreeg ik ook voor mijn voeten geworpen dat kinderen keihard zijn en dat ik hem moet beschermen tegen pesters. In dat eerste heeft men gelijk, het tweede is precies wat ik doe. Ik ben mijn hele jeugd gepest, geschopt, geslagen en getreiterd en ik had niet eens een jurk aan. Dat heeft me al heel snel geleerd dat het niet uitmaakt wat je doet, mensen vinden er toch wel iets van.

Dus kun je maar beter zoveel mogelijk jezelf zijn, in plaats van te willen voldoen aan een bepaald beeld. Op de dag dat ik op school besloot om te gaan doen waar ik zin in had omdat al het andere toch niet werkte, is het pesten als sneeuw voor de zon verdwenen. Pesters hebben geen jurk nodig, ze hebben onzekerheid nodig en onzekerheid kweek je juist door te zeggen dat je niet mag zijn wie je bent.’

Een krachtige boodschap voor zijn zoon en het bewijs dat het niet uitmaakt wat je doet. Dan is het maar beter om je kind op te vullen met jouw onvoorwaardelijke liefde en de wetenschap dat ze helemaal goed zijn zoals ze zijn.

Lees ook: Mijn kind wil in een jurk naar school, wat nu?

Beeld: Jana Boekholt