Het krijgen van een premature baby wordt vaak onderschat. Een baby met een à terme-bevalling brengt al een achtbaan vol emoties met zich mee. Nieuwe verantwoordelijkheden, je partner opnieuw leren kennen in de rol van vader of moeder, een nieuwe liefde voor dat mini-mensje, maar ook minder slaap en een ander ritme. Je wereld staat echt even op zijn kop. Bevallen kan tegenvallen, maar ook meevallen. De locatie kan thuis zijn of in het ziekenhuis, maar als het goed is, lig je tijdens een deel van je kraamtijd lekker in je eigen bed, je kleintje te bewonderen en te genieten van dit nieuwe leven.
Maar wat als je kleintje prematuur geboren wordt? Dan begint je kraamtijd heel anders.
Er zitten grote verschillen in het principe ‘prematuur bevallen’ en dus grote verschillen in wat je kunt verwachten. Sinds 2010 worden premature baby’s die met 24 weken geboren worden actief behandeld. Dit gaat soms goed, maar helaas niet altijd. Des te ouder de baby bij geboorte is, des de groter zijn de kansen dat het goed komt.
Dus wat gebeurt er als een baby te vroeg geboren wordt? En wat kun je als ouders doen?
Huid-op-huidcontact met je premature baby
Normaal gesproken ligt een baby direct na de bevalling lekker bij je en kun je gezamenlijk genieten en wachten tot de kleine zijn eerste hongersignalen laat zien.
Als je te vroeg bevalt, mis je vaak dit eerste moment. Gaat het goed met je premature baby, vraag dan om huid-op-huidcontact. Soms is er meer mogelijk dan dat je denkt. Maar als er medische bijzonderheden zijn, of je kleintje echt heel veel weken te vroeg geboren is, dan zal de baby samen met je partner meegaan naar de neonatologie. Hij wordt daar nagekeken, krijgt misschien een aantal slangetjes voor voeding en vocht en wordt in een couveuse gelegd. Het is goed als je partner mee gaat. Hoe vervelend het ook is dat je als moeder dan alleen ligt, het is fijn dat één van de twee ouders weet wat er met de kleine gebeurt. Dat je weet waar de baby de eerste uren was, hoe ermee werd omgegaan en hoe het met de baby gaat.
Huid-op-huidcontact verbetert en stabiliseert het hartritme, de temperatuur, het glucosegehalte en de ademhaling van je baby
Als het goed is, wordt er zo snel mogelijk naar een mogelijkheid gezocht om te gaan buidelen, ook kangoeroeën genoemd. Huid-op-huidcontact is het blote contact tussen bijvoorbeeld een ouder en het kind. Huid-op-huid is voor iedere baby belangrijk, maar voor een premature baby is het belang nog duidelijker! Het contact heeft een positief effect op de onrijpe lichaamsfuncties van de baby. Huid-op-huidcontact verbetert en stabiliseert het hartritme, de temperatuur, het glucosegehalte en de ademhaling van je baby.
Moeder Maaike: ‘Wij konden via de monitor letterlijk zien dat de ademhaling rustiger werd wanneer wij mochten buidelen met ons zoontje.’
Wennen
Je verwacht misschien een baby met lekkere ronde wangetjes en een roze huidje. Een prematuur geboren baby kan er heel anders uitzien. Je kunt misschien schrikken van de slangen en draden waar je baby aan vast zit of constant naar de monitor kijken in plaats van het nieuwe leven. De monitor kan gaan piepen en verpleegkundigen en artsen doen handelingen bij je baby die je liever niet had gezien. Geef jezelf de tijd om te wennen. Vraag veel aan de verpleging zodat je weet waar alles voor dient.
Behalve wennen aan je baby, zul je ook moeten wennen aan het feit dat je kraamweek en de weken daarna anders zullen verlopen dan je had verwacht. Bij de geboorte van een premature baby komen andere emoties vrij die misschien niet iedereen in je omgeving zal begrijpen.
Voeding
Je baby zal voeding nodig hebben, maar vaak nog niet krachtig genoeg zijn om zelf aan de borst te drinken. Ook al is het geven van de borst niet altijd meteen mogelijk, moedermelk is toch het allerbelangrijkste wat je voor je baby kunt doen. Zorg dat je baby vaak in de buurt is van je borst, en probeer zo snel mogelijk te starten met kolven. Vraag aan de verpleging of ze je kunnen leren te kolven met de hand. Hiermee krijg je meer druppels bij elkaar verzameld dan met een elektrische kolf. Vraag of de verpleging mee wil kijken of je het goed doet en vraag ook uitleg over het elektrische kolven. Sommige ziekenhuizen hebben lactatiekundigen in dienst. Vraag hier gerust naar en schakel er anders zelf een in. Ze hebben vaak extra informatie en meer tijd om je goed te informeren over borstvoeding geven aan de premature baby en wat je op dit gebied de komende weken kunt verwachten.
Moeder Maaike: ‘Ik ben zo blij met de fantastische ondersteuning die ik heb gekregen bij het geven van moedermelk aan mijn premature baby. Ik kon als moeder de eerste dagen niet veel doen, maar dit wel. Dat gaf veel motivatie om de borstvoeding goed op gang te krijgen door het kolven.’
Mocht je van tevoren bedacht hebben dat je geen borstvoeding wilde geven, overleg dan nog eens met jezelf of je er nu nog steeds zo over denkt. Je premature baby heeft moedermelk nodig. Als je start met afkolven, wil dat niet zeggen dat je gelijk twee jaar borstvoeding moet geven of dat je zes maanden moet kolven. Iedere dag is er één, iedere druppel moedermelk is er één. Overleg wat mogelijk is… Beginnen kun je altijd, en stoppen ook.
Borstvoeding oefenen
Het belangrijkste is dus starten met het verzamelen van moedermelk. In het begin zijn het druppels, het worden milliliters en uiteindelijk kolf je misschien meer dan dat je baby nodig heeft. Lukt het je nog niet om voldoende moedermelk te verzamelen, dan kun je donormoedermelk overwegen. Bespreek dit met de lactatiekundige of de kinderarts en geef aan wat je wensen zijn. Het is jullie baby!
Moeder Maaike: ‘Wat was ik ontzettend trots op mijn eerste druppels moedermelk!’
Het lukt een te vroeg geboren baby vaak nog niet om gelijk aan de borst te gaan drinken. Maar geduld, alles op zijn tijd. De meeste baby’s slapen nog veel en hebben nog onvoldoende kracht om aan de borst te drinken. Maar zodra je baby bij het buidelen gaat sabbelen, likken en zoeken naar de borst dan begint de borstvoeding. Zodra je baby dit zoekgedrag laat zien, kun je het in de buurt van de tepel leggen en wat druppels melk op zijn lipjes laten vallen. Zodra je baby gaat happen en zijn mondje open doet kun je met het aanleggen beginnen. En hier heb je tips bij nodig over het ondersteunen van je baby, het aanbieden van de borst en het leren zien wat sabbelen en wat drinken is. De ene dag zal het goed gaan en de andere dag slaapt je baby gelijk aan de borst in. Allemaal normaal.
Na een tijdje zal je baby leren de borst goed in de mond te houden en zal het leren drinken. Het begint met kleine hoeveelheden en heus nog niet iedere voeding, maar het begin is er.
Gezinsgerichte en ontwikkelingsgerichte zorg
In sommige situaties is het mogelijk om bij je baby op de kamer te blijven. Vraag altijd naar de mogelijkheden. Het beste zou zijn als je naast de couveuse mag slapen en je aangeleerd wordt hoe je zo snel mogelijk zelf voor je baby kan zorgen. De verpleegkundige zal je dan kunnen leren temperaturen, een luier verschonen, in en uit de couveuse halen, je baby optillen en te voeden. Het kan helaas vaak (nog) niet, maar geef daarom extra goed aan wat je wens voor je baby en jullie zelf is.
De verpleegkundige kijkt als het goed is vooral naar je baby. Ligt de baby net lekker te slapen, dan zal ze geen luier gaan verschonen. Ze zal proberen zoveel mogelijk handelingen te doen op het moment dat de baby wakker is. Dan krijgt hij een schone luier, worden medische handelingen verricht en krijgt de kleine een voeding.
Van de eerste dag, naar de eerste week, en daarna
Jullie baby zal steeds minder slangetjes hebben, steeds vaker wakker zijn en steeds vaker voedingssignalen laten zien. Je gaat je steeds zekerder voelen en voor het verschonen van een luier draai je je handen niet meer om. Dan gaat het de goede kant op en kun je langzaam denken aan hoe het thuis zal gaan met jullie en een premature baby. Een grote stap! De zorg voor je baby en het voeden heb je in het ziekenhuis allemaal geleerd. Maar hoe gaat je kindje mee naar huis? Het moet in ieder geval uit de couveuse kunnen zijn, zichzelf op temperatuur kunnen houden en kunnen eten. Maar wat als het leren eten meer tijd nodig heeft dan verwacht? Soms wordt het geven van de borst gecombineerd met het geven van de fles met afgekolfde moedermelk en soms is het een optie om je baby mee naar huis te nemen met het sondeslangetje. Je leert dan in het ziekenhuis hoe je dit slangetje kunt controleren en hoe je de voeding moet geven.
Hierdoor kun je vaak eerder naar huis en kan je baby thuis in alle rust verder oefenen met het drinken aan de borst. Ontwikkelingsgericht dus!
Eindelijk thuis
Je was het ziekenhuis vast zat en bent waarschijnlijk ontzettend blij eindelijk je baby mee naar huis te mogen nemen maar het ís een grote stap. In het ziekenhuis was er altijd iemand die je kon helpen. En thuis wordt je baby nog wakkerder, en huilt soms zonder dat je snapt waarom.
Vraag vooral om hulp. Vraag iemand om mee te praten en je emoties te verwerken of te snappen waarom je je onzeker voelt, maar vraag ook om hulp in de huishouding. Vrienden of familie willen vast eens extra voor je koken of boodschappen voor je doen. Je baby en het wennen aan de thuissituatie is belangrijker dan het stof.
Dus wat is het allerbelangrijkste?
Kort samengevat:
- Veel huid-op-huidcontact
- Zorgen voor een goede hechting
- Jullie zelf de tijd geven om te wennen
- Leren voeding geven
- Je voorbereiden op het naar huis gaan met je premature baby
Lees ook: Borstvoeding in de kraamtijd
En: Vroeggeboorte: Hoe zorg je voor je premature baby?
Bronnen:
Hold your prem, Jill Bergman (in vertaling: Koester je kleintje, Jill Bergman, vert. Marianne Vanderveen-Kolkena)
Diverse folders over borstvoeding aan de premature baby, borstvoeding aan de randprematuren en/of dysmature baby/afkolven van moedermelk en donormoedermelk/ sondevoeding hevelen
Het artikel Borstgevoede baby met sondevoeding eerder naar huis
Annet Mulder, Lactatiekundige IBCLC sinds 2008. Ze werkt als lactatiekundige IBCLC in ZGT en heeft een eigen praktijk. Annet geeft onder andere les aan lactatiekundigen in opleiding.
