Kinderen en de natuur zijn een goede combinatie. Het is leerzaam, uitdagend en gezond om buiten te zijn. Daarnaast kunnen kinderen zich er vaak heerlijk vermaken. Maar misschien heb je niet elke dag de tijd om lekker eropuit te gaan of heb je geen natuurgebied in de buurt. Wij brengen de natuur naar je toe met deze tips voor een ontdektuin. Het is uiteraard nog steeds fijn om samen naar buiten te gaan, maar een stukje natuur aan huis om te ontdekken is heerlijk voor kinderen.
Het zelf aanleggen van een ontdektuin is gemakkelijk te realiseren omdat er maar kleine aanpassingen nodig zijn. In elke tuin is het mogelijk om elementen van een ontdektuin aan te brengen. Zelfs op een balkon zijn er verschillende mogelijkheden. Hieronder volgen voorbeelden en ideeën die je ter inspiratie kunt gebruiken.
Natuurlijke materialen
Maak zoveel mogelijk gebruik van natuurlijke materialen. Hierdoor vormt de ontdektuin een geheel met de tuin en kan hij meerdere functies hebben. Zo zijn stukken boomstam leuk om op te lopen, overheen te springen of te stapelen, maar er kunnen ook paddenstoelen en mos op groeien, kleine diertjes onder zitten en het kan verweren waardoor je eraan kunt peuteren. Losse stenen kunnen dienen als stukje rotstuin, maar er zitten ook pissebedden, wormen en duizendpoten onder die je kunt bestuderen. Ruim de tuin daarom ook niet teveel op.
Een aantrekkelijk insectenhuisje is gemakkelijk te maken door een bloempot ondersteboven neer te zetten
Bladeren en takjes zijn leuk speelmateriaal maar zijn ook functioneel omdat er insecten tussen de gevallen bladeren overwinteren. De blaadjes zorgen ook voor een stukje hummus in de tuin wat weer goed is voor de planten. Egels en vogels vinden rommelige tuinen prettig omdat ze zich er kunnen verstoppen en er eten te vinden is. Hoe meer insecten in de tuin, hoe meer er te observeren zijn. Je kunt ze voorzichtig in een glazen pot doen om ze te bekijken of je kunt ze met een vergrootglas bekijken terwijl ze aan het rondkruipen zijn. Zet ze daarna wel weer terug. Andere insectenlokkers zijn vlinderstruiken en geurige bloemen. Een aantrekkelijk insectenhuisje is gemakkelijk te maken door een bloempot ondersteboven neer te zetten met een klein hoekje eruit als deurtje.Wat stro erin vinden insecten helemaal fijn.
Iets wat ook weinig ruimte in beslag neemt is een insectenhotel. Hierin kunnen solitaire bijen, vliegen en lieveheerstbeestjes hun eitjes leggen. In het voorjaar zie je dan de jonge bijtjes en andere insecten uitvliegen. Solitaire bijen steken overigens niet. Wil je wormen observeren maak dan een wormenfabriek. Vul een grote glazen bak met laag grind en daarna afwisselend zand en aarde. Dankzij de lagen is goed te zien hoe de wormen rondkruipen en gangen graven. Geef ze groentenschillen van aardappel, wortel en bladeren uit de tuin. Doe donker papier om de bak en zet hem op een donkere koele plaats, dan worden de wormen actief. Bekijk ze bij voorkeur bij schemerlicht. Ook het neerzetten of ophangen van een voederplek voor vogels is een aanrader. Zo is er zelfs op een ijskoude winterdag van achter de ramen nog wat te ontdekken in de tuin.
Moestuin
Op zintuiglijk gebied valt er ook een hoop te beleven in een ontdektuin. Denk hierbij aan een kleine moestuin of zaaibakken. Kinderen zaaien zelf groenten, zien hoe het groeit en mogen het natuurlijk proeven. Een bessenstruikje neemt ook weinig ruimte in beslag en geeft heerlijke bessen. Heb je wat meer ruimte en bij voorkeur een stukje overdekte tuin, dan kun je ook een druivenstruik planten. Wanneer ze onder een overkapping van bijvoorbeeld doorzichtig golfplaat groeien worden ze namelijk nog zoeter. Maar in de openlucht groeien ze ook goed, al zijn ze wat minder zoet en vaak wat kleiner. Kruiden zaaien kan in de moestuin, in zaaibakken of in hangbakken. Je kunt er aan ruiken, van proeven en ze samen plukken, gebruiken in de keuken, er een kruidenthee van maken of geurbuideltjes voor in de kledingkast. Denk op zintuiglijk gebied ook aan bloemen. Ze staan niet alleen leuk in de tuin, ze ruiken ook verschillend en hebben prachtige kleuren. Pluk ze als ze bijna uitgebloeid zijn en maak er reukwater van. Dit kun je doen door ze een tijdje te weken in water en ze te zeven.
Kies bij de aanschaf voor diverse soorten bloemen die bloeien in verschillende periodes, dan heb je bijna het hele jaar bloemen in de tuin. Er zijn ook eetbare bloemen zoals Begonia, Koriander, Lavendel, Munt, Oostindische kers, Rozen, Vlijtig Liesje en thijm. Ze zijn lekker in salades, soepen, compote en cake. Zaai de bloemen bijvoorbeeld in een leuke vorm of letter. Heb je takken over dan kun je samen een windgong of xylofoon maken. Gebruik hiervoor hout van verschillende dichtheden, zodat ieder stuk een ander geluid maakt. Maak een gaatje bovenin de tak, doe een touwtje erdoor en hang zo verschillende takken op aan een paal of stevige tak die je ophangt naast elkaar. Gebruik bijvoorbeeld takken van Vlier, Plataan, Hulst, Vlinderstruik, Trilpopulier, Wilg, Berk en Linde.
Ontdekken in het gras
Gras geeft ook verschillende ontdekmogelijkheden. Zo groeien er allerlei kleine plantjes in, vind je er verschillende insecten en is het zacht om op te spelen. Wanneer je er stepstones of stukken boomstam op plaatst kun je daarop hinkelen, overheen springen of onder kijken. Stop in het najaar bloembollen in het gras, dan is er in het begin van de lente al snel weer wat te zien in de tuin. Dit kan ook in de rest van de tuin, in bloempotten of in de moestuin. Tip: laat je kind eens met een spiegeltje onder een sneeuwklokje kijken. Je ziet dan de binnenkant van dit prachtige, kleine bloemetje.
Creëer een hoekje waar kinderen hun in de natuur gevonden schatten neer kunnen leggen
Water en zand
Een zandbak is bij veel kinderen een groot succes. Het staat vaak garant voor uren speelplezier. Kies er eens voor om deze in te graven en af te sluiten met stevige deksels. Zo blijft het niet alleen schoon en droog, maar kan er ook overheen gefietst en op gespeeld worden. Daarnaast veeg je na het spelen het zand er gemakkelijk in. De zandbak gaat zo niet ten koste van de speelruimte. De randen van de zandbak kun je ook maken van boomstammen, dit ziet er nog natuurlijker uit.
Water geeft ook eindeloos vermaak. Wanneer je een regenton neerzet kost het je niets. Kinderen rommelen graag met bakjes water door het over gieten, maken modderpoeltjes, spetteren lekker in de zomer en mogen natuurlijk de plantjes water geven. Een andere manier om het element water in de tuin te brengen is door een kleine vijver. Gebruik bijvoorbeeld een kleine speciebak. Graaf deze in of zet hem neer. Er kunnen waterplanten in of stenen of leg er stukken boomstam omheen. Dat ziet er niet alleen leuk uit, maar er groeien dan misschien ook plantjes of paddenstoelen op de schors. Vul de bak met slootwater zodat je ook waterinsecten en misschien slakken in je vijver hebt. In de lente kun je er ook kikkervisjes in doen. Het is heerlijk om op je buik bij de vijver te liggen en lekker te kijken naar wat er zich allemaal in afspeelt.
Ontdekhoekjes
Heb je de ruimte dan zijn wilgentenen ook een natuurlijke en leuke manier om hoekjes in de tuin te creëren. Als je lange takken hebt kun je er misschien zelfs een kleine hut van maken. Soms lopen de geplante wilgentenen weer uit, dit geeft een mooi groen effect en een besloten hut. Ook egels vinden zulke hoekjes fijn om in te overwinteren.
Creëer een hoekje waar kinderen hun in de natuur gevonden schatten neer kunnen leggen. Kies bijvoorbeeld voor een grote platte steen, een oude plank, een vogelhuisje of een houten kist. Alle schatten kunnen dan mooi tentoongesteld worden, er kan museumpje mee gespeeld worden of naar gekeken worden. Het kan ook leerzaam zijn omdat je samen na kunt gaan wat het is en waar het vandaan komt. Denk hierbij aan verschillende stenen, takjes van bomen, bloemen, uilenballen, dennenappels, kastanjes, eikels, bladeren of schelpen. In de loop van de tijd kan het een mooie, bonte verzameling worden.
In vrijheid ontdekken
Wanneer je zorgt voor een veilige tuin kunnen kinderen al vanaf jonge leeftijd zelfstandig spelen in de tuin. Zorg wel dat je ze gemakkelijk in de gaten kunt houden. Het alleen mogen ontdekken vergroot het plezier en voorkomt dat je gaat sturen of dat een kind naar jou kijkt voor leiding of goedkeuring. Het is natuurlijk wel leuk om ze vanachter de ramen in de weer te zien met boomstammetjes, stenen, blaadjes, takjes, water en aarde. Het is ontzettend leerzaam voor kinderen om lekker te kunnen scharrelen in de natuur, ook als dat in de eigen tuin is.
