Kinderen en de natuur horen zo duidelijk bij elkaar. Voor hun ontwikkeling. Om te spelen, ontdekken, rond te scharrelen, vertrouwd te raken met alle elementen. Maar ook voor de opbouw van hun weerstand, aanvoer van vitamine D en kiezelzuur kunnen kinderen niet genoeg buiten zijn. Buitenlucht is meer dan leuk; we hebben er dagelijks een flinke portie van nodig, van jongs af aan. De praktische uitvoering is soms uitdagend, zeker in de winter. Hoe kleed je je kinderen zodat ze kunnen bewegen in de natuur?
Kinderen willen niet gehinderd worden door die dikke lagen tussen hen en de wereld
Vooral in de winter spelen veel kinderen toch binnen. Het is vaker koud, guur, nat, donker. We voelen dat we de kinderen willen beschermen. Het snotterseizoen is in volle gang en een koutje heb je zo te pakken. De straten en speeltoestellen zijn nat en glibberig, of het waait guur en je kind rent weer eens rond met een open jas. Als die jas überhaupt aan gaat, want dat is ook zoiets: kinderen weigeren geregeld om die hele santenkraam aan te trekken. Wantjes? Sjaal? Winterjas? Stevige schoenen? Dank je de koekoek! Ingepakt als een astronaut is de lol voor kinderen er al gauw af. Ze willen niet gehinderd worden door die dikke lagen tussen hen en de wereld.
Bewegingsvrijheid van top tot teen is dan ook essentieel voor een goede doorbloeding en warmteregulering, in elk seizoen. Van nature zijn kinderen graag in beweging, ze houden zich warm door hun spel, niet door de dikste kleding. Janina Weser van Wildling shoes vertelt hierover: ‘Laat je kindervoeten vrij bewegen in soepele schoenen, dan blijven ze warmer doordat de voetspieren in beweging zijn. Eigenlijk vind ik het grappig als ik in een speeltuin de ouders op een bankje zie bibberen van de kou, terwijl ze kijken naar hun dik ingepakte klimmende en rennende kinderen.’
Kleed je kind anders in de winter
Wat is dan een handige aanpak? Eigenlijk komt het neer op twee dingen. Eén: denk anders over winters weer. En twee: kleed je kind anders.
Om anders te denken, is het handig om vriendschap te sluiten met risico’s. Het risico op verkoudheid kun je ook zien als een kans voor het lichaam om het afweersysteem te versterken. Kinderen die weinig in aanraking komen met natuurlijke omstandigheden, leren zich moeilijker verweren. Net zoals het leren kennen van gevaren hen leert om zich te handhaven als ze gevaar tegenkomen. Kou en vocht vormen net zo goed deel van het leven als al het andere. We hebben als ouders de neiging om onze kinderen ver te houden van kou, om hen gezond te houden, maar het tegendeel is waar. Juist het blootstellen aan alle seizoenen sterkt je kind in zijn gezondheid.
Lees meer over hoe belangrijk het leren kennen van gevaren is voor een opgroeiend kind.
Schoenen en kleding die met de winter meewerken
En dan nu de tweede verandering: kleding. Om je kind te laten genieten van de haar omringende wereld, en toch goed te kleden, kun je kiezen voor zoveel mogelijk natuurlijke materialen. Door bijvoorbeeld wol te gebruiken, geef je je kind bescherming die meebeweegt met de temperatuurverschillen en de mate van vochtigheid. Wol kan veel vocht opnemen, is ademend, verwarmend en verkoelend – net wat de omgeving vraagt.
Kinderen hebben het nodig om contact met de natuur op te bouwen
Nieuw: Het Kleine Speelgoedboek
Bestel de online special over spelen
Juist het voelen van de ondergrond doet ons zo goed
Met schoenen kun je een groot verschil maken. We zijn gewend geraakt aan schoenen die zo ontworpen zijn dat ze ons afschermen van de natuur. En van onze eigen natuur! Met dikke, stugge zolen en materiaal dat niet ademt zullen onze voeten inderdaad niet nat of koud worden. Het nadeel is dat we helemaal niets meer ervaren. We zijn dan compleet afgesloten. Terwijl juist het contact met de natuur, het voelen van de ondergrond ons zo goed doet. Op elk type bodem beweeg je je verschillend. Beweeg je op een zachte, hobbelige, stevige of mulle ondergrond, dan gebruik je je spieren telkens anders en ook je houding past zich aan. En dat is juist belangrijk voor kinderen om hun fysieke ontwikkeling te maken, en hun gevoel van contact met de natuur op te bouwen.
Wildling, de maker van minimal shoes – ook bekend als barefoot shoes -, kiest daarom voor duurzame materialen uit de natuur, zoals wol en rubber. Draag je schoenen van natuurlijk materiaal, dan helpen ze de voeten juist om de natuur te ervaren. Letterlijk, doordat de schoen met je kind meebeweegt en de voet niet afsluit. En figuurlijk, omdat Wildling shoes duurzaamheid en natuurbehoud bevorderen. Met zolen van gerecycled rubber, en scheerwol die van biologische schapen komt die de biodiversiteit vergroten, draag je bij aan een gezondere natuur. Tja, en dat loopt een stuk lekkerder. Hoe maak je een duurzamere voetafdruk dan dit?
Feiten over kindervoeten
De website van Goedvoets heeft een aantal wetenschappelijke feiten verzameld over de ontwikkeling van onze voeten. Hieronder lees je de meest opvallende die (ook) betrekking hebben op de kindervoet.
- Meer voetklachten bij geschoeide populaties (o.a. Robbins en Hanna, 1987, D’Aout et al 2009)
- Voeten van blote voeten lopers zijn flexibeler (D, Aout et al 2009, Kadambande et al, 2006, Wolf et al, 2008)
- Mediale voetboog ontwikkeling kan worden belemmerd als kinderen de eerste 6-8 jaar stijve en ondersteunende schoenen dragen.
- Aantal platvoeten is groter bij geschoeide kinderen (Echarri en Forriol, 2003, Sachithanandam en Joseph, 1995, Rao en Joseph, 1992)
- Schoenen met stijve zool en bovenwerk belemmeren de natuurlijke beweeglijkheid van de voeten: minder voorvoetversie, beperkte voorvoetspreiding en minder pronatie in de afzet (Morio et al, 2009, Wolf et al, 2008)
- Na maanden barefoot walking en running is de voet korter (= sterker) (Robbins en Hanna, 1987)
Barefoot schoenen
Omdat we in de winterperiode niet op blote voeten naar buiten kunnen, zijn minimal shoes ideaal. Met dunne, flexibele zolen geven ze precies dat contact met de omgeving terug, terwijl ze ook warmte en bescherming bieden aan de kindervoetjes. Minimal shoes werken niet alleen mee met de omgevingsstructuur, maar door de ademende natuurlijke materialen is ook de temperatuurregulatie beter. Dankzij hun soepelheid kunnen kinderen hun spieren beter gebruiken, wat hen sterker maakt en bovendien helpt bij een betere doorbloeding en temperatuur. Kinderen kunnen op deze manier goed beschermd hun vrije wilde natuur volgen, de wereld echt leren kennen, hun spieren en gevoel voor balans ontwikkelen terwijl ze buiten zijn.
De eerste ervaring met minimal schoenen is soms even wennen. In het begin voel je alles zo duidelijk, als je andere schoenen gewend bent. En ja, dat is nou precies de bedoeling. Als volwassene maak je je bewustzijn weer ‘wakker’ door te lopen op minimal shoes. Als kind heb je dat natuurlijke bewustzijn al, en hoef je het alleen maar niet te verliezen. Hoe de grond voelt, waar je bent, kortom: alles wat jou omgeeft, wil je meemaken.
Barefoot rennen
Dat je voeten sterker worden van het lopen op blote voeten, is ook de ervaring van volwassenen die aan barefoot running doen. Zo kreeg Ruth Langemeijer van FeeTback-Amsterdam te horen dat zij wegens knieblessures niet meer kon hardlopen, totdat zij barefoot running ontdekte. Sinds 2012 loopt zij alleen nog maar hard op blote voeten en is zij inmiddels coach natural- en barefootrunning. Ruth verwijst op haar site en in interviews regelmatig naar de natuurlijke manier waarop kinderen die net gaan rennen hun voeten neerzetten. In tegenstelling tot volwassenen zetten zij eerst hun middenvoet neer en buigen de knieën. Terwijl de meeste mensen na het langdurig dragen van schoenen eerst hun hak neerzetten en de knieën gestrekt houden. Hierdoor gaat er bij elke stap een schok door het lichaam, waarmee je het onnodig belast en sneller blessures oploopt.
Hop, naar buiten maar!
We schreven er jaren geleden ook al over in Blootsvoets: de beste kinderschoen
Met dank aan Wildling shoes, de schoenontwerper die het wilde kind als uitgangspunt neemt voor elk ontwerp. Lees hier waarom wij heel selectief samenwerken met de fijnste merken. Fotografie Wild&Boho en Sarah Pabst.
Geschreven door Nelleke Bos en Christel Rengers
Het laatste kind in het bos | Richard Louv
The continuum concept | Jean Liedloff
