In Nederland gooien we jaarlijks 2,4 miljard euro aan eetbaar voedsel weg. Dat is ongeveer vierhonderd euro per huishouden. Gemiddeld verspilt een persoon ruim vijftig kilo voedsel per jaar. Dat is twintig procent van wat we kopen. Van alle voedingsmiddelen wordt zuivel het meest weggegooid. Brood komt op de tweede plaats¹.
Hoe minder we weggooien hoe minder belasting voor het milieu. Want het voedsel moet gemaakt, verwerkt en vervoerd worden én het afval moet vervoerd, gezuiverd en verwerkt worden. Dus laten we beginnen met het opmaken van ons brood. En daar zoveel mogelijk lekkere dingen van maken. Laat je inspireren.
Kruidige croutons
Erg handig om oud brood te verwerken tot iets dat lang goed blijft. De broodsoort maakt niet uit. Probeer het ook eens met zuurdesembrood.
half brood in sneetjes
4 teentjes knoflook
3 theel. oregano
2 theel. zout
peper
olijfolie
Verwarm de oven voor op 180°C. Snij het brood in blokjes. Een kind kan dit gemakkelijk doen. Het hoeft niet met een heel scherp mesje. Doe de broodblokjes op een bakplaat of in een grote ovenschaal. Pers de knoflook erboven uit. Bestrooi met oregano, zout en peper. Schenk royaal olijfolie over de broodblokjes. Meng alles met de hand door elkaar. Alle blokjes moeten bedekt zijn met wat olijfolie. Verdeel de blokjes over de bakplaat en zorg ervoor dat er maar één laag broodblokjes is. Bak de croutons in de voorverwarmde oven in 30 minuten knapperig. Laat ze op de bakplaat afkoelen en bewaar ze in een goed afsluitbare bus in het donker in een kast. Zo blijven ze een paar weken lekker.
Je kunt ze gebruiken om ze in de soep of over de salade te strooien.
Hollandse wentelteefjes
Heerlijk ouderwets toetje, ontbijt of tussendoortje.
8 sneetjes brood
1 ei
2,5 dl volle melk
2 theel. vanillesuiker
50 g roomboter
kaneel
Klop de eieren met de melk en de vanillesuiker door elkaar in een wijde kom. Laat je kind het eerste deel door elkaar roeren. Dan kun je zelf op het laatst alles doorkloppen. Haal een snee brood door het eiermengsel en leg deze in een diep bord. Doe zo ook de rest van de sneetjes en stapel ze op elkaar. Schenk het overgebleven eiermengsel over de stapel boterhammen en laat het een paar minuten intrekken. Verhit een beetje boter in een koekenpan. Bak een snee in de boter aan beide kanten in 5 minuten op zacht vuur goudbruin. Keer de snee halverwege. Doe dit voorzichtig, want door het weken is deze kwetsbaar geworden. Als je een grote pan hebt kun je meerdere sneetjes tegelijk bakken. Doe een beetje boter in de pan als je een nieuwe portie gaat bakken. Serveer meteen, bestrooid met een beetje kaneel.
Laten we beginnen met het opmaken van ons brood
Franse toast
Een wat uitgebreidere variant op de Hollandse wentelteefjes.
8 sneetjes brood
4 eieren
3 eetl. melk
1 eetl. suiker
1 theel. vanillesuiker
50 g roomboter
Klop de eieren met de melk en de suikersoorten door elkaar in een wijde kom. Verwarm een koekenpan en laat de boter erin smelten. Haal een snee brood een paar seconden door het eiermengsel (laat het er niet in liggen weken) zodat beide kanten met het eiermengsel bedekt zijn. Bak de snee meteen in de boter aan beide kanten in 1 á 2 minuten goudbruin. Als je een grote pan hebt kun je meerdere sneetjes tegelijk bakken. Doe een beetje boter in de pan als je een nieuwe portie gaat bakken. Leg een snee op een bord. Besmeer een kant met beleg naar keuze en leg er een andere snee op. Serveer warm. Belegvariaties: roomkaas waar wat citroensap doorheen geklopt is, zelfgemaakte jam met vers kleinfruit, appelmoes met kaneel, appelschijfjes bestrooit met gemalen kardemom.
Engelse broodpudding
Broodpudding is een heel klassiek Engels recept. Met een knapperige buitenkant en een zachte binnenkant. Je kunt gewoon brood hiervoor gebruiken maar rozijnenbrood of droog kerstbrood is ook heerlijk.
100 g zachte roomboter
mespunt gemalen nootmuskaat
mespunt gemalen kaneel
rasp van een grote (biologische) sinaasappel
8 boterhammen
9 grote eieren
140 g lichtbruine basterdsuiker
1/2 l volle melk
1/2 l ongeslagen slagroom
1 vanillestokje, zaadjes eruit geschraapt en bewaard
4 eetl. abrikozenjam of sinaasappelmarmalade
Verwarm de oven voor op 180 graden. Mix de boter met de nootmuskaat, kaneel en sinaasappelrasp. Gebruik een beetje van de boter om een lage ovenschaal in te vetten. Besmeer de boterhammen met de boter. Snij dan elk sneetje diagonaal doormidden. Leg de sneetjes in de beboterde ovenschaal. Splits 8 eieren zodat je in 1 kom 8 eierdooiers hebt en in een andere kom 8 eiwitten. Breek het laatste ei met eiwit in de kom met eierdooiers. De eiwitten heb je niet meer nodig. Die kun je gebruiken met een paar eieren erbij om een omelet te bakken. Klop in de kom het eigeel met de suiker met een garde goed door elkaar. Verwarm de melk, slagroom, vanillezaadjes en vanillestokje voorzichtig in een steelpannetje. Als de damp eraf slaat (het hoeft niet te koken), voeg je het eiermengsel toe. Blijf een paar minuten roeren. Zet het vuur uit. Haal het vanillestokje eruit en giet het mengsel over het brood. Laat het minimaal 20 minuten weken.
Zet de ovenschaal in een grotere ovenschaal waar je kokend water in hebt gedaan. Het water moet halverwege de kleine ovenschaal komen. Zet het geheel heel voorzichtig in de voorverwarmde oven. Na 45 minuten zal de pudding stevig genoeg zijn. Verwarm de jam in een steelpannetje. Haal dan de ovenschotels uit de oven en kwast de bovenkant van het brood in met de warme jam. Zet de kleinste ovenschotel met de broodpudding weer terug in de oven voor 5 á 10 minuten. Laat het afkoelen tot lauwwarm of koud en serveer als toetje.
Volkoren tosti
2 sneetjes volkorenbrood
jonge tot belegen kaas (die smelt gemakkelijk)
roomboter
Besmeer beide sneetjes aan een kant royaal met boter. Leg ze zo op een bord dat de boterkant naar beneden ligt. Beleg een sneetje met kaas. Leg het andere sneetje met de kale kant erop. Verhit een koekenpan op hoog vuur. Draai het vuur terug naar matig. Bak de tosti in een koekenpan totdat deze aan beide kanten goudbruin, en de kaas gesmolten is. Keer halverwege.
Je kunt volop variëren met vullingen. Hou de kaas als basis. Kies voor plakjes tomaat met basilicum; gebakken champignons; olijven in schijfjes met stukjes ansjovis; gebakken uiringen; geroosterde paprika of schijfjes gebakken courgette met masalakruiden.
Italiaanse bruschetta
1/2 (stok)brood in dunne plakjes gesneden
4 tomaten, zaadjes verwijderd en in kleine stukjes
4 takjes verse basilicum, fijngehakt
1 teentje knoflook
olijfolie
zout en peper
Verwarm de oven voor op 160 graden. Meng in een kom de tomatenstukjes met de basilicum en een snufje zout en peper. Verdeel het stokbrood over de bakplaat en rooster het in 5 minuten in de oven goudbruin. Draai halverwege. Haal het stokbrood uit de oven en leg de plakjes op een grote schaal. Laat je kind het stukje knoflook over de bovenkant van de plakjes wrijven. Druppel op elk plakje wat olijfolie. Verdeel de tomatenblokjes erover en serveer meteen.