Peter Gray bewijst dat vrij spel van levensbelang is

door Drees Koren

Hij is de expert op het gebied van vrij leren: Peter Gray, professor en onderzoeker in de psychologie, beschrijft in het boek Free to Learn zijn bevindingen over het nut van vrij spelen en de nutteloosheid van het schoolsysteem. En alles begon bij zijn zoon Scott.

Wetenschapper

Scott was negen jaar toen hij zijn vader op niet mis te verstane wijze (‘go to hell’) te kennen gaf dat hij niet meer naar school wilde. Zijn vader zocht een alternatief en vond dat bij Sudbury Valley, een van de eerste vormen van democratisch onderwijs, waarbij kinderen de hele dag vrij zijn om te spelen. Gray: ‘Ik ben niet het soort vader dat intuïtief aanvoelt dat mijn kind een andere vorm van onderwijs nodig heeft. Integendeel, ik ben wetenschapper en ik wil bewijzen zien.’ Dus deed hij onderzoek. Eerst onder de voormalige leerlingen van Sudbury Valley. ‘Wat bleek? Degenen die naar de universiteit wilden, waren allemaal toegelaten en ze hadden het er met een verbazingwekkend succes vanaf gebracht. En onder alle ondervraagden was er niet één die er spijt van had dat hij naar deze school gegaan was.’

Unschoolers

Gray was onder de indruk. Dus stuurde hij niet alleen zijn zoon naar deze fijne, succesvolle school, maar hij ging zich nog meer verdiepen in de materie. Hij deed een soortgelijk onderzoek naar unschoolers, kinderen die thuisonderwijs krijgen zonder vast curriculum en tests. ‘Ik kreeg hetzelfde verhaal te horen.’

De waarheid is: je hebt geen controle

Kindermishandeling

Vrij spel blijkt cruciaal in de ontwikkeling van kinderen. Het is democratisch, sociaal en creatief. En op school is steeds minder ruimte voor spel. Het is onderzocht en bewezen: hoe minder ruimte voor spel, hoe minder creatief de kinderen die worden afgeleverd. Eigenlijk heeft Gray geen goed woord over voor het gangbare schoolsysteem. Het breekt je eigen wil en is dodelijk voor het ontdekken van je eigen waarde. ‘Het eerste dat je op school leert, is dat je gehoorzaam moet zijn.’ In zijn boek identificeert hij de zeven zondes van het schoolsysteem. School is onvrij, ontneemt kinderen hun eigen verantwoordelijkheid, is een intrinsieke motivatie-killer, werkt allerlei narigheid, zoals schaamte, bedrog, cynisme en verwaandheid in de hand, promoot concurreren en pesten, leert kritisch denken af en zorgt voor minder diversiteit in vaardigheden en kennis. De wetenschapper vat alles samen met de zorgwekkende woorden: ‘het schoolsysteem is door de staat verplichte kindermishandeling.’

Kinderarbeid

Hoe kan dat nou? Om die vraag te beantwoorden, werpt Gray een blik op de geschiedenis. Belangrijk feit: school is niet ontstaan om kinderen te helpen om de beste versie van zichzelf te worden. Welnee, school werd in het leven geroepen om kinderen te beschermen tegen kinderarbeid in de landbouw en industrie. Eerst door de kerk, en later, toen staat en religie gescheiden werden, door de overheid. En het lijkt erop dat de overheid steeds meer controle wil op de scholen, hoewel het gevaar van kinderarbeid allang geweken is. 

Controle

Peter Gray: ‘Vandaag de dag is er een extreme behoefte aan controle. Maar de waarheid is: je hebt die controle niet. Het beste dat je kunt doen, is zorgen dat je kinderen zich goed voelen over zichzelf, en ontdekken waar ze goed in zijn.’ Hoe dan? Simpel. Door ze vrij te laten. En erop te vertrouwen dat ze geboren zijn om op te groeien tot gezonde, weldenkende, onafhankelijke volwassenen. 

Oh ja, en Scott? Die is inmiddels vijftig, vader, en werkt bij de Sudbury Valley School. Het gaat goed met hem. 

Het hele interview met Peter Gray wordt nog in Kiind gepubliceerd. Mis het niet en neem nu vast een abonnement.

Fotografie Machteld Kroon

Verder lezen:

Peter Gray | Free to Learn

Waarom naar school? Leren doe je van het leven

Dit zijn de mooiste ideeën voor het onderwijs van de toekomst

Boekentips

Word lid

In onze fijne online community verbind je met gelijkgestemden

Verder lezen

Kinderrecht of plicht op onderwijs?

Kinderrecht of plicht op onderwijs?

Elk kind heeft recht op onderwijs. Dat staat in Artikel 28 van het Kinderrechtenverdrag. Basisonderwijs moet voor ieder kind gratis beschikbaar zijn. Daarnaast heb je ook de plicht om naar school te gaan, de leerplicht. Uiteraard was het recht om onderwijs te krijgen...

De meeste kinderen hebben geen school nodig

De meeste kinderen hebben geen school nodig

Hoe leren kinderen eigenlijk? En is school de aangewezen plek waar dat moet gebeuren? Spoiler alert: nee, school is niet de enige of de beste plek waar kinderen dingen leren. Laten we eens bekijken hoe kinderen leren en in welke omstandigheden ze dit soepeltjes doen....

Column: Een gloednieuw boekje vol werkjes

Column: Een gloednieuw boekje vol werkjes

“Zul je goed je best doen met de cito?” hoor ik een moeder bij het afscheid nemen aan haar kind vragen. Ik kijk nog even om, zie het kind in kwestie ernstig ja knikken. Het jochie is vijf. Mijn vierjarige moet er ook aan. De kleutercito. Hij heeft er zin...

Pesten is een groepsprobleem

Pesten is een groepsprobleem

‘Ze moeten de pesters harder aanpakken’. Pesten is een groot probleem en komt op de meeste scholen en BSO’s veelvuldig voor. Liv den Duyn ging voor Kiind Magazine naar een workshop Apemanagement en ik volgde de cursus Vreedzame BSO (afgeleid van Vreedzame school). Aan...

Column: aandacht voor overvolle klassen!

Column: aandacht voor overvolle klassen!

Ik vraag mijn zoontje van vier of hij in de kring wil vertellen over het weekend; we hebben zo leuk in het bos gespeeld! Even lichten zijn ogen enthousiast op, dan zakt zijn kin op de borst. 'Ze horen mij niet in de klas.' Met die woorden legt hij precies de vinger op...

Waarom ik overweeg thuisonderwijs te gaan geven

Waarom ik overweeg thuisonderwijs te gaan geven

Mijn dochter wordt bijna vier. Ik heb een hele zoektocht afgelegd langs scholen. Ik heb vrije scholen bekeken, democratische scholen, Freinet en Jenaplanscholen. En wat zaten er leuke scholen bij! En leuke leerkrachten. Het waren vaak hartelijke, gedreven mensen. Over...

GRATIS EDITIE KIIND

Lees Kiind stiekem lekker gratis. Download editie OER! Je ontvangt meteen ook de nieuwsbrief vol inspiratie - waarvoor je je ieder moment kunt uitschrijven.

Het is gelukt, we gaan een mail naar je typen! (check ook je spamfolder)

0