‘Kom nou aan tafel!’
‘Neehee, ik ben nog bezig!’
‘Schoenen aan, jas aan – NU!’
Terugkerende strijd over de dagelijkse afspraken in huis kennen we allemaal wel. Je kinderen luisteren vaker niet dan wel. Hoe maak je zulke kleine maar oh zo irritante momenten nou fijn?
Waar kinderen doorgaans een hekel aan hebben, is de grens over moeten van iets ouds en vertrouwds naar iets nieuws. Dit kan van alles zijn: stoppen met spelen om aan tafel te gaan, van binnen naar buiten gaan, naar bed gaan of juist opstaan. Rondom deze dagelijkse handelingen verzinnen we dan ook een boel regels, om de kinderen te laten doen wat wij nodig vinden. Die regels maken het er alleen niet gezelliger op. Aan rituelen daarentegen valt weinig af te dingen.
- Rituelen kunnen overgangen vergemakkelijken. Door er een vast ritueel van te maken wordt iets voorspelbaar en eerder een routine.
- Terugkerende activiteiten worden meer als herinnering opgeslagen. Als jij een keer met het gezin gaat picknicken, vergeten kinderen het veel sneller dan wanneer je dat iedere maand doet. Al die keren versmelten dan als het ware tot een grote picknickherinnering.
- Rituelen creëeren verbinding. Bepaalde rituelen kunnen echt iets van jullie worden. ‘Bij ons thuis doen we altijd…’ of ‘Wij doen altijd…’
- Rituelen geven houvast als je kind dingen spannend vindt
- Rituelen kunnen helpen om emoties een plek te geven. Bijvoorbeeld door bewust stil te staan bij een bepaalde gebeurtenis of door iets met een rituele handeling af te sluiten.
Minder regels en meer rituelen dus!
Rituelen geven houvast
Iemand anders verrassen
Kinderen vinden het leuk om iemand te verrassen. ‘Kijk, over vijf minuten is mama thuis. Zullen wij samen de tafel mooi dekken? Dat zal een grote verrassing zijn.’ is voor veel jonge kinderen een goede reden om meteen de borden erbij te pakken. ‘Ssstt. Kom eens, zullen wij papa verrassen. Die denkt dat jij nu nog in je kleren zit. Zullen we stiekem hier om het hoekje je pyjama aan trekken? Hij weet niet wat hij ziet!’
Zorg dat er een beetje een spannend en saamhorig sfeertje omheen hangt, dat maakt de lol alleen maar groter. En wees gerust, je hoeft heus niet iedere dag iets nieuws te bedenken. Peuters zijn vaak gek op herhaling of vaste routines dus als je iedere ochtend heel vrolijk en verbaasd reageert als je kind al aangekleed beneden aan de ontbijttafel verschijnt omdat je kind dat boven al met je partner heeft geregeld, heb je grote kans dat je hier weken mee vooruit kunt.
Liedjes zingen
De meeste kleine kinderen zijn gek op liedjes. Op school en bij de peuterspeelzaal weten ze dat maar al te goed. Er zijn opruimliedjes, zand-afklopliedjes, liedjes om zachtjes door de gang te lopen, omkleedliedjes voor bij de gymles, liedjes die rust brengen en liedjes die juist zorgen voor actie. En dat is niet zo gek. Een liedje zorgt ervoor dat de aandacht van je kind bij het liedje is en het helpt hem om te focussen op wat er gedaan moet worden. Daarbij heeft het ook een heel positieve invloed op de sfeer. Op de melodie van een bekend liedje zingen ‘Tis bijna tijd, tijd om te gaan, trek je broek maar vlug aan’ klinkt nou eenmaal een stuk gezelliger dan wanneer je dezelfde woorden tegen je kind moppert.
Het hoeven trouwens helemaal geen bestaande liedjes te zijn. Als je gewoon zingt wat je toch al wilde zeggen kom je al een heel eind. Het maakt niet uit dat het niet altijd rijmt. Ook kun je muziekjes zonder tekst gebruiken voor bepaalde activiteiten. Altijd hetzelfde melodietje bij het opruimen, aankleden of tandenpoetsen is lekker voorspelbaar voor je kind en je kunt er een duidelijk afgebakende tijd van maken.
Liedjes kunnen er ook voor zorgen dat je kind niet verveeld raakt, bijvoorbeeld tijdens het haren kammen, of als je lang op de fiets zit samen, of als je ergens in de rij staat. Verveling is voor veel peuters namelijk een erg goede aanleiding om op een negatieve manier je aandacht te trekken.
Uitzondering als ritueel
- Een schermloze dag kan ook een mooi ritueel zijn. Op die dag mag niemand (dus ook jij niet) op een scherm kijken. Bedenk om de feestvreugde te verhogen alvast allemaal leuke ideetjes om die dag te doen.
- Pyjamadag: niks heerlijker dan in de winter een hele dag in pyjama binnen te blijven met zijn allen. Houd kussengevechten, lees jullie favoriete voorleesboek helemaal uit, geef elkaar een uitgebreide massage.
- Een alles-buiten-doedag; ga met zijn allen naar buiten vanaf het opstaan tot het naar bed gaan (en in de zomer kun je ook dan nog buiten blijven natuurlijk). Ontbijt in de tuin, maak een boswandeling, picknick in het park, ga naar de speeltuin en aan het eind van de dag rooster je je eten boven een kampvuurtje. Voor de echte avonturiers is dit juist ook leuk om in de winter te doen.
- Een kind is de baas dag: laat een keer in de zoveel tijd een kind (of juist alle kinderen samen) de baas zijn. Hij bepaalt wat jullie eten, wat jullie gaan doen, enzovoorts.
Soms kan een ritueel ook fijn zijn om iets te doorbreken wat je kind niet zo fijn vindt. Als je kind bijvoorbeeld iedere ochtend moppert dat hij zich moet aankleden, mag hij misschien op donderdag in zijn kleren naar bed. Vinden je kinderen het toch een beetje saai aan tafel, dan kun je misschien iedere woensdag picknicken (dat kan ook prima in de woonkamer of onder de tafel.) Balen je kinderen steeds als de computer uit moet, dan kun je misschien een keer per maand een schermdag introduceren. Ze mogen dan de hele dag zo lang ze maar willen achter de computer en jij brengt ze desnoods hun lunch achter de computer.
Doordat je kinderen dan iets hebben om naar uit te kijken, kunnen ze vaak makkelijker accepteren dat het nu even niet zo leuk is.
Eva Bronsveld is opvoed- en onderwijsspecialist en verzorgt tal van lezingen en workshops over ouderschap. Ze maakte onder andere de inspirerende Opvoedkalender voor meer ontspannen opvoeden. Ook schreef ze het boek Temperamentvolle kinderen en in november verschijnt haar nieuwe boek ‘Samen spelen, wat nou delen’, dat ze samen met Elsbeth Teeling maakte.
