De nieuwe Schijf van Vijf van het Voedingscentrum is uit. En niemand is er echt blij mee, maar we zullen het er de komende jaren weer mee moeten doen. Zelf heb ik nooit zo de neiging om me bezig te houden met wat het Voedingscentrum nu weer heeft bedacht (ik heb wel wat beters te doen), maar ik kreeg een lading vragen over ‘wat ik ervan vond’, dus ik loop er toch even doorheen. Voor jullie. Want voor mijn eigen gezondheid is het beter om er ver weg van te blijven.
Goede verbeteringen (soort van)
De nieuwe Schijf bevat een groter deel voor groenten en fruit. Twee ons groenten en twee stuks fruit is niet meer genoeg: je dient nu 250 gram groenten te eten per dag. En je fruit mag niet als smoothie. Even denken wat ik daarvan vind. Tsja.
Het is een stap in de goede richting: we moeten ook meer groenten en fruit eten. Maar een advies van 50 gram extra per dag vind ik wel vrij magertjes. Het Voedingscentrum stelt zich altijd wat behoudend op om ‘mensen niet af te schrikken’. Uit angst dat als je zegt dat we eigenlijk minimaal 400 gram groenten moeten eten op een dag, mensen hun handdoek in de ring gooien en massaal iedere avond Snackbar zullen eten. Dus ze houden het op het absolute minimum.
Maar ik geloof niet dat het zo werkt. Je mag best iets hoger mikken dan het absolute minimum. Ik heb mezelf dit jaar tot doel gesteld om honderd keer naar yoga te gaan. Dat is best pittig. Maar het zorgt er wel voor dat ik denk: ‘Ik heb geen zin, maar ja, ik ga tóch want anders haal ik mijn doel niet’. Zou ik het doel op vijftig keer gezet hebben (één keer per week is mijn absolute minimum), dan is het veel makkelijker om te denken ‘Nou, ik sla een keer over, dat haal ik dan later wel weer in’. En als ik dit jaar dan veertig keer geweest ben, ben ik toch ‘in de buurt’ van mijn doel gekomen. Maar ik heb NIET genoeg geyoga’d.
Je mag GEEN (groene) smoothies, maar neem gerust 5 (VIJF!) ijsjes, koekjes, stukjes chocolade per dag en dan ook, welja, twee patatjes en een muffin per week
Als het advies is om 250 gram groenten te eten per dag, en je redt net 150 gram, denk je ‘Ach, ik heb mijn best gedaan hoor, ik zit min of meer in de buurt’. Als het advies is om – ik noem maar wat – 400 gram te eten, voel je op je sokken aan dat 150 niet genoeg is. Dan red je misschien die 400 gram ook niet dagelijks, maar mik je in elk geval hoger. Dus wat mij betreft is het advies in DNS (De Nieuwe Schijf) wel een stap in de goede richting, maar mag het best nog wat beter.
Ik heb echt gezocht naar meer goede veranderingen. Maar ik raakte verstrikt in stupiditeit. Sorry.
Stomme veranderingen
Voor wat betreft de smoothies, tsja. Ik ben ook geen voorstander van smoothies als dagelijks onderdeel van je voeding. Maar ik ben er ook niet tegen dat mensen af en toe hun groentenquotum aanvullen met een smoothie. Maar waar ik echt kwaad van word: Van de nieuwe schijf mag je 5x per dag ‘iets kleins’ buiten de Schijf om eten. Dat ziet er zo uit:
Zoals mijn dochter zou zeggen: OMG. Dus, even samengevat hè? Je mag GEEN (groene) smoothies, maar neem gerust 5 (VIJF!) ijsjes, koekjes, stukjes chocolade per dag en dan ook, welja, twee patatjes en een muffin per week. Well done, Voedingscentrum. Zouden mensen dit ook als een ‘richtlijn’ zien? En dat ze dan dus uiteindelijk een keer pizza, een keer Chinees, een keer patat EN iedere avond een toetje eten – en dan denken ‘Tsja, ik zit min of meer in de richting dus het zal wel kloppen’?
Met andere woorden: WAAROM zet je bij groenten en fruit een absoluut minimum in de richtlijn, en bij snacks en andere onzin een absoluut maximum? In welke wereld is dat logisch? Alsof het allemaal nog niet verwarrend genoeg is, meten we ook nog eens met twee maten. Tenzij het Voedingscentrum zelf vindt dat 250 gram groenten een streefwaarde is – en vijf snacks per dag ook. Maar dat kan ik me toch niet helemaal voorstellen.
Vetten… natuurlijk
Laten we het nog even hebben over vetten. Want mijn bloeddruk was nog niet hoog genoeg. Weet je nog? Ergens in de jaren ’50 van de vorige eeuw schreef een vegetarische wetenschapper genaamd Ancel Keys een hypothese. Dat je van verzadigd (dierlijk) vet hart- en vaatziekten zou krijgen. Daar hebben we vervolgens 60 jaar wetenschappelijk op voortgeborduurd, totdat we erachter kwamen dat die hele hypothese niet klopt. Respectabele wetenschappers hebben hem vervolgens aan de wilgen gehangen en vertellen ons nu (eindelijk) dat verzadigd vet niet verkeerd is.
Een koe die buiten gras en kruiden vreet heeft meer dan genoeg vitamine A en D in haar melk en boter
Waar je wél hart- en vaatziekten van krijgt, is van overschot aan (laaggradige) ontstekingen. Die krijg je onder andere als je teveel suiker, granen, en Omega-6-vetzuren eet. Dus wat schrijft de nieuwe Schijf? ‘Vervang in de fabriek geknutselde vetten met veel linolzuur door gezonde verzadigde vetten zoals roomboter en kokosolie’. Oh nee. Sorry, dat was ik.
Het Voedingscentrum schrijft:
Ik moet er even van zuchten. En dan staat er ook nog: ‘Zowel roomboter als margarine en halvarine bevatten vitamine A, D en E. Roomboter bevat alleen veel minder vitamine D dan halvarine en margarine. Mensen die roomboter dagelijks gebruiken op brood moeten erop letten dat ze voldoende vitamine D binnen krijgen uit andere voedingsmiddelen.’ Ja, logisch! Omdat er in margarine extra vitamines zijn toegevoegd EN omdat onze koeien niet meer leven en eten zoals ze dat ooit gedaan hebben. Een koe die buiten gras en kruiden eet heeft meer dan genoeg vitamine A en D in haar melk en boter.
En bij de ‘veelgestelde vragen’ moest ik gewoon huilen. Want waarom moet je roomboter vervangen door margarine (je kunt het al voorspellen natuurlijk): ‘Het vervangen verzadigd vet door onverzadigd vet kan je risico op hart- en vaatziekten verlagen. Wij adviseren daarom halvarine of margarine uit een kuipje of fles te gebruiken. Ter vergelijking: als je 6 boterhammen per dag eet, krijg je bij roomboter zo’n 16 gram verzadigd vet binnen, bij margarine ongeveer 6 gram en bij halvarine zo’n 3,5 gram.’
Van DNS mag je trouwens ook best roomboter. drie keer per week op 1 snee brood. Dat is namelijk een weekkeuze. Die van hierboven, die je maximaal drie keer per week mag en die in dezelfde groep vallen als pizza, een ham/kaas-croissant of een kroket. In tegenstelling tot een chocoladetoffee, een speculaasje, een paar dropjes, een handje chips of een bitterbal. Dat zijn dagkeuzes. Dus daarvan mag je er vijf op een dag. Gelukkig.
Het Voedingscentrum loopt dus niet alleen vijf jaar achter op de wetenschappelijke ontwikkeling, ze tekenen ook nog voor onbepaalde tijd bij op de verzadigd-vet-is-verkeerd-waanzin. Geen mea culpa, geen ‘de wetenschap is er nog over in conclaaf’ (wat al eerlijker zou zijn dan dit). Gewoon koppig volhouden. Je kunt het, kom op!
Oh trouwens – eet gerust ook wat minder vis. Ja, dat van die twee keer per week, dat haalden mensen toch niet, dus we hebben de norm wat naar beneden bijgesteld. één keer per week is ruim voldoende hoor, en ook beter voor de aarde. Die omega-vetzuren, ach weet je, in zonnebloemolie zitten óók Omega’s. Dat zijn we Omega-6 in plaats van Omega-3, maar ja, dat is bijna hetzelfde en dus ook goed. Het is tenslotte een richtlijn. En als je het niet zo lekker vindt, ach, het is ook geen harde eis maar een ‘echte aanrader’: ‘1 keer per week vis eten is een echte aanrader. Vooral vette vis zoals makreel, haring, zalm, heilbot, bokking, sardines. Lekker op brood, door salade en bij het avondeten.’
Granen
Moet ik het er echt nog over hebben? Over het feit dat er ook bijna een derde van de schijf gereserveerd is voor brood, graanproducten (wel volkoren natuurlijk hè!) en aardappelen? Of snappen jullie zo ook wel wat ik daarvan vind?
Oh wacht, ik heb er al eens iets over geroepen. Hier. En hier. En hier ook. En als je dan bang bent dat je een jodiumtekort krijgt – brood is immers ‘de belangrijkste bron van jodium in ons voedsel’ (behalve dat het toegevoegd is en van nature helemaal niet voorkomt in brood), lees dan even hier hoe je toch in vredesnaam aan jodium zou kunnen komen als je geen brood eet.
Zo, en nu ben ik het zat. Daarom wil ik me er dus niet mee bemoeien. Ik krijg er nog eens een hartaanval van, van dat Voedingscentrum. En als je in de war bent, maak je geen zorgen: ik ben immers maar een blogger die mensen in de war brengt voor haar eigen financieel gewin. Daar was je een dag voordat de nieuwe Schijf uitkwam, al preventief voor gewaarschuwd: ‘Het is een baken in een circuit dat krioelt van de charlatans en eendagsvliegen die boerenkool-smoothies en kokosolie sexy proberen te maken vanwege financieel gewin.’
Dus hup, eet een sexy boerenkoolsmoothie and go make me some money!
Dit is een blog van Nienke Tode-Gottenbos. Ze is ‘eigenwijs voedingskundige’, en oprichtster van De Groene Vrouw. Ze behandelt mensen voor uiteenlopende gezondheidsklachten, en maakt daarbij gebruik van haar kennis over en eigen kijk op voeding, darmflora en kruiden. Via haar blog lees je regelmatig logische en verrassende zaken over voeding & gezondheid.
