Beans, wuppies, smurfen, welpies, troetels, beesies, voetbalplaatjes en disco’s. Iedereen die kinderen, kleinkinderen of buurkinderen heeft weet precies wat dit zijn. Het zijn de bekende supermarktcadeautjes die je krijgt wanneer je een bepaald bedrag uitgeeft. Veel van dit promotiemateriaal groeit snel uit tot een ware rage onder kinderen en zelfs onder volwassenen.
Marketing
Dat dit een ijzersterke marketingstrategie is staat buiten kijf: In 2006, tijdens het WK voetbal, gingen er 10 miljoen kleine kleurige wuppies over de toonbank, en ook nog eens 700.000 grote wuppies. Geproduceerd in China en gemaakt van een onafbreekbaar en zwaar milieuvervuilend soort kunststof. Met de wuppie-actie maakte de grootgrutter die op de kleintjes let 8,5% meer winst ten opzichte van het kwartaal daarvoor (ongeveer 82 miljoen Euro).
Van de smurfen gingen zelfs 29 miljoen exemplaren over de toonbank. Dankzij deze goedkoop geproduceerde figuurtjes maakt een supermarkt dus een enorme winst. Maar hoe kan het dat zo’n simpele actie zoveel oplevert? Dat komt doordat er een minimumbedrag is waarbij je een figuurtje krijgt. Klanten willen daarom graag minstens dat bedrag uitgeven. Kom je bij de kassa wat tekort, dan pak je snel een van de daar handig uitgestalde producten mee.
Kinderen worden via deze acties al op jonge leeftijd gevoelig gemaakt voor marketing
Vaak worden voor zulke acties retrofiguren gebruikt die appelleren aan de jeugdherinneringen van ouders. Dit roept (onbewust) een fijn gevoel op en dat gunnen ouders hun kinderen ook. Of ze gaan zelf sparen. Er wordt dus sterk op emoties ingespeeld.
Veel mensen vinden verzamelen leuk en deze figuurtjes zijn daar uitermate geschikt voor. Er zijn complete series en het is iedere keer weer spannend bij de kassa. Het geeft een kick als je het begeerde object hebt gekregen. De hele familie en buurt wordt ingeschakeld om mee te ruilen en in plaats van te spelen staan kinderen te ruilen op het schoolplein of stalken ze klanten bij de supermarkt.
Omdat de figuren alleen bij bepaalde supermarkten te verzamelen zijn, gaan sommige ouders daar speciaal boodschappen doen om mee te kunnen doen met de actie. Zeg maar eens ‘nee’ als de hele klas figuurtjes aan het sparen is. Dat is geen gemakkelijke taak voor ouders. Op die manier wordt er via je kinderen bepaald waar je boodschappen doet en zelfs wat je koopt. Want je krijgt bij bepaalde actieproducten soms een extra figuurtje. Kinderen worden via deze acties al op jonge leeftijd gevoelig gemaakt voor marketing. Bedenk daarbij dat ook de voedingsmiddelenindustrie druk uitoefent door middel van producten die gebruikmaken van bekende cartoons. Welk kind eet er niet liever figuurtjespasta dan gewone volkoren macaroni?
Via de televisie worden kinderen overladen met reclame, en ook babyspullen zijn er te vinden met animatiekarakters erop. Zelfs het eens zo onschuldige konijntje heeft inmiddels een complete verzameling merchandise. En zo worden kinderen vanaf de wieg klaargestoomd tot gewillige en volgzame consumenten met maar een doel: de omzet van, onder andere, de supermarkt enorm te vergroten.
Uit onderzoek is gebleken dat wanneer je als kind in aanraking komt met een bepaald product de kans erg groot is dat je dit je hele leven blijft gebruiken. Een klant voor het leven, wat wil een producent nog meer?
Milieu
Een enorm nadeel van deze leuk bedoelde speeltjes is dat ze bijna allemaal van moeilijk afbreekbaar plastic zijn gemaakt. Omdat het vaak rages zijn en kinderen er verder weinig mee kunnen, komen ze uiteindelijk op de vuilnishoop terecht. Of rechtstreeks in de natuur. Dat plastic een steeds groter probleem vormt zie je in dit filmpje. Het komt terecht in onze oceanen, waar het door de golfstromen tot eilanden gevormd wordt waarvan sommige twee keer zo groot zijn als de staat Texas. Er is op sommige plekken meer plastic dan plankton. Dieren eten het plastic op waardoor hun spijsverteringstelsel verstopt, ze stikken in het plastic of ze komen erin vast te zitten. Een groot probleem is dat er giftige stoffen uit plastic lekken. Die stoffen komen terecht in het water, in de dieren en uiteindelijk ook in ons. Ons hele eco-systeem wankelt door de enorme hoeveelheden plastic.
Supermarkten hebben inmiddels door dat de grote hype over is en dat de consument grote bezwaren heeft tegenover de milieuschadelijke figuurtjes. Dus komen sommigen nu met een duurzamer alternatief, gesponsord door een milieuorganisatie, gedrukt op ongebleekt FSC gecertificeerd papier. Dat schijn nog steeds een beetje bedriegt blijkt wel uit het feit dat dit duurzame alternatief niet van gerecycled papier is gemaakt, maar van gekapte bomen. Met deze laatste actie is er een klein begin gemaakt, maar het kan natuurlijk nog duurzamer, milieuvriendelijker en leerzamer.
Actie ondernemen
Wat kunnen we doen tegen deze ‘onschuldige’ cadeautjes?
- Neem je voor om geen supermarktfiguuurtjes meer aan te nemen. Print een van de volgende plaatjes uit op stickerpapier en plak hem op je jas wanneer je boodschappen gaat doen. Klik op het logo dat je wilt uitprinten, de sticker wordt dan als PDF geopend.
- Licht je familie en vrienden in dat jullie niet aan de allerlaatste actie meedoen.
- Het werkt vaak nog beter wanneer je uitlegt waarom. Zeg bijvoorbeeld dat jullie kinderen niet tot een leuk spel komen met deze speeltjes en ze daardoor alleen maar in de weg liggen.
- Doe je wuppies, beesies, smurfen in een zak met een begeleidend briefje en stuur die op naar de desbetreffende supermarkt. Hopelijk kunnen ze het plastic gebruiken voor kratjes of ander materiaal dat een langere levensduur heeft dan deze modegevoelige figuurtjes.
- Kijk of je op school met ouders, leerkrachten en bestuurders tot een beleid kunt komen met betrekking tot ruilhandel op schoolpleinen. De pauzetijd is veel beter besteed wanneer kinderen kunnen rennen en springen. Print bijvoorbeeld dit artikel uit en stuur het naar het bestuur, de MR en de schoolkrant.
- Ook bij de supermarkt kun je je stem laten horen. Denk bijvoorbeeld aan een klachtenbrief over dat je belaagd wordt door kinderen zodra je door hun schuifdeuren naar buiten wandelt.
- Probeer met je kinderen (vanaf 6/7 jaar) samen te onderzoeken wat deze items met het milieu doen. Vraag je af waarom supermarkten dit doen en welke effecten dit heeft. Ook een gesprek over peer-pressure past hierin.
- Bedenk zelf een spaarsysteem waar alle buurkindjes aan mee kunnen doen en dat niet belastend is voor milieu en portemonnee. Zo spaarde ik vroeger glimmende papiertjes. Sommige plakte ik in een schrift, andere spaarde ik op om later ‘kermisje’ mee te spelen. Met allemaal vriendjes bedachten we zelf kermisattracties en je moest een glimpapiertje afgeven om erin te mogen.
- Een ander alternatief zijn onze printbare kaartjes waarop een leuke activiteit staat voor kinderen. Samen met je vriendjes kun je zo een hele stapel verzamelen en steeds een kaart trekken als je niet weet wat je kunt gaan doen. Of je maakt zelf je eigen ‘wuppies‘.
