Mijn vader zei altijd: ‘Kinderen zijn handig, want ze kunnen hun eigen kamer opruimen.’ Ik heb er daarom een paar gemaakt, maar het lijkt nog niet erg te werken. Hoe krijgen we ze aan de slag? Ik vraag eens rond bij mijn collega’s.
Zooitje
We zijn met z’n vijven thuis. Iedereen heeft zo z’n eigen taken en samen zorgen we voor het huishouden. Alles is altijd aan kant. Oh nee. Het is een zooitje hier. Misschien helpt het niet dat gezinslid 5 een baby is. En gezinslid 4 een peuter. En dat gezinslid 3 van knutselen houdt. Ik denk niet dat je kunt verwachten dat je met kinderen samen je huis op orde kunt houden. Het zou een mooie bijkomstigheid zijn van je kinderen taakjes geven, maar het is niet het belangrijkste. Het mooiste van eigen taken is dat kinderen langzaamaan leren zelfstandig te worden.
Pamperen
Ik vroeg als stagiaire ooit in een groep 4 wat de kinderen thuis in het huishouden deden. De meesten deden niets, enkele deden soms iets als kamer opruimen en één kind deed allerlei grote taken in huis zoals de wc schoonmaken. Dit meisje werd misschien een beetje overvraagd, maar ik denk dat de meeste kinderen in Nederland wel erg weinig hoeven bijdragen in het huishouden. Zoals mijn kinderen. Stel dat je zou horen dat iemand zegt dat z’n achtjarige altijd het stofzuigen en de was op zich neemt. Heb je dan het gevoel dat het kind uitgebuit wordt? Of zijn ze best toe aan eigen taakjes?
Hoe geef je taakjes?
Beleg eens een gezinsoverleg. Trainer Robert van Gezinsgeluk.nu: ‘Bespreek met ze hoe je het samen kunt doen. Vraag welke ideeën en oplossingen ze hebben. En voorkom dat je alleen graag wilt dat ze gaan doen wat jij wilt (dus praat in vervulling van behoeftes in plaats van strategie). Accepteer dat het op andere manieren en tijdstippen gebeurt als dat betekent dat daarmee wel tegemoet wordt gekomen aan je behoefte aan orde en samenwerking. Ik zie dat als het over taakjes gaat we snel terechtkomen in een strijd. ‘We hadden dit afgesproken!’ Waarbij vaak helemaal niets is afgesproken maar iets is opgelegd. Dat creëert juist afstand en geen medewerking. Je kunt er samen ook iets leuks van maken en hun vindingrijkheid gebruiken om samen oplossingen te bedenken.’
Balans
Het is belangrijk dat kinderen veel tijd hebben om vrij te spelen. Om zich te vervelen, om te ontdekken en te leren. Om hun hoofd leeg te maken na een schooldag. Een volgeplande middag met taken is daarom geen goed idee. Ook als je kind al naar de middelbare school gaat en vroeg thuiskomt, zit hij vol met feitjes en hormonen. Ook pubers hebben veel vrije tijd nodig. Maar ze kunnen zeker een paar vaste taken doen. Dat bestaat óók zonder gemopper.
Onze projectleider Chantala: ‘De vier tieners doen allemaal een corveetaak rondom het avondeten. Dekken, afruimen, vaatwasser vullen en legen. Aan de hand van een vast wisselend rooster. Zij halen hun bedden af op vrijdag, doen een huishoudelijke taak op zaterdag en zijn allemaal zelf verantwoordelijk voor hun kamer die ik als verwennerij soms helemaal sop als ze in de knoei komen, net als met hun kledingkast. Gouden regel: niks op de vloer laten liggen.
Gouden regel: niks op de vloer laten liggen
Dat heb ik van m’n Nederlandse oma overgenomen die met haar kinderen en man in Suriname heeft gewoond en veel insecten heeft gezien. Wanneer de vloeren leeg zijn, stofzuig ik de kamers van de tieners, anders niet. Yavi is vier en wil graag zelf helpen met de taken die zijn zussen doen. Het zal nog wel een poos duren voor hij een eigen taak heeft. Opruimen voordat je iets nieuws pakt en vieze kleren in de was doen zijn al supergrote taken als je vier bent. De kinderen zeuren eigenlijk nooit over hun taken en het gaat er gezellig aan toe, met een muziekje erbij. Door samen voor de plek te zorgen waar je woont heeft iedereen verbinding met die plek. Daardoor is het fijn om deze mooi en schoon te houden.’ Toen Chantala dat zei dacht ik: Misschien moest ik ook maar eens zes kinderen bakken.
Structuur
Het helpt misschien wel, een groot gezin zijn. Hoe meer kinderen, hoe meer het uitmaakt of de kinderen meehelpen. Moeten kinderen nou vaste taken krijgen? Niet per se. Je kunt ook de afspraak hebben, zoals onze Lentezoet Tirza, dat je op zaterdag het hele huis samen op z’n kop zet: ‘Zaterdagochtend doen we met zijn zessen heel het huis even, van de zolder tot de bijkeuken. Dat is dus wel redelijk vast, maar wie wat doet niet.’
Redactiechef Nelleke: ‘Vaste taken lukken hier niet goed. Wat we wel geregeld doen: met volle maan alle edelstenen een behandeling geven en fris en fruitig uitstallen in het nachtelijk maanlicht. Met een beetje mazzel raakt de oudste dan zo geïnspireerd dat ze haar hele kamer onder handen neemt. Dan gaat ongeveer alles uit de kast en dat wordt opnieuw gewaardeerd, geselecteerd en geordend, terwijl wij de kans grijpen om de stofzuiger door de kamer te halen en bedden te verschonen. Noem het een maandelijks ritueel.’ Rituelen zijn heel krachtig. Voor kinderen én voor jezelf is het fijn om regelmaat en duidelijkheid te hebben in wat je doet, hoe en waarom. Rituelen helpen daarin. Of je nou maandelijks je stenen schoonmaakt of wekelijks je huis doorkamt.
Een geinig hulpmiddel voor vaste taakjes is trouwens de checkpad van Gezinnig.
Je eigen zooi opruimen
Schoenen en jas bij de kapstok, lege lunchtrommel op het aanrecht of in de vaatwasser, je bord naar de keuken na het eten, speelgoed terug op z’n plek, iets schoonmaken als je geknoeid hebt. Dat zijn allemaal dingen die kinderen standaard kunnen doen. Geef er aandacht aan door het consequent te benoemen als iets heel gewoons: ‘Zo, we zijn thuis, dan hangen we even onze jassen op, zetten we onze schoenen neer…’
Hiervoor is nodig dat alles een plek heeft. Zijn er genoeg bakken voor het speelgoed? (Of heb je meer bakken of minder speelgoed nodig?) Genoeg haakjes aan de kapstok – en kunnen je kinderen erbij?
Verantwoordelijkheid
Naast je huis aan kant en je kinderen in leven houden, heb je ook nog zoiets als een ‘mental workload’: het constant bedenken wat er allemaal nog geregeld moet worden. Het scheelt al een stuk als je wat oudere kind een bepaalde taak vast doet. Als je kind van 10 de was regelt, hoef jij je daar niet meer mee bezig te houden. Ook voor je kinderen is het belangrijk om taken te hebben. Ze leren verantwoordelijkheid te nemen en zelfstandig te worden. Zodat er later misschien nog eens iemand met jouw kind zou willen samenwonen. Ook best leuk. Of nou ja, belangrijker: zodat je kind zich later zelfredzaam voelt.
