De natuur ingaan is naast genieten ook oppassen geblazen. De teek maakt namelijk haar opmars in Nederland en deze kleine, spinachtige parasiet draagt steeds vaker bacteriën en virussen bij zich waar mensen en dieren flink ziek van kunnen worden. De bekendste door teken overgedragen ziekte is de ziekte van Lyme die, wanneer deze niet op tijd behandeld wordt, blijvende schade aan zenuwen en spieren kan aanrichten. Iedereen die het groen in gaat kan dan ook beter voor, tijdens en na dat bezoek rekening houden met een tekenbeet.
De Week van de Teek
Om het gevaar van teken onder de aandacht te brengen organiseert de Stichting Gezondheidszorg Agrarische Sectoren (Stigas) ieder jaar de Week van de Teek. Het is niet voor niets dat voor deze periode is gekozen, want wanneer het weer mooier wordt, trekken steeds meer mensen de natuur in. Een mooi moment dus om stil te staan bij de gevaren van de teek.
Wat zijn teken en waarom zijn ze gevaarlijk?
Kennis over teken en de mogelijke gevolgen van een tekenbeet zijn belangrijk om de kans op besmetting zo laag mogelijk te houden. Een tekenleven bestaat uit vier stadia. Nadat ze uit het ei is gekomen begint de teek als larve, vervelt zich daarna tot nimf, en ontwikkelt zich uiteindelijk tot een volwassen teek. Om van stadium te kunnen wisselen en om eitjes te leggen, is ze afhankelijk van het bloed van onder andere mensen. En daar ontstaat het gevaar. Wanneer een larve of nimf namelijk bloed heeft gedronken van een besmette gastheer kan ze aanwezige bacteriën en virussen in de volgende levensfase overbrengen op een nieuwe gastheer. Hoe langer een teek vastgebeten zit, hoe groter de kans is dat ze haar gastheer besmet.
Vooral de nimfen zijn gevaarlijk. Daar zijn er ten eerste meer van (veel teken overleven het niet tot volwassenheid, en slechts de helft daarvan is vrouwelijk), en ten tweede zijn ze een stuk kleiner waardoor ze minder goed opvallen.
Waar kun je teken tegenkomen en hoe kun je een tekenbeet voorkomen?
Het beste kun je natuurlijk voorkomen dat je gebeten wordt door een teek. Dit doe je als eerste door je bewust te zijn van de plekken waar teken zich graag ophouden en deze plekken zo veel mogelijk te mijden. Deze plekken zijn vooral omgevingen met lage begroeiing, zoals bossen en weilanden, maar ook parken, golfbanen en tuinen.
Wil je deze plekken niet mijden, dan kun je andere voorzorgsmaatregelen treffen. Begin met het aantrekken van kleding die de kans dat een teek je lichaam bereikt zo klein mogelijk maakt, zoals dichte schoenen, lange sokken, een lange broek, een shirt met lange mouwen en een hoofddeksel. Liefst in lichte kleuren, zodat je de donkere teken snel opmerkt. Trek daarnaast je sokken over je broekspijpen, steek je shirt in je broek en doe je lange haar in een staart. Gebruik eventueel een middel met DEET en controleer ook regelmatig of je teken op je kleding ziet zitten.
Op de tekenradar is voor een periode van 10 dagen vooruit de activiteit van nimfen in Nederland te volgen. Hiermee kun je het risico op tekenbeten inschatten bij jou in de buurt.
Help, ik heb een teek te pakken
Hoe goed deze adviezen ook zijn, praktisch zijn ze niet altijd. Zeker voor kinderen is het lastig zich continu aan de kledingadviezen te houden. Het is dan ook belangrijk dat je na een bezoek aan de natuur jezelf (en je kinderen) altijd uitgebreid controleert op teken. Denk hierbij ook aan je kleding, want daarop kunnen teken zitten die later alsnog hun kans schoon zien.
Teken zul je vooral vinden op de warmere en vochtigere plekken van je lichaam, zoals in je liezen, knieholtes, bilspleet of navel, onder je oksels of achter je oren. Bij kinderen zitten teken vaak op het hoofd. Controleer dus extra goed achter hun oren en bij hun haargrens en eventuele scheidingen. Als een teek niet snel genoeg een ideaal plekje vindt zal ze uiteindelijk ook met een minder goed plekje genoegen nemen. Sla dus geen plekken over wanneer je aan het controleren bent.
Wanneer je een teek hebt gevonden is het zaak deze zo snel mogelijk te verwijderen. Houd dus altijd een tekenverwijderaar bij de hand. Deze zijn er in vele soorten en maten. Het kan geen kwaad verschillende typen bij je te hebben, want niet elk plekje is even makkelijk bereikbaar met elke verwijderaar, zeker niet wanneer je alleen bent.
Teken zul je vooral vinden op de warmere plekken van je lichaam
Noteer ook de datum en de plek van de beet en houd deze minimaal drie maanden in de gaten. Wanneer je rode kringen rond de bijtplek ziet ontstaan, neem dan direct contact op met je huisarts, want dit is een indicatie van de ziekte van Lyme.
Verdere leestips
De website van de Week van de Teek heeft een speciale kinderpagina met informatie voor kinderen en mensen die met kinderen werken, zoals leerkrachten en medewerkers van natuurclubs en scoutinggroepen.
Het RIVM besteedt ook aandacht aan teken op haar website. Hierop staan onder andere vragen en antwoorden, filmpjes, flyers, kleurplaten en zelfs een game. Daarnaast wordt op 7 april 2014, aan het begin van de Week van de Teek, de Android-app Tekenbeet gelanceerd. De GGD Zeeland heeft voor de iPhone eerder al een soortgelijke app ontwikkeld: GGD Teek.
De Stichting Biowetenschappen en Maatschappij (BWM) heeft een uitgebreid informatieboekje ontwikkeld over het leven en de leefomgeving van teken en over de ziekte van Lyme. Het is te downloaden op hun website.
Op de website van de Stichting Tekenbeetziektes is onder andere informatie te vinden over andere besmettingen dan die met de Lyme-bacterie.