‘Eigen-wijs’, zo noemen mijn kinderen onze vorm van thuisonderwijs. Op een dag hebben ze de term ‘onderwijs’ eens flink onder de loep genomen en ontdekt dat ze niet onder-wijs willen ontvangen, maar op hun eigen-wijze naar hoger-wijs willen groeien. Ik vind het prachtig. Wie zou nou niet zelf zijn of haar leven vorm willen geven, al vanaf de basis?
Al jarenlang liepen wij rond met de droom om samen met andere gezinnen natuurwoningen neer te zetten op een gezamenlijk terrein, waarbij ieder zijn privéleven behoudt en er toch gezamenlijke ruimten en activiteiten zijn. Het bleek voor ons niet mogelijk dit in Nederland op te zetten. Steeds liepen we tegen gesloten deuren aan. Tot we het Katharengebied in Zuid-Frankrijk ontdekten. De natuur, energie en cultuur van dit ongerepte gebied voelde als thuis en we ontmoetten er veel gelijkgestemden. Ook gezinnen uit Nederland leken bereid de sprong met ons te maken en vol vertrouwen zijn wij medio 2012 uit Nederland vertrokken.
Rondtrekken door Zuid-Europa
De eerste maanden hebben wij op een camping geleefd, heerlijk genietend van de natuur om ons heen. Om uiteenlopende redenen haakte het ene gezin na het andere af en bleven wij alleen over. We besloten onze droom te blijven volgen en we startte ons grote avontuur. Twaalf keer zijn we nu verhuisd. We hebben gewoond op campings, in vakantiewoningen, op boerderijen, in middeleeuwse dorpjes, aan het strand en bovenop een berg. Steeds verder trekkend, onze droom en ons gevoel achterna. We hebben in Zuid-Frankrijk en Portugal gewoond en momenteel bewonen we een prachtig landhuis met negentien hectare grond, bovenop de Montagne Noir in het Katharenland.
Ze liepen met hun twee uur les per dag zelfs voor op het schoolniveau
Door ons zwervend bestaan en het feit dat de kinderen niet gevaccineerd zijn en dus niet worden toegelaten in het Franse schoolsysteem, is thuisonderwijs de enige optie voor ons. Het was niet eens een bewuste keuze. Het is zo gelopen en gelukkig heeft het erg goed uitgepakt.
Een normale thuisonderwijsdag
Iedere ochtend werken mijn dochters van dertien en acht aan hun ‘Eigen-wijs’. Het was een hele interne reis op zich om tot een goed werkbare situatie te komen, waarin we ons allemaal konden vinden. Het eerste halfjaar heeft mijn oudste dochter Christel – ze was toen negen – alleen maar gespeeld. Alle verloren speeltijd van school is uitgebreid ingehaald. Daarna was ze klaar om op mentaal gebied de wereld te gaan verkennen. Ze heeft een uitgebreid project gemaakt over Europa, waarin ze van alle landen beschreef wat ze bijzonder maakten en wat zij er leuk aan vond. Dit werd afgesloten met een quiz voor ons, waar ik ook heel wat van opgestoken heb. Want welk land heeft de meeste meren van Europa en waar is Moeder Theresa geboren?
Dit project markeerde het begin van onze manier van thuisonderwijs. Projectmatig pakken we allerlei onderwerpen aan. Dat ging niet over een nacht ijs.
Hoe het begon
Mijn jongste dochter Lindsay was nog vier toen we vertrokken. Ze had net een jaar van de vrije kleuterschool achter de rug, waarin ze meer ziek was dan naar school ging. Ze kon er maar niet aan wennen dat de juf bepaalde wanneer ze moest spelen, tekenen of opruimen. Op een gegeven moment had ze allerlei ziektes tegelijk en zat ik als moeder met mijn handen in het haar. Ik dacht dat ik er goed aan deed haar gewoon naar school te brengen, maar eenmaal in het buitenland zag ik wat het met haar gedaan had. Ze bloeide nu pas helemaal op. Ze kon nu eindeloos spelen, ontdekken en leren.
Leren leren
Pas toen ze zes jaar was, kreeg ze wat belangstelling voor leren lezen. Al maanden had ik letters op allerlei vormen aangeboden. We maakten er poppetjes van, schilderden er figuren mee, boetseerden ze, maar echt warm liep ze er niet voor. Nu ze er zelf belangstelling voor kreeg, kwam ik enthousiast met AVI-1 boekjes aan. Elke dag zaten we op de bank en deden een half uur over een bladzijde.
‘ddd…’
‘De bolle buik is de bbbbb….’
‘O ja, bbbb….. aaa….lll… Bal!’
Na weken zo gezeten te hebben, zonder duidelijk merkbare vooruitgang, was mijn geduld op. De frustratie gierde door mijn systeem, terwijl ik naar haar toe de eindeloze mantra herhaalde: ‘De o en de e is de oe…’. En toen ineens viel bij Lindsay het kwartje. De energie veranderde compleet en overal waar we kwamen, begon ze verkeers- en reclameborden te lezen. En eindelijk konden we een Avi doorschuiven. Ik kan wel zeggen dat ik dit de moeilijkste periode uit de Eigenwijs-tijd vond. Nu Lindsay eenmaal begon te lezen, schrijven en rekenen, was mijn rol als begeleidster bij projecten veranderd in die van een echte juf. Ik begon schoolboekjes te verzamelen en het schoolprogramma te volgen.
Boven het verplichte schoolniveau
Zoals alles in het leven komt en gaat in golven, zo gaat dat bij ons op Eigenwijs-niveau ook. Het ene moment vertrouwde ik volledig op het zelflerend vermogen van de kinderen, het volgende moment kreeg ik het op mijn heupen en kwam ik weer aanzetten met schoolboekjes. Soms ging dat goed, maar vaak was er verzet. Het werd tijd voor een duidelijkere werkvorm.
Die duidelijkheid kwam na een half jaar deelname aan de Nederlandse Taal- en Cultuurlessen op de Nederlandse school in de Algarve. Daar ontdekten ze weer even het schoolritme en het klakkeloos werken uit boekjes. Ook alle testen en toetsen werden afgenomen. Het bleek dat ze zelfs met hun gemiddelde van twee uur werken per dag voorliepen op het verplichte schoolniveau.
Projectmatig thuisonderwijs
Dat gaf zoveel vertrouwen dat we nu alles op projectmatige wijze aanpakken. We werken iedere ochtend (ook in de weekenden en schoolvakanties) drie uur. Er lopen altijd drie projecten tegelijk, waarvan in ieder geval een van de projecten taal of rekenen is. Momenteel heeft Christel, die aan de middelbare school is begonnen, een project over de wereldreligies afgerond. Ze werkt aan een geschiedenisproject, waarin ze de logica onderzoekt van de overgangen van de ene periode naar de volgende. Daarnaast werkt ze aan wiskunde en een vulkanenproject, die ze af zal ronden door een werkende vulkaan te knutselen. Engels leert ze door de Harry Potter-reeks in het Engels te lezen.
Al levend leren ze en al lerend leven ze
Lindsay heeft net een eekhoornproject gemaakt en werkt daarnaast aan een project over de Nederlandse Provincies. Ze werkt ook uit een taalboek en volgt rekenen op de computer.
In de middag struinen ze door de velden met schapen en paarden of we wandelen door de uitgestrekte bossen. Ze knutselen, maken muziek en spelen hele fantasieverhalen. Christel zit op een Franse boogschietvereniging en ze gaan naar de manege. Al levend leren ze en al lerend leven ze.
Andere kinderen
Soms maak ik me wel eens zorgen over de weinige omgang met leeftijdsgenootjes, waar iedereen me altijd naar vraagt. Maar als ik dan zie hoe gemakkelijk ze omgaan met mensen van alle leeftijden en nationaliteiten, dan vervliegt die zorg weer. Dan herinner ik me weer hoe onnatuurlijk het eigenlijk is om kinderen te sorteren op leeftijd in klassen, terwijl je ziet dat ze in hun vrije tijd, zoals op vakantie en tijdens het buitenspelen, omgaan met iedereen die ze tegenkomen.
Met enige regelmaat bespreek ik de voortgang en toekomst van Eigenwijs met de meiden. En consequent geven ze aan niet anders meer te willen. Dankzij internet ligt er een wereld van informatie aan hun voeten. En de wereld biedt ze alle ervaringen die ze nodig hebben om te groeien. Ook het halen van diploma’s ligt op deze manier binnen hun bereik.
Thuisonderwijs is mijn manier om bij te dragen aan een beter onderwijssysteem dat van onderaf wordt opgebouwd.
Cynthia van Asten is moeder van twee meiden en deelt haar kennis en ervaring met thuisonderwijs om anderen te ondersteunen bij de beslissing om thuisonderwijs te geven.
http://kiind.nl/article649/
