“Het aantal thuiszitters moet met een kwart per jaar omlaag door kinderen betere psychische zorg te bieden en op te houden met bureaucratisch geneuzel.”
Thuiszitterspact
Ferme uitspraken die in het nieuwe Thuiszitterspact staan dat de vier grote steden (G4) en acht samenwerkingsverbanden maandag 6 februari 2017 tekenden. Dat Marc Dullaert (oud-kinderombudsman en aanjager van het Thuiszitterspact) zich hier hard voor maakt, valt alleen maar toe te juichen. Elk kind dat naar school wil, moet natuurlijk een school kunnen bezoeken. Educatie is immers een basisrecht dat ieder kind heeft.
Of het onderwijs voor iedereen altijd op een (reguliere) school dient plaats te vinden is de vraag. Het gaat er uiteindelijk om dat alle kinderen zich ontwikkelen en kunnen uitgroeien tot zelfstandige en gelukkige volwassenen. Toch? Dat kun je via verschillende wegen bereiken. Het is daarom best verwonderlijk dat de politiek in het kader van thuiszittende kinderen ook opnieuw kijkt naar kinderen die mét vrijstelling (al jaren) thuisonderwijs krijgen.
Thuiszitten of thuisonderwijs?
Thuiszitten en thuisonderwijs is niet hetzelfde. Thuiszitters (5537 kinderen) zitten thuis, terwijl zij graag naar school zouden willen. In veel gevallen krijgen zij weinig tot geen onderwijs. Thuisonderwijskinderen (705 kinderen) krijgen onderwijs op een andere locatie dan school en willen of kunnen over het algemeen niet naar school. Dan zijn er nog kinderen die thuiszitters genoemd worden terwijl ouders wel voorzien in (passend) onderwijs thuis en dat ook graag willen voortzetten omdat de kinderen er eindelijk van opbloeien. Maar bijzonder genoeg krijgen zij geen officiële vrijstelling, terwijl er toch echt geen passende school voorhanden is. Wel krijgen de ouders processen-verbaal, zorgmeldingen, gedwongen hulpverlening en andere tegenwerkingen van overheidswege.
Maatwerk
De focus hoort wat mij betreft te liggen op kinderen die heel graag naar school willen, maar niet kunnen. Wanneer het onderwijs niet voldoende aansluit, uitdaagt of gespecialiseerd is, hebben we een maatschappelijke taak om dit op te lossen. Dit geldt overigens niet alleen voor minder begaafde kinderen, maar ook steeds vaker voor hoogbegaafde kinderen. Want ondanks alle prachtige plannen van staatssecretaris Dekker voor excellente leerlingen zijn er maar weinig scholen die echt maatwerk (kunnen) bieden. Of de kinderen worden gewoonweg door geen enkele school aangenomen en gaan dan een tijdje zeilen, totdat er eindelijk een school is die het aandurft. En soms is thuisonderwijs voor deze kinderen de enige vorm van echt passend onderwijs na alle schade door school. Maar dan komen weer die instanties met hun regels om de hoek kijken, want er is geen vrijstelling van de leerplicht.
Vrijstelling voor thuisonderwijzers herzien
Daar bovenop liggen zelfs thuisonderwijzende ouders mét vrijstelling steeds opnieuw weer onder vuur. Het is onnodig belastend en een verspilling van middelen om gezinnen die vrijstelling hebben opnieuw te gaan beoordelen, want nieuwe wetgeving rondom thuisonderwijs is in de maak. Dat het op dit moment toch gebeurt, schrijft het Nederlands Dagblad in een artikel over de onmogelijke eisen die gesteld worden aan thuisonderwijzende ouders uit Utrecht.
Waarom wordt er tijd, energie en overheidsgeld ingezet tegen gezinnen met goedlopend thuisonderwijs? Terwijl er meer dan 5000 kinderen staan te springen om naar school te kunnen gaan, die geen leerlingenvervoer, aangepast programma of passend lesmateriaal krijgen, omdat er geen tijd en geld beschikbaar is? Je zou zeggen: draai het eens om en zet de middelen in waar ze zo ontzettend hard nodig zijn.
Waarom lukt het maar zo weinig scholen om maatwerk te leveren aan kinderen?
Bij de vele discussies over thuiszitters stelt men ondanks alle mooie plannen en voornemens eigenlijk steeds de verkeerde vragen. Er komt geen duidelijke antwoord op vragen als: waarom vallen er zoveel kinderen uit? Waarom lukt het maar zo weinig scholen om maatwerk te leveren aan kinderen die dat nodig hebben? En waarom weigeren scholen steeds vaker kinderen die aan de boven- of onderkant wat extra’s nodig hebben? Ondanks dat zij een zorgplicht hebben.
Falend onderwijssysteem
Dat komt omdat het onderwijs in Nederland een star en ouderwets systeem is geworden waar de afgelopen honderd jaar weinig aan veranderd is. Terwijl het kinderen nota bene moet voorbereiden op de toekomst. Regels, eisen en voorwaarden waar scholen en leerkrachten aan dienen te voldoen zijn wel hand over hand toegenomen. De nadruk ligt steeds vaker op toetsen en registreren. Nieuwe initiatieven zoals andere vormen van onderwijs en mooie plannen van hemelbestormende verse docenten sterven door alle eisen en een oerwoud aan regels een vroegtijdige dood. Terwijl uit diverse onderzoeken blijkt dat bijvoorbeeld democratisch onderwijs en thuisonderwijs uitstekende vormen van onderwijs zijn. Net als dat meer ruimte voor creativiteit en autonomie al een enorm verschil zou maken op scholen. Vraag dat maar aan Ken Robinson en Peter Gray.
Het systeem is door ouderdom en regelgeving niet alleen voor kinderen, maar ook voor leerkrachten en scholen zelf een veel te krappe jas geworden. Men zegt weleens dat alleen het piepende wiel olie krijgt. In dit verhaal zijn dat frustrerend en verdrietig genoeg de kinderen. En dus moet er extra psychische hulp komen voor thuiszitters, maar de school verandert weinig tot niet. Je kunt als samenleving aan de kinderen blijven sleutelen en driftig wat labels plakken. Daarmee schuif je slechts de kinderen in het systeem als een hete aardappel door. Maar we zouden moeten weten: wanneer een wiel begint te piepen, is er doorgaans iets mis met de hele wagen en niet met dat ene wiel.
Meer lezen:
Free to learn, Peter Gray
Creatieve scholen, Ken Robinson
Als passend onderwijs niet werkt
