Eén van de meest gestelde vragen bij mijn lezingen over voeding en darmgezondheid is: moet een borstgevoede baby nu wel of niet vitamine D krijgen na de geboorte?
Tsja. Het is lastig. De gevolgen van een vitamine D-gebrek zijn aanzienlijk. Maar vitaminedruppeltjes zijn, hoe je het ook wendt of keert, uiteindelijk wel gewoon bijvoeding.
Waarom is het zo belangrijk om niet te vroeg met bijvoeding te beginnen?Een baby in de baarmoeder heeft een steriele darm; de darmflora ontstaat pas op het moment van de geboorte en ontwikkelt zich in de eerste twee levensjaren. Bij de geboorte is een babydarm lek. Dat moet ook, want omdat er nog geen functionele darmflora aanwezig is, wordt voedsel nauwelijks verteerd. De darm is er dus op gebouwd relatief grote brokken voedingsstoffen door te laten, zodat het kind de juiste voedingsstoffen én immuunstoffen binnenkrijgt via de moedermelk. Dit systeem ‘rekent’ dus ook op moedermelk, want die is precies afgesteld op die ‘lekke’ darm (met een mooi woord hyperpermeabele darm en bij volwassenen heet het leaky gut – en dan is het een ziektebeeld). Moedermelk bevat namelijk geen stoffen die bij het passeren van de darmwand ontstekingen kunnen veroorzaken (tenzij er een allergie speelt, maar dat is een ander verhaal). Alle andere voeding – dus ook kunstvoeding – bevat die stoffen wel, want is niet zoals moedermelk ‘voorverteerd’.
Meer weten over borstvoeding? Volg onze borstvoedingscursus!
Bovendien legt moedermelk een beschermend laagje over de ‘lekke’ darmwand, waardoor het stukje bij beetje de darm helpt te sluiten en voorbereidt op vaste voeding. Dit proces is fragiel. Voortijdig iets anders in je baby stoppen dan moedermelk kan het beschermlaagje beschadigen, zelfs al is het maar één keer. Dat is een confronterende gedachte, want heel veel moeders hebben (om welke reden dan ook) hun kindje wel eens bijgevoed met kunstvoeding of alvast een hapje Olvarit gegeven. Nogmaals: geen veroordeling vanuit deze kant; ik vertel alleen wat er fysiologisch gezien in de darm gebeurt op dat moment.
Darmrijping bij baby’sDat beschermende laagje is dus hard nodig, en pas na (ongeveer) zes maanden is dat voldoende stevig opgebouwd en zijn de cellen van de darmwand voldoende ‘gerijpt’ om iets anders dan moedermelk te kunnen verteren. Ook heeft (in een gezonde situatie) dan de darmflora de tijd gekregen om zich te vestigen. Met de bijvoeding komt er namelijk een hele nieuwe golf van darmbewoners mee. Onze darmen zijn kwetsbaar (ook als volwassene nog), omdat ze een bijna open verbinding vormen tussen de buitenwereld (voeding en dergelijke die we er van buitenaf in stoppen) en de binnenwereld (bloed en lymfe, organen etc). Reken dus maar dat die passage stevig verdedigd wordt. Tot de tanden toe bewapend, zou je kunnen zeggen.
Het genuanceerde verhaal over vitamine D in borstvoeding
Een baby in de baarmoeder heeft een steriele darm; de darmflora ontstaat pas op het moment van de geboorte en ontwikkelt zich in de eerste twee levensjaren. Bij de geboorte is een babydarm lek. Dat moet ook, want omdat er nog geen functionele darmflora aanwezig is, wordt voedsel nauwelijks verteerd. De darm is er dus op gebouwd relatief grote brokken voedingsstoffen door te laten, zodat het kind de juiste voedingsstoffen én immuunstoffen binnenkrijgt via de moedermelk. Dit systeem ‘rekent’ dus ook op moedermelk, want die is precies afgesteld op die ‘lekke’ darm (met een mooi woord hyperpermeabele darm en bij volwassenen heet het leaky gut – en dan is het een ziektebeeld). Moedermelk bevat namelijk geen stoffen die bij het passeren van de darmwand ontstekingen kunnen veroorzaken (tenzij er een allergie speelt, maar dat is een ander verhaal). Alle andere voeding – dus ook kunstvoeding – bevat die stoffen wel, want is niet zoals moedermelk ‘voorverteerd’.
Meer weten over borstvoeding? Volg onze borstvoedingscursus!
Bovendien legt moedermelk een beschermend laagje over de ‘lekke’ darmwand, waardoor het stukje bij beetje de darm helpt te sluiten en voorbereidt op vaste voeding. Dit proces is fragiel. Voortijdig iets anders in je baby stoppen dan moedermelk kan het beschermlaagje beschadigen, zelfs al is het maar één keer. Dat is een confronterende gedachte, want heel veel moeders hebben (om welke reden dan ook) hun kindje wel eens bijgevoed met kunstvoeding of alvast een hapje Olvarit gegeven. Nogmaals: geen veroordeling vanuit deze kant; ik vertel alleen wat er fysiologisch gezien in de darm gebeurt op dat moment.
Darmrijping bij baby’sDat beschermende laagje is dus hard nodig, en pas na (ongeveer) zes maanden is dat voldoende stevig opgebouwd en zijn de cellen van de darmwand voldoende ‘gerijpt’ om iets anders dan moedermelk te kunnen verteren. Ook heeft (in een gezonde situatie) dan de darmflora de tijd gekregen om zich te vestigen. Met de bijvoeding komt er namelijk een hele nieuwe golf van darmbewoners mee. Onze darmen zijn kwetsbaar (ook als volwassene nog), omdat ze een bijna open verbinding vormen tussen de buitenwereld (voeding en dergelijke die we er van buitenaf in stoppen) en de binnenwereld (bloed en lymfe, organen etc). Reken dus maar dat die passage stevig verdedigd wordt. Tot de tanden toe bewapend, zou je kunnen zeggen.
Het genuanceerde verhaal over vitamine D in borstvoeding
Dat beschermende laagje is dus hard nodig, en pas na (ongeveer) zes maanden is dat voldoende stevig opgebouwd en zijn de cellen van de darmwand voldoende ‘gerijpt’ om iets anders dan moedermelk te kunnen verteren. Ook heeft (in een gezonde situatie) dan de darmflora de tijd gekregen om zich te vestigen. Met de bijvoeding komt er namelijk een hele nieuwe golf van darmbewoners mee. Onze darmen zijn kwetsbaar (ook als volwassene nog), omdat ze een bijna open verbinding vormen tussen de buitenwereld (voeding en dergelijke die we er van buitenaf in stoppen) en de binnenwereld (bloed en lymfe, organen etc). Reken dus maar dat die passage stevig verdedigd wordt. Tot de tanden toe bewapend, zou je kunnen zeggen.
Het genuanceerde verhaal over vitamine D in borstvoeding
Ik kan mij niet voorstellen dat de natuur een fout heeft gemaakt waardoor er niet voldoende vitamine D in moedermelk zou zitten. Dat zou gek zijn. En dat blijkt ook niet te kloppen. Borstvoeding kan wel degelijk voorzien in de behoefte aan vitamine D van de baby. Maar dan moet het wel aan een aantal voorwaarden voldoen:
- Een goede vitamine D-status van de moeders – dus laat je bloed eens testen.
- Een goed borstvoedingsbeleid, met veel voedingen per 24 uur. De baby krijgt dan veel van de vette achtermelk, waarin de vetoplosbare vitaminen aanwezig zijn.
- De baby is voldoende buiten (zonder sunblock of UV-pakjes)*, zodat hij zelf ook vitamine D kan aanmaken.
Hoe zorg je zelf voor een goede vitamine D-status?
Van oudsher was voeding het backup-mechanisme voor vitamine D. Echte voeding bevat namelijk veel van deze vitamine. Vissen die vrij rondgezwommen hebben, dieren die de hele zomer buiten hebben kunnen scharrelen, runderen die hebben gegeten wat ze horen te eten (gras en kruiden, en niet mais en soja) en eieren van kippen die insecten hebben kunnen pikken. Al die dieren hebben voldoende vitamine D kunnen aanmaken en ook hun producten bevatten relatief veel vitamine D.
Wil je vitamine D-druppels aan je baby geven?
Al met kan een borstgevoede baby dus prima genoeg vitamine D binnenkrijgen, maar gaat dat ook niet direct automatisch. Wil je toch graag vitamine D bijgeven, kies dan voor een supplement met zo min mogelijk toevoegingen. Bonusan vitamine D3-druppels zijn op basis van enkel olijfolie met vitamine D uit wolvet; met 1 druppeltje per dag krijgt je baby al voldoende binnen. Dat is in mijn ogen dus nog altijd te verkiezen boven een wateroplosbare vitamine D met anijssmaak en zoetstoffen waar je 30 druppels per dag van moet toedienen.
Je kunt er ook voor kiezen om als moeder zelf vitamine D aan te vullen; dat schijnt volgens de laatste onderzoeken dan wel met 6400IE per dag tegelijk te moeten om het gehalte te laten stijgen in je moedermelk – mits je eigen vitamine D-status al in orde is. Die supplementen zijn er, maar dan gelden uiteraard wel weer de richtlijnen voor een goede aanvulling van ook A en K2.
Lees in het artikel over darmrijping de wetenschappelijke onderzoeken die mijn informatie ondersteunen.
Nienke Gottenbos is darmfloratherapeut en voedingskundige. Lees je een slag in de rondte op haar informatieve blog De Groene Vrouw. Binnenkort komt haar derde boek uit: over baby’s en darmrijping!
Meer weten over borstvoeding? Volg onze borstvoedingscursus!
* En dan dus niet uren in de brandende zon – tijdens warme zomerdagen kun je de heetste uren het beste helemaal uit de zon blijven. Verbranden is gevaarlijk.
